YDH- Haaretz yazarı Yossi Melman, “MAD in Lebanon: Are We on Our Way to Mutual Assured Destruction?”başlıklı makalesinde İsrail ile Hizbullah arasındaki güç dengesini Soğuk Savaş döneminde ABD ile Sovyetler arasındaki ‘dehşet dengesine’ benzetiyor. Yeni bir savaşta İsrail’in Lübnan’ı büyük bir zarara uğratma kapasitesi olduğunu; ancak bu zararın tek taraflı olmayacağını belirterek savaşın önlenmesi gerektiğini vurguluyor.
***
Karşılıklı imha garantisinin kısaltması olan MAD, Soğuk Savaş döneminde, özellikle de 50’li ve 60’lı yıllarda stratejik bir doktrindi. Amacı caydırıcılık sağlamak ve Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında nükleer savaşı önlemek için bir korku dengesi sağlamaktı.
Bu doktrine göre, eğer bir ülke nükleer bir saldırı başlatırsa, hedef alınan ülke misilleme yapmak için yeterli nükleer silaha sahip olacak ve bu da karşılıklı yıkımla sonuçlanacaktı.
Hamas’ın Gazze’den başlattığı saldırı ve ardından gelen Gazze savaşının ardından Lübnan sınırında yaşanan son olaylar MAD doktrininin bölgesel bir versiyonunu andırmaktadır —konvansiyonel savaş bağlamında. Ancak bu varyasyonun da yıkıcı sonuçları olabileceğine dikkat etmek lazım.
Hem İsrail hem de Hizbullah, şehirlerde ve askerî altyapıda büyük yıkıma yol açabilecek ve potansiyel olarak yüz binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olabilecek önemli silahlara sahiptir.
Yaşadığımız dört buçuk ay boyunca devam eden gündelik yıpranış, bize tam ölçekli bir savaşta neler olabileceğine dair küçük de olsa bir fikir vermektedir.
Hizbullah, Roş Hanikra’dan Metula’ya kadar uzanan sınır boyunca yer alan kibbutlara ve yerleşimlere çok sayıda roket, tanksavar füzesi, top mermisi ve insansız hava aracı fırlattı.
Ayrıca Hula Vadisi, Kiryat Şimona, Safed ve Şlomi’deki topluluklara da saldırdılar. Yüzlerce bina hasar gördüğü için yaklaşık 60 bin kişi tahliye edildi.
Ayrıca Hizbullah’ın füzeleri Safed’deki Kuzey Komutanlığı karargâhı ve Meron Dağı’ndaki hava kontrol birimi de dâhil olmak üzere askeri üsleri vurdu. Saldırılar on beş asker ve sivilin ölümüyle sonuçlandı.
İsrail, savaş uçakları, insansız hava araçları, toplar ve roketler kullanarak çok daha güçlü bir karşılık verdiğini iddia ediyor.
Yabancı kaynaklar istihbarat operasyonlarının Hamas Başkan Yardımcısı Salih el-Aruri ve Hizbullah’ın elit Radvan Gücü komutanının ortadan kaldırılmasını sağladığını iddia ediyor.
Savunma Bakanı Yoav Gallant, IDF Şefi Herzl Halevi ve Ordu Sözcüsü Daniel Hagari saldırıların Hizbullah’ın üslerine ve füze depolarına ciddi zarar verdiğini belirtti. 200’den fazla Hizbullah savaşçısının öldürüldüğü ve Güney Lübnan’da İran tarafından inşa edilen bir havaalanının yerle bir edildiği bildirildi.
Ancak Hizbullah üzerindeki etkinin kayda değer olmadığı da bir gerçek. Radvan Gücü üyeleri kayıplar nedeniyle sınırdan yaklaşık 2 kilometre geri çekilmiş olsa da bu hareket İsrail’in eylemlerine bir yanıt değil, Hizbullah liderliğinin kayıpları en aza indirmek için aldığı stratejik bir karardı.
Hizbullah, Suriye iç savaşında Beşşar Esad rejimini cesurca savunan 2,000’den fazla savaşçısını kaybederek yıkıcı bir darbe aldı. Bu savaşçılar ne yazık ki İran’ın oyununda birer piyona dönüştüler. Ağır kayıplar, ölen savaşçıların aileleri ve Hizbullah liderliği arasında şok dalgaları yarattı.
Üst düzey bir komutan ve İmad Muğniye’nin akrabası olan Mustafa Badreddine’nin vahşice öldürülmesiyle durum trajik bir doruğa tırmandı.
Hizbullah yetkilileri Gazze’deki son çatışmadan çıkarılan dersleri yakından izliyor. Hamas 7 Ekim’de seçkin Nukhba birliğini İsrail’e saldırmaya göndererek cesur bir hamle yaptı; ancak ne yazık ki “ertesi gün” için sonuçlarını hesaba katmadı.
Geride yeterince Nukhba üyesi bırakmadılar ve bu da gelecek planları açısından kritik bir hata oldu. Hamas’ın Gazze’deki lideri Yahya Sinvar ve komutanları elde edecekleri ‘başarı’ seviyesini asla tahmin edemediler.
Güçleri yaklaşık 1.200 İsrailliyi öldürmeyi ya da kaçırmayı başardı ki bu şok edici bir sonuçtu. Ancak İsrail’in yıkıcı tepkisini öngöremediler.
Sonuç olarak Hamas ciddi kayıplar verdi; askeri kapasitesinin büyük bir kısmı yok edildi, yaklaşık 30 bin kişi öldü, Gazze’deki binaların yüzde 70’i hasar gördü ve 1.25 milyondan fazla insan yerinden edildi.
Bu durum, stratejik planlamanın ve sonuçları göz önünde bulundurmanın her türlü çatışmada hayati önem taşıdığını hatırlatmaktadır.
Hizbullah yetkilileri, gelecekteki çatışmalara daha iyi hazırlanabilmek için bu dersleri dikkate alıyor. Hâliyle Hizbullah da, Hamas’ın operasyonlarından aldığı dersler neticesinde, topyekûn bir çatışmada kullanacağı Radvan Gücü’nü hiç yoktan yere tehlikeye atmamak adına askeri harekâtında geri çekiliyor.
UNIFIL*’in geri dönüşü
İsrail’de -halk arasında, orduda ve hükümette- Gazze savaşı bittiğinde İsrail’in Lübnan’a saldırmaktan başka çaresi kalmayacağını düşünen hatırı sayılır sayıda insan var (gerçi Başbakan Benjamin Netanyahu’ya bağlı olsaydı savaş ya hiç bitmezdi ya da ancak görevde kalacağı kesinleştiğinde biterdi).
Netanyahu, Gallant ve kabinenin sağcı bakanları militan tutumu benimsiyor. Ordunun hem geçmişteki hem de şimdiki pek çok kıdemli üyesi ise onlara karşı çıkıyor. (Savaş kışkırtıcısı haline gelen Tümgeneral (emekli) Giora Eiland, orduda Lübnan’a saldırılması çağrısında bulunan az sayıdaki isimden biridir).
Gazze savaşının ilk günlerinde Savaş Kabinesi’nin İsrail Hava Kuvvetleri’ne böyle geniş çaplı bir saldırı emri vermesini engelleyen Savaş Kabinesi üyeleri Benny Gantz ve Gadi Eisenkot da böyle bir hamleye karşı çıkıyor.
Netanyahu ve Gallant’ın pozisyonları aslında biraz daha karmaşık. Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Tzachi Hanegbi Cumartesi akşamı bu durumu çok iyi açıkladı.
Hanegbi İsrail’in Lübnan’da yaşananlara diplomatik bir çözümü tercih ettiğini ve bunun da aşamalı olarak gerçekleştirilebileceğini söyledi. İlk aşama, Hizbullah güçlerinin sınırdan 10 kilometre (6 mil) uzağa çekilmesi ve böylece kuzeydeki İsrail sınır topluluklarının füze ve tanksavar ateşine maruz kalmaması.
Daha sonraki bir aşamada, 2006 yılında İkinci Lübnan Savaşı’na son veren 1701 sayılı BM Güvenlik Konseyi Kararı’ndaki statükoya geri dönülecektir. Karar, UNIFIL gücünden 15 bin kişilik bir Birleşmiş Milletler barış gücü kuvvetinin ateşkesin sağlanmasının ardından tampon bölge olarak kullanılmak üzere güney Lübnan’a girmesini öngörüyordu.
Görevleri bölgede Lübnan ordusu dışında silahlı savaşçıların bulunmasını engellemek olacaktı. Lübnan’daki tüm silahlı milisler silahsızlandırılacak ve Hizbullah’a silah akışı durdurulacaktı. Ancak pratikte kararın sadece bir kısmı uygulandı.
Ateşkes 7 Ekim’e kadar 17 yıl sürdü ve Celile’ye sessizlik ve refah getirdi. UNIFIL güney Lübnan’da konuşlandırıldı; ancak silahlı Hizbullah savaşçılarıyla karşı karşıya gelmekten kaçındı. Suriye üzerinden Hizbullah’a silah akışı devam etti. Ancak İsrail de karara uymadı ve Lübnan üzerinde keşif uçuşlarına devam ederek Lübnan’ın egemenliğini ihlal etti.
Ordunun savaş planlarına biraz aşina olan herkes İsrail ordusunun sadece Hizbullah’a değil tüm Lübnan’a ciddi zarar verme kapasitesine sahip olduğunu bilir. Gallant, İsrail’in Lübnan’a yönelik son saldırılarının 1’den 10’a kadar bir ölçekte 1 olduğunu, yani gelecekte beklenebileceklerle karşılaştırıldığında hiçbir şey ifade etmediğini söyledi.
İkinci Lübnan Savaşı’nın ardından Lübnan’da yeni bir savaşın “Lübnan’ı Taş Devri’ne geri göndereceği” konuşuluyordu. İsrail’in bir savaş başlatması durumunda, savaşın çok sayıda uzun menzilli füze deposunun ve bunların fırlatıcılarının yanı sıra komuta kontrol ve iletişim merkezlerini vurma girişimiyle başlayacağı varsayılabilirdi.
İkinci Lübnan Savaşı’nda da böyle olmuş, Tel Aviv’in dış mahallelerine ulaşabilecek uzun menzilli füze stokunun tamamı (o zamanlar birkaç düzine), İsrail Ordusu İstihbarat Kolordusu ve Mossad casusluk ajansının nerede depolandıklarını tespit eden kesin istihbaratına dayanarak 39 dakika içinde hava saldırılarıyla imha edilmişti.
Böylesi dehşet verici bir senaryonun önüne geçmek için mümkün olan her türlü tedbirin alınması hayati önem taşımaktadır. Bu da ancak kapsamlı uluslararası anlaşmalarla sağlanabilir.
Lübnan’da gelecekte yaşanacak bir savaş durumunda İsrail Hava Kuvvetleri’nin sivil ve askeri tüm havaalanlarının yanı sıra köprüleri, limanları, elektrik santrallerini ve diğer hayati altyapıları imha etmesi muhtemeldir.
Ayrıca ülkenin limanlarına deniz ablukası uygulanacak ve bu da Lübnan vatandaşlarının şehirlerden kitleler halinde göç etmesine yol açacaktır.
İsrail kara kuvvetleri, eski ordu ombudsmanı Itzhak Brik'in tahminlerinin aksine, mevcut savaşta Gazze gibi yoğun nüfuslu bölgelerde de operasyon yapabileceğini kanıtladı.
Lübnan'da birçok bölgede uzun süreli manevralar gerçekleştirecek ve önüne çıkan her şeyi yıkacaktır. Tüm bunlar, ülkenin tüm bilgisayar, iletişim ve kablo altyapısına zarar verecek sofistike siber savaşa ek olacaktır.
Ancak bu yıkım sınırın her iki tarafında da gerçekleşecektir. Son yıllarda İsrail genelkurmay başkanları, İstihbarat Kolordusu şefleri ve İç Cephe Komutanlığı başkanları tarafından verilen brifinglere katıldım.
Hizbullah'ın İsrail'de yaratacağı yıkıma dair korkutucu bir tablo çizdiler. Lübnanlı Şii milis örgütünün elinde, Eylat da dahil olmak üzere İsrail'in her noktasına ulaşabilecek 120 bin ila 150 bin arasında top mermisi, roket ve her menzilde füze bulunuyor.
Bu füzelerin binlercesi hassas silahlardır ve bu da İsrail'in Hizbullah'ın İsrail'de Hassas Proje olarak adlandırılan projesini engellemekte başarısız olduğunu göstermektedir.
İsrail hava kuvvetleri, İran'dan Irak üzerinden Suriye'ye giden kamyon konvoylarını bombaladı. Şam ve diğer Suriye şehirlerindeki havaalanlarında GPS cihazlarının bulunduğu depolar bombalandı.
Mossad'ın Beyrut'ta füze hassasiyetini arttırmak için kullanılan bir ‘karıştırıcının’ depolandığı bir depoyu insansız hava araçlarıyla vurduğu da bildirilmiştir.
Hassas ve akıllı füzeler, güdümsüz olanlara ek olarak, İsrail’deki tüm sivil ve askeri havaalanlarının yanı sıra Savunma Bakanlığı ve Tel Aviv’deki Azrieli Merkezi’ni de hedef alacaktır.
Hayfa’dan Aşkelon’a (Askalan) kadar elektrik santralleri, tren rayları, Hayfa banliyöleri ve Be’er Sheva’daki (Biir Seba) sanayi tesisleri, Soreq ve Dimona’daki nükleer reaktörler ve ülkedeki hemen her önemli ve kayda değer yer de hedef alınacaktır.
Bu durum İsrail’e ve İsrail’den uçak trafiğinin askıya alınmasına, hastaneleri, karayolu ulaşımını ve yerleşim alanlarını etkileyecek elektrik kesintilerine neden olacaktır.
İsrail şehirlerini hedef alan günde 1,000’den fazla füze ve roket yaylım ateşiyle çok sayıda konut yıkılacaktı. İsrail ordusu, İç Cephe Komutanlığı’nın senaryolarına göre yüz binlerce İsraillinin toplum merkezlerine, otellere, spor sahalarına ve çadır kentlere tahliye edilmesi gerekecektir.
Hizbullah ile savaş çok cepheli bir savaş haline gelecektir. Füzeler Suriye, Irak, Yemen ve hatta belki de İran’dan da ateşlenecektir.
Batı Şeria’nın tutuşması ve İsrail’in kendisini daha önce hiç yaşamadığı bir savaşın içinde bulması gibi büyük bir tehlike ortaya çıkacaktır. İsrail’de akla gelebilecek en uç araçları kullanarak stratejik hamlelere başvurmayı düşünenlerin olacağı tamamen göz ardı edilemez.
İsrail’in ayrıca uzun süreli ve çok cepheli bir savaşın kendisine gıda ve mühimmat tedarikinde zorluklar yaratacağını da göz önünde bulundurması gerekir. Ve en önemlisi, müttefikleriyle, özellikle de Netanyahu hükümetinin Gazze’deki tutumu nedeniyle zaten en hafif tabirle kızgın olan ABD ile ilişkilerinin zayıflamasına yol açacaktır.
Böyle bir dehşet senaryosu gerçekten de çılgınlık olur ve bu nedenle bundan kaçınmak için her türlü çaba gösterilmelidir.
Bu da ancak ABD, Avrupa Birliği, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer ılımlı Arap ülkelerinin katılımıyla yapılacak kapsamlı uluslararası düzenlemelerle mümkün olabilir.
Gazze’de durumları her geçen gün daha da vahim hale gelen rehinelerin serbest bırakılması için bir anlaşma yapılması, Gazze’de zincirleme bir reaksiyonla bölgeyi sakinleştirecek bir ateşkes sağlanması ve bunun ardından Gazze ve özellikle Batı Şeria’daki Filistinlilerle müzakerelerin başlatılması bir başlangıç olabilir ve olmalıdır.
Netanyahu yönetimi hiç de aceleci davranmıyor. Ülkenin geleceğine yönelik yaklaşan tehdidi potansiyel olarak önleyebilecek tek mantıklı ve rasyonel yaklaşıma doğru küçük bir adım bile atma eğilimi yok gibi görünüyor.
*Birleşmiş Milletler Lübnan Geçici Görev Gücü
Çeviren: Keda Bakış