Saddam Hüseyin, Bağdat'a 150 km uzaklıkta, Tikrit yakınlarındaki "El-Avca" köyünde 28 Nisan 1937 yılında dünyaya geldi.(1)
Genç yaşlarda siyasi hayata atılan Saddam, 1957 yılında henüz gizli faaliyette bulunmakta olan Baas partisine katılmış; Arap Sosyalist düşüncesinin yaygınlaşması için çalışmalara başlamıştı.
Saddam, 1959 yılında General Abdulkerim Kasım'a düzenlenen başarısız suikasta karıştı. Abdulkerim Kasım, 1958 yılında Irak'taki krallık sistemini yıkarak Cumhuriyet düzenini kurmuştu. Saddam, suikastın başarısız olmasının ardından Cemal Abdunnasır kontrolünde önce Suriye'ye kaçtı, 1960 yılında da Mısır'a ulaştı.
"Kasr'un Nil" lisesine kaydolarak diploma alan Saddam Hüseyin 1961 yılında Kahire Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girdi. Eğitimini henüz tamamlamamış olan Saddam Hüseyin 1963 yılında Baas Partisi’nin düzenlediği başarılı bir darbe sonrası eşiyle(2) birlikte Bağdat'a döndü.
Darbenin ardından 9 ay süre geçmişti ki Baas'ı karşı darbeyle deviren Abdusselam Arif, Irak'a dönen Saddam Hüseyin'i Baas'ın düzenlediği darbe girişimine katılmakla suçlayarak cezaevine attı. Saddam, cezaevindeyken Baas Partisi genel başkan yardımcısı seçildi.
Hapisten kaçan Saddam Hüseyin, Baas Partisi’nin yönetime gelmesine katkı sağlayan ve darbeyi planlayan en önemli isimdi. Saddam'ın yönetim kadrosunda yer aldığı Baas partisi 1968 yılında askeri bir darbeyle yönetimi eline aldı.
Ahmed Hasan el-Bekr yeni yönetimde Cumhurbaşkanı, Saddam Hüseyin yardımcısı oldu. Saddam o yıllarda henüz 31 yaşındaydı. Hasım ve muhaliflerini tasfiye eden Saddam Hüseyin 1979 yılında Irak Devlet Başkanı oldu.
Irak ile İran Şahı arasında Şattu’l-Arap su yolu üzerine çıkan anlaşmazlık sonrası yapılan Cezayir Anlaşması’na göre İran Kürtlerden desteğini kesecek, Irak da Ayetullah Humeyni'yi Irak'tan kovacaktı. Cezayir Anlaşması’nı devlet başkanı yardımcısı sıfatıyla 1975 yılında Saddam imzaladı.
Ayetullah Humeyni'nin Irak'tan çıkmayı reddetmesi üzerine Saddam şahsen Ayetullah Humeyni'yle görüştü, ikili arasında yoğun bir tartışma yaşandı. Ayetullah Humeyni sonunda Kuveyt'e, oradan da Fransa'ya sürüldü.
Cezayir Anlaşması gereğince Körfez’in yarısı İran'da yarısı Irak'ta bulunuyordu. Saddam anlaşma metnini yırttı ve körfezin diğer yarısını işgal etti. Böylece 22 Eylül 1980 yılında 8 yıl süren ve yaklaşık bir milyon insanın hayatına mal olan İran-Irak savaşı başlamış oldu.
16 Mart 1988 tarihinde Halepçe'ye kimyasal silahlarla saldıran Saddam Hüseyin, ilk gün 5 bin sonraki günlerde ise 15 bin civarında Kürt'ün ölümüne neden oldu. Saddam'ı destekleyen Arap liderleri Halepçe katliamına ilişkin herhangi bir kınamada bulunmadı.
2 Ağustos 1990 yılında Saddam Hüseyin Kuveyt'i işgal etti. Saddam işgal öncesi Bağdat’taki Amerikan Büyükelçiliğiyle görüşmüş; Amerika'nın Kuveyt'in işgali durumunda herhangi bir müdahalede bulunmayacağı sözünü almıştı. Kuveyt'i işgal eden Irak ordusu ev ve iş yerlerine kadar bölgeyi talan etti. Ancak İran-Irak savaşı sırasında oldukça borçlanan Irak, bu savaşta ekonomik krize girdi.
17 Ocak 1991 yılında ABD komutasındaki güçler Irak ordusuna hava saldırısı başlattı. 28 Şubat 1991 tarihinde Saddam ordusu Kuveyt'ten tamamen çıkartılmıştı.
Saddam’a karşı baştan beri karşı olan Necef'teki dini otoriteler, Saddam tarafından ya sürgün edilmiş veya öldürülmüştü. Saddam Hüseyin'in Kuveyt'in işgali sonrası ateşkesi kabul etmesinin ardından Şiiler, 1991 yılında "intifada" olarak isimlendirdikleri ayaklanmayı başlattılar. ABD, Saddam'ı ayaklanmaya karşı destekledi, Şii bölgeler uçaklarla bombalandı. Ardından bölgelere giren taklar bölgede büyük bir yıkıma neden oldu. Batılı kaynaklar bu olaylar sırasında 30 ila 60 bin Şii ile Kürt’ün öldürüldüğünü belirtti.
15 Ekim 1995 yılında Irak'ta düzenlenen ilginç seçimlerde Saddam Hüseyin bir rakip bulunmaksızın yüzde 99 oy alarak yeniden Irak devlet başkanlığına seçildi. Seçimlerde oy veren herkes ismini seçim sandığında yazdırıyordu. Nitekim 12 Ekim 2002 yılında düzenlenen seçimlerde bu sefer Saddam yeni başkanlık dönemi için yüzde yüz oy aldı.
7 Aralık 2002 tarihinde Saddam Kuveyt'te işgalinden ötürü özür diledi ve suçun komutanlara ait olduğunu savundu. Kuveyt ise Saddam'ın özrünü kabul etmedi.
ABD 11 Eylül’den sonra Saddam rejimini, uluslar arası teröre destek vermek ve kitle imha silahlarına sahip olmakla suçladı.
Saddam Hüseyin, 2 Şubat 2003 tarihinde yaptığı konuşmada Bağdat'ta hiçbir yasaklı silahın bulunmadığını ve Irak'ın el-Kaide ile hiçbir bağlantısı olmadığını söyledi.
ABD BM Güvenlik Konseyi’nden Saddam rejimine karşı askeri müdahale için bir karar çıkaramadı; ama İngiltere ile birlikte diğer bazı ülkelerin de sembolik askeri desteğiyle çok uluslu bir koalisyon kurarak Saddam’dan ülkeyi terk etmesini ya da savaşı kabul etmesini istedi.
15 Mart 2003 tarihinde Saddam Hüseyin ülkesinin savaş hazır olduğunu ilan etti. Ardından ülkeyi dört askeri bölgeye ayıran Saddam, Bağdat-Tikrit bölgesinin sorumluluğunu oğlu Kusay'a verdi.
20 Mart 2003 tarihinde ABD, Irak'a saldırdı ve Bağdat'ı uçaklarla bombalamaya başladı. Televizyon ekranlarına çıkan Saddam Hüseyin, Iraklıları vatanlarını savunmaya çağırdı.
9 Nisan 2003 tarihinde ABD güçleri Bağdat'a girdi ve 24 yıl süren Saddam iktidarına son verdi. Yaklaşık sekiz ay boyunca gizlenen Saddam, 14 Aralık 2003 tarihinde ABD güçleri tarafından gizlendiği bir yeraltı çukurunda yakalandı.
Saddam Hüseyin aleyhine 8 Temmuz 1982’de Duceyl kasabasında 143 kişiyi kasten öldürmek suçlamasıyla 19 Ekim 2005’te dava açıldı. 40 celse devam eden mahkeme sonunda suçlu bulunan Saddam Hüseyin 5 Kasım 2006’da idam cezasına çarptırıldı.
Saddam’ın avukatları, temyiz talebinde bulundu; fakat yüksek mahkeme 26 Aralık 2006’da idam kararını onayladığını açıkladı ve Saddam Hüseyin 30 Aralık’ta Bağdat’ta idam edildi.
(1) Ancak Iraklı yazar Dr. Hamid El-Beyati bu yılın Saddam'ın doğduğu yıl olmadığı, gerçek doğum tarihinin 1 Temmuz 1939 olduğunu öne sürüyor. Baasçılar tarafından da doğrulanan bu bilgiye göre Saddam kendisinden iki yaş büyük olan 1937 doğumlu eşi Sacide'yle aralarında yaş farkını bertaraf etmek için yaşını büyütmüş.
(2) Saddam'ın eşi Sacide, Saddam'ın dayısının kızıdır.
Kaynaklar:
Al-Jazeera
BBC
CNN
Washington Post
Islamtoday
Egypty.com