YDH - Middle East Eye portalına bilgi veren üç kaynağa göre Türkiye, Filistin’e mal göndererek İsrail’e uygulanan ambargoyu dolaylı yollardan delmeye olanak tanıyan boşluğu kapatmak için yeni adımlar attı.
Ankara, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarına tepki olarak mayıs ayında İsrail ile olan 8 milyar dolarlık ticaretini askıya almıştı. Bu durum, Türk şirketlerini İsrail’e mal gönderebilmek için Yunanistan gibi üçüncü ülkeleri kullanmaya yönlendirdi.
Ancak giderek daha sık kullanılan bir rota da Filistin'di. Son aylarda bazı Türk şirketlerinin ürünlerin nihai varış noktası olarak Filistin’i gösteren belgeler hazırladığı ortaya çıkmıştı.
Buna rağmen, mallar Aşdod gibi İsrail limanlarına ulaştıktan sonra Filistinli aracılar aracılığıyla İsrailli alıcılara yönlendiriliyordu. Bu dolaylı ticaret, Türk hükümeti üzerinde baskı oluşturdu.
Türk hükümeti ise karşılık olarak, Filistin’e ihracat yapan şirketler için üç aşamalı yeni bir süreç başlattı:
- Proforma fatura onayı: Filistin’e mal ithal etmek isteyen Filistinli şirketler, proforma faturalarını Filistin Ekonomi Bakanlığı'na onaylatmak zorunda.
- Türkiye Ticaret Bakanlığı bildirimi: Onaylanan faturalar, Filistin Ekonomi Bakanlığı tarafından Türkiye Ticaret Bakanlığı’na bildirilecek.
- İhracat onayı: Onaylar, Türkiye’nin ihracatçı birliklerine sunularak ticaretin geçerli kılınması sağlanacak.
Bu yeni süreç, 23 Ekim’den bu yana yürürlükte ve ticareti geçici olarak aksattı. Bir Türk ihracatçı, Middle East Eye’a, Filistinli şirketlerin yeni düzenlemeler kapsamında gerekli belgeleri almakta zorlandıklarını dile getirdi.
Bir başka Türk iş insanı ise hükümetin değişiklikleri haziran ayında duyurmasına rağmen, kamuoyu baskısının etkisiyle değişikliklerin şimdi uygulanmaya başlandığını belirtti.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türkiye’nin Filistin’e yaptığı ihracat, yılın ilk 10 ayında yüzde 542,5 artarak 102 milyon dolardan 661 milyon dolara yükseldi.
Sadece ekim ayında Filistin’e yapılan ihracat yüzde 672 artış göstererek 12 milyon dolardan 95 milyon dolara ulaştı.
Özellikle çelik ihracatında büyük bir artış yaşandı; geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5 bin 400’lük bir yükselişle 459 bin dolardan 25 milyon dolara çıktı.
Kimyasal madde ve ürün ihracatı da yüzde 8 bin 575 artarak 143 bin dolardan 12 milyon dolara yükseldi.
Middle East Eye’a konuşan bir diğer kaynak, bazı İsrailli şirketlerin bu ticareti sürdürebilmek için Filistin Yönetimi altında kayıtlı işletmeler kurduklarını ifade etti.
Türkiye’nin aldığı yeni önlemlerin İsrail’e mal akışını durdurmada ne kadar etkili olacağı ise belirsizliğini koruyor.
Kaynak, “Türk hükümetinin ambargo ihlallerini izleyen özel bir birimi yok. Bu nedenle, Ankara'nın ticareti tamamen durdurması pek mümkün değil,” ifadelerini kullandı ve ekledi: “Hatta şirketler, Doğu Asya’ya yönelik ihracat için evrak hazırlayarak malları İsrail’e yönlendirebilir.”
Bazı görüşler, İsrail’e gelen ve görünürde Filistinli şirketlere ait olan malların, asgari evrak işleriyle İsrailli şirketlere satılabileceğini öne sürüyor.
Bu arada Filistin Yönetimi, Türkiye’yi Ramallah ile ticaret yollarını açık tutmaya çağırarak, Türkiye’nin İsrail ile ticareti durdurmasından bu yana Türk mallarının Filistin pazarlarına ancak Filistinli şirketler aracılığıyla ulaştığını savundu.