SAAF-28 Temmuz 1954 doğumlu Hugo Rafael Chávez Fría, Küba lideri Fidel Castro'nun yakın dostu ve ülkesinde yoksulların haklarını savunan ilk Venezuela lideri olarak tanınıyor. Le Monde diplomatique yazarı Ignacio Ramonet, Hugo Chávez’i şöyle tanıtıyor:
“Hugo Chávez ismi Latin Amerika’da dillerden düşmeyen bir isim. 1992 yılında henüz bir ordu komutanıyken darbe yapmaya kalkmış(*), ancak 1998 yılı Aralık ayında Venezüella devlet başkanı seçilebilmiştir. Venezüella solu tarafından desteklenen Chávez, başlattığı “barışçıl ve demokratik devrim”iyle küreselleşme taraftarlarını rahatsız etmektedir.”
"Beşinci Cumhuriyet Hareketi" partisi lideri Chávez'den önce ülkede etkin olan iki parti "Demokratik Eylem Topluluğu" (AD) ile "Hıristiyan Demokratlar"dı. Venezüella, ürettiği petrolden 25 yıl boyunca 300 milyar dolar kazanmasına rağmen ülkenin yarısı fakirlikten, üçte biri ise işsizlikten kurtulamamıştı. Buna göre Chávez’in 40 yıl boyunca yolsuzlukların ve kaosun kasıp kavurduğu ülkedeki yeni çıkışı kendisine gösterilen ilginin başlıca nedeni sayılıyor.
Chávez, Başkanlık sarayından yaptığı açıklamada şunları söylüyordu: “Biz aynı anda ölümü ve doğumu yaşıyoruz. Giden rejimin ölümü ile yeni ve farklı bir sürecin doğumu. Bu doğum, halkın tamamının ümidini taşımaktadır. Geçen yani ölüm uzundu. Yenisi ise halen gerçekleşmedi; ancak bu kriz, bir devrim doğuracaktır.”
Yaşanan ekonomik krizle birlikte bu ne tür bir devrimdi? Chávez bunu şöyle açıklıyordu: “Venezüella ilk aşamada özellikle de yetkililer düzeyinde toplumsal sağduyu yoksunluğu dolayısıyla ahlaki bir kriz yaşamaktadır. Demokrasi sadece siyasi anlamda eşitlik değildir. O aynı zamanda ve özellikle de toplumsal, ekonomik ve kültürel eşitliktir. İşte Bolivar tarzı devrimin hedefi budur. Ben fakir insanların devlet başkanı olmak istiyorum.”
The New York Times ve International Herald Tribune gibi bazı uluslar arası basın kuruluşları Chávez’i “Otoriter bir radikal solcu”, “diktatörlüğe sürükleyici” ve “yeni tarz bir darbe hazırlayıcısı” olarak görüyor. Chávez ise “bu ithamlar bana dokunmuyor” diyor ve şöyle ekliyor: “Bizim yapmaya çalıştığımız şey sembolik demokrasiden gerçek katılıma geçiştir ki bununla ilgili ciddi bir yanlışlık yoktur.”
Chávez ekonomi alanında neo-liberal modelden uzaklaşmak ve küreselleşmeye karşı durmak istiyor. Chávez ısrarla “Toplum ile devleti pazarı arasındaki dengeyi yakalamalıyız. Bunun için de pazara gizli bir el koymalıyız” diyor. Chávez ekliyor: “Ulusal egemenliğin kısmî transferi manasına gelebilecek olan satış, stratejik sektörleri kontrolü altında tutacak olan devletin fazla çıkarlarının limitine rağmen özel mülkiyet, özelleştirme ve dış yatırım hala garanti ediliyor.”
2002 yılında Chávez yönetimi, karşıtlarının Amerika’nın desteğiyle gerçekleştirdiği bir darbe sonucu devrilmiş; ancak Venezüella halkının sokaklara dökülmesi sonucu 48 saat içerisinde görevine geri dönmüştür. Latin Amerika’da dillerden düşmeyen Chávez’in Latin Televizyonu kurma girişimi Venezüella’nın bölge ülkelerine kendi modelini anlatma çabalarından biridir.
Dünyanın beşinci petrol üreticisi Venezuella, 1,5 milyon varili ABD'ye olmak üzere günde yaklaşık 3,2 milyon varil petrol ihraç etmektedir. OPEC bünyesinde önemli bir ülke olan Venezüella, ABD’nin(**) İran’a saldırması durumunda petrol fiyatlarını artıracağını açıklamış; 2006 Ağustos ayında İran’a destek ziyaretinde bulunmuş; birkaç ay sonra da İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad’ı ülkesinde misafir etmiştir.
Chávez, Lübnan savaşı sırasında uluslar arası desteği ve Arap liderlerini arkasına alan İsrail’e tepki olarak İsrail'deki Venezüella elçiliğini geri çekmiştir. 1 Şubat tarihiyle ülkesini kanun hükmünde kararnamelerle yürütecek olan Chávez, işe bazı petrol şirketlerini devletleştirerek başlamıştır. Chávez’in son seçimlerle birlikte en azından 2012'ye kadar ülkesini devlet başkanı sıfatıyla temsil edecek gibi gözüküyor.
Kaynaklar:
Le Monde Diplomatique, BBC, Wikipedia
(*) Henüz yarbay rütbesine sahip Chávez, bu darbe girişiminde halk tarafından yolsuzluklara karıştığı düşünülen Carlos Andrés’i devirmeye çalışmıştır. 1994 yılında halkın desteğiyle affedilen Chávez, 1998 yılındaki seçimlerde yüzde 56 oy oranıyla devlet başkanlığına ilk kez seçilmiştir. 1998'de seçilen Chávez, yönetimde kalıp kalmaması için 16 Ağustos 2004'de yapılan halk oylamasında, oyların yüzde 94'ünü alarak seçimi kazanmıştır. (Wikipedia)
(**) Chávez, ABD Başkanı Bush'a hitaben “Bay Bush siz bir eşeksiniz bir de kötü İngilizcemle söyleyeyim. Mr. Bush You are a donkey” sözleriyle dikkat çekmiştir. Chávez yine BM konuşmasında "Şeytan dün buradaydı" sözleri ile Bush'u bir şeytan olarak tanımlamıştır. (Wikipedia)