YDH- Irak Kürdistan Bölgesi’ne bağlı peşmerge güçleri ile Herki aşireti üyeleri arasında dün gece çatışmalar yaşandı. Kemal Demir, yaşanan çatışmanın geçmişini ve toplumsal temellerini inceledi.
Bu yazı, Herkî aşireti mensupları ile Kürdistan Demokrat Partisi’ne bağlı Peşmerge güçleri arasında Erbil’in batısında yer alan Hubat (Xubat) ilçesinde yaşanan silahlı çatışmalar zincirine dair genel bir bakış ve analitik bir değerlendirme sunmak amacıyla hazırlanmıştır.
Su kaynakları ve toprak mülkiyeti konularındaki yerel anlaşmazlıklardan kaynaklanan bu ihtilaf, kısa sürede bölgesel bir güvenlik krizine dönüştü ve Kürdistan Bölgesi’nin istikrarı ile Irak merkezi hükümeti ve komşu ülkelerle olan ilişkileri açısından kayda değer sonuçlar doğurdu.
Bu yazıda öncelikle aşiretin coğrafi konumu açıklanacak, ardından söz konusu ihtilafın geçmişi ele alınacak. Devamında olayların kronolojisi, yerel medya yansımaları, çatışma sonrasındaki ittifak hareketlenmeleri ve son olarak güvenlik ve siyasi sonuçlara dair bir analiz sunulacak.
Herkî Aşiretinin coğrafi dağılımı şu şekildedir:
İran: Batı Azerbaycan vilayeti; Urmiye ilçesi, “Tergur” ve “Deşt-i Bîl” bölgeleri,
Irak: Duhok vilayeti (Akra civarı); Erbil vilayeti (Xubat kasabası ve çevresindeki köyler)
Türkiye: Hakkâri ili; Şemdinli ilçesi ve çevre bölgeler
Bu ihtilaf, 26 Haziran 2025 tarihinde Zab Nehri’nin bir kolunun yönünün değiştirilmesiyle başladı. Bu değişiklik, Kelk bölgesindeki tarım arazilerine su dağıtımını aksattı ve Herkî ile Goran aşiretleri arasındaki anlaşmazlığı alevlendirdi.
Hurşîd Herkî’yi tutuklama girişimi olayların başlamasına neden oldu. 2025 yılı 8 Temmuz gecesi, Kürdistan Bölgesi Başbakanı Mesrur Barzanî’nin talimatıyla Erbil mahkemesinin kararı doğrultusunda Peşmerge güçleri ve güvenlik birimleri Karahencir (Qerehencîr) köyüne girerek Şeyh Hurşîd Herkî’yi tutuklamak üzere harekete geçti.
Herkî aşireti mensupları, taş atarak, lastik yakarak ve silahla ateş açarak hükümet güçlerinin ilerlemesini engelledi.
Hubat, (Xubat) Herkî Aşiretinin isyanına sahne oldu. Hubat kenti tam anlamıyla bir kent savaşının sahnesine dönüştü ve büyük bölümü Herkî aşiretinin denetimine geçti. Şeyh Hurşîd Herkî, Peşmerge güçlerinin geri çekilmemesi durumunda Kerkük ve Lanaz petrol rafinerilerini havaya uçurmakla tehdit etti.
Kürdistan Demokrat Partisi’yle ipler koptu. Daha önce Kürdistan Demokrat Partisi’nin üst düzey üyelerinden biri olan Hurşîd Herkî, artık Mesud Barzanî’ye karşı sert bir muhalife dönüşmüş oldu ve Kürdistan Bölgesel Hükümeti’ne karşı silahlı ayaklanma çağrısında bulundu.
Üç koldan hareket eden anti-terör birlikleri, iç güvenlik güçleri, polis ekipleri ve Zeravanî birliklerinden oluşan konvoylar, durumu kontrol altına almak ve tutuklama emrini uygulamak amacıyla Hubat’a giriş yaptı.
Çatışmalar sırasında Herkî aşiretinden bir kişi hayatını kaybetti; aralarında Zeravanî birliklerinin mensuplarının da bulunduğu en az beş kişi yaralandı.
Hurşîd Herkî’nin destekçileri, daha fazla takviye gücün gelişini engellemek amacıyla lastikleri ateşe vererek Kelk–Erbil ve Erbil–Kurgusek karayollarını kapattı.
Şafak News – 9 Temmuz 2025
“Silahlı Aşiret Savaşı: Erbil’de Su Hakkı Anlaşmazlığı Ölümcül Bir Hâl Aldı” başlığıyla kapsamlı bir haber yayımladı. Haberde çatışmaların seyri ve Herkî aşiretinin direniş taktikleri detaylı biçimde anlatıldı. Raporda ayrıca bu ihtilafın bölgedeki çiftçilerin geçim kaynaklarına etkisi ve Peşmerge’nin krizi tırmandırmadaki rolüne dikkat çekildi.
Rudaw – 9 Temmuz 2025
Hurşîd Herkî’nin destekçilerinin yolları nasıl lastik yakarak kapattıklarını ve yoğun ateş açarak Peşmerge güçlerinin ilerleyişini nasıl engellediklerini gösteren videolar yayımladı. Rudaw, Zeravanî birliğinin operasyonel kapasitesini öne çıkarırken, güvenlikle barışçıl çözüm arasında denge kurulmasının gerekliliğini vurguladı.
KurdPress – 9 Temmuz 2025
Üç askeri konvoyun – anti-terör, iç güvenlik ve polis güçlerinden oluşan – üç farklı koldan Hubat’a girerek Zeravanî birliğini takviye edip Hurşîd Herkî’yi tutuklamaya çalıştığını bildirdi. Haberde, operasyonun üç yönden eş zamanlı yürütülmesinin, krizi kontrol altına alma ve gerilimin yayılmasını önleme yönünde eşi benzeri görülmemiş bir çaba olduğuna dikkat çekildi.
Herkî aşireti reisi Cevher Herkî bir bildiri yayımlayarak Şeyh Hurşîd Herkî’ye tam desteğini ilan etti ve aşiret üyelerine ortak çıkarları savunmak için birlik içinde kalma çağrısında bulundu.
Barzani’ye muhalif aşiret arasında dayanışma başladı ve ayaklanma çağrıları yapıldı. Irak Kürdistanı’ndaki Herkî aşiretinin genel lideri olan Cevher Herkî, Irak Kürdistanı halkına çağrıda bulunarak Barzanî yönetimine karşı bu silahlı ayaklanmaya katılmalarını istedi.
Surçî aşireti lideri Abdulkhalîk Surçî, bizzat Hubat’a (Xubat) giderek Hurşîd Herkî’ye destek verdiğini açıkladı ve dayanışma mesajı iletti.
Herkî aşiretinin önde gelen isimlerinden Muhyiddin ise Demokratik Kürdistan Partisi yetkilileriyle görüşmeler yürüterek gerilimi sona erdirmek ve yerel bir uzlaşıya ulaşmak için arabuluculuk çabasında bulunuyor.
Bugün sabah KDP’den bir heyet, Hurşid Herki ile görüşüp sorunu çözmek üzere bölgeye gitti. Ancak yoğun medya sansüründen dolayı görüşmenin ne şekilde sonuçlandığına dair bir haber henüz yayımlanmadı. Barzani’ye bağlı peşmerge güçlerinin Herki aşiretine diğer bölgelerden destek verilmesini engellemek amacıyla tüm yolları kapattığı bildiriliyor.
Kürdistan Bölgesi güvenlik yapısı zayıfladı. Birden fazla takviye konvoyunun sevk edilmek zorunda kalınması, Peşmerge ve Zeravanî birliklerinin operasyonel zaaflarını gözler önüne serdi.
Aşiret kimliği güçlendi. Aşiret reislerinin resmî destekleriyle yerel aşiretlerin seferberliği arasındaki uyum, bölgedeki aşiret temelli seferberlik kapasitesini belirgin biçimde ortaya koydu.
Çatışmanın yayılma tehlikesi sürüyor. Süleymaniye ve Kerkük vilayetlerine sıçrama ihtimali ve hatta petrol altyapılarının tehdit altına girmesi, bölge istikrarı açısından ciddi bir belirsizlik ve tehdit ortamı yarattı.
Barzanî hükümeti meşruiyet krizi yaşıyor. Su kaynaklarının kötü yönetimi, kamu çalışanlarının maaşlarının gecikmesi ve hükümetteki yapısal yolsuzluklar, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne duyulan halk güvenini ciddi şekilde sarstı.
Hebat’taki (Xebat) çatışma, Kürdistan Bölgesi’nde aynı anda tırmanan aşiret temelli ve siyasi gerilimlerin sembolü hâline geldi. Bu kriz, kökleri derinlere uzanan aşiret ihtilafları ve işlevsiz yönetsel yapılarla iç içe geçmiş bulunuyor. Güce dayalı yaklaşımlar ve yargı mekanizmalarının siyasallaştırılarak kullanılması, barışçıl çözüm yolları yerine toplumsal güvenin daha da aşınmasına ve kaosun genişlemesine neden oldu.