YDH- İsrail Kanal 12'nin haberine göre, Azerbaycan, İsrail ve Suriye'de yönetime getirilen Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) örgütü arasındaki normalleşme görüşmelerinde öne çıkarak önemli bir bölgesel aktör konumuna geldi. Ancak Bakü, bu süreçten memnun görünmüyor.
Azerbaycan Ekonomi Bakanı ve Ulusal Petrol ve Gaz Şirketi (SOCAR) Başkanı Mihail Cabarov, kısa süre önce HTŞ'nin sözde 'enerji bakanı' Muhammed el-Beşir ile ülkeye doğalgaz tedarikine ilişkin bir anlaşma imzaladı. Anlaşma kapsamında, önümüzdeki aydan itibaren Suriye’nin kuzeyine doğalgaz sevkiyatı başlayacak.
Katar, enerji santralleri inşa etmek için 7 milyar dolar yatırım taahhüt etti; ancak yakıt ihtiyacının karşılanması gerekiyor.
LNG tedarikine ilgi duyan Katar’ın sunduğu seçenek ise boru hattı üzerinden sağlanan gazdan çok daha pahalı.
Bu nedenle Azerbaycan, Avrupa’ya yaptığı sevkiyat modeline benzer şekilde Türkiye üzerinden Suriye’ye doğalgaz tedarik etmeyi planlıyor.
Nitekim Azerbaycan, Ocak-Mayıs döneminde Türkiye’ye yaklaşık 4,77 milyar metreküp doğalgaz aktardı.
Bu rakam, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,9 artış anlamına geliyor.
Sadece Mayıs ayında aktarılan miktar 1,05 milyar metreküp oldu. Aynı ayda Türkiye’nin Rusya’dan yaptığı doğalgaz ithalatı yüzde 62 düşerek 1,19 milyar metreküpe gerilerken, İran’ın tedariki çok daha düşük seviyede kaldı.
Kanal 12, Azerbaycan’ın enerjisini İsrail üzerinden Orta Doğu ülkelerine ihraç etme yönteminin yeni olmadığına dikkat çekti.
İsrail, Azerbaycan’dan Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattı aracılığıyla petrol ithal ediyor ve bu petrol tankerlerle İsrail’e taşınıyor.
El-Monitor’un verilerine göre bu miktar, İsrail’in tüketiminin yüzde 40 ila 60’ını karşılıyor.
''Ankara ise savaş sırasında İsrail’e petrol sevkiyatını kesintiye uğratmaktan kaçındı. Bu durum, Azerbaycan’dan gelen petrol ve doğalgaza bağımlılığı ya da Türkiye’nin kendi topraklarından geçen her varil için aldığı 1,27 dolarlık telif ücretinden kaynaklanıyor. Suriye konusu Türkiye için daha elverişli görünüyor. Zira HTŞ lideri Colani’nin yönettiği rejim, Ankara’nın himayesi altında faaliyet gösteriyor ve Türkiye, bu rejimin istikrarıyla yakından ilgileniyor.'' diye iddia eden Kanal 12, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in de Suriye’ye “her alanda destek verme” arzusunu dile getirdiğini kaydetti.
Ekonomik açıdan da avantajlı olan bu girişim, Azerbaycan’ın petrol ve doğalgaza dayalı ihracatına ivme kazandırıyor. Resmi verilere göre, ülkenin 2024 yılı toplam ihracatının yüzde 90’ından fazlası enerji sektöründen geldi. Doğalgaz ihracatı yüzde 5,8 artışla 25,2 milyar metreküpe ulaştı. Başlıca pazarlar Avrupa (12,9), Türkiye (9,9) ve Gürcistan (2,4) olurken, şimdi Suriye de uzun vadeli bir müşteri adayı olarak görülüyor.
Azerbaycan-HTŞ anlaşması, Kilis-Azez-el Bab-Halep hattında, Türkiye’nin ulusal enerji şirketi BOTAŞ’ın mevcut altyapısını kullanarak yılda yaklaşık 2 milyar metreküp doğalgaz taşınmasını öngörüyor.
Altyapının kısıtlılığı nedeniyle, ağustos başında Halep ve Humus bölgelerine 1,2 milyar metreküp gaz akışı planlanıyor. Bu, mevcut altyapıdan azami yararlanma politikasının bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Aynı yöntem, Azerbaycan’ın İsrail’deki SOCAR faaliyetlerinde de görülmüştü.
Mart ayında SOCAR, İsrail’in kuzeybatısındaki münhasır ekonomik bölgede bulunan I. Blok’ta doğalgaz arama çalışmaları için bir plan imzaladı. Azerbaycanlılar, New Med CEO’su Yossi Abu liderliğindeki girişimle bu teklifi kabul etti. İsrail’in mevcut boru hattı altyapısı, Azerbaycan için Suriye üzerinden Türkiye’ye bağlanabilecek ve bölgesel bir halka oluşturabilecek bir fırsat olarak değerlendiriliyor.
İsrail’de geçen ay kayda değer bir başka gelişme yaşandı. SOCAR, Mahron Frankel’den Tamar rezervuarının yüzde 10’luk hissesini 1,25 milyar dolarlık bir anlaşmayla satın aldı.
İsrailli haber ağı, tüm bu adımların, Azerbaycan’ın bölgesel enerji politikalarında artan iddiasını yansıttığını bildirdi.
Petrol ve doğalgaz alanında büyüyen konsolidasyon, Bakü’ye avantaj sağlıyor.
Uzun vadede bölgesel gaz altyapılarının Suriye üzerinden birbirine bağlanması başarıldığında, bundan en fazla faydayı sağlayacak ülkenin Azerbaycan olacağı öngörülüyor.