YDH- Yakın zamanda üç Ukrayna dronu karanlıkta Rusya’ya ait bir mevziye uçtu ve saldırının ne zaman gerçekleşeceğine kendi aralarında karar verdi. Wall Street Journal’a göre, bu saldırı, Ukrayna’nın “yapay zekâ”yı kullanarak dronların birbirleriyle koordineli şekilde Rus mevzilerine saldırmasını sağladığını gösteren bir örnek oldu. Haberde, bu yenilikçi teknolojinin savaşın geleceğine işaret ettiği kaydedildi.
Askerî uzmanlar, “sürü teknolojisi” olarak adlandırılan bu yöntemin, drone savaşında bir sonraki aşamayı temsil ettiğini belirtti. Onlara göre bu teknoloji, onlarca hatta binlerce dronun aynı anda kullanılarak bir şehrin ya da tekil askerî hedefin savunmasını aşma potansiyeli taşıyor.
Üst düzey bir Ukraynalı subay ve yazılımı üreten şirket, Ukrayna’nın geçen yıl boyunca savaş alanında sürü saldırıları gerçekleştirdiğini bildirdi. Analistler, daha önce rapor edilmemiş olan bu saldırıların, savaşta sürü teknolojisinin rutin şekilde ilk kullanımı olduğunu belirtti.
Yapay zekâ ve dronların birleşimi
Haberde, sürü yönteminin modern savaşın yükselen iki unsurunu, yani yapay zekâ ve dronları bir araya getirdiği kaydedildi.
Wall Street Journal’a göre, dünyadaki şirketler ve ordular, İHA gruplarını birbirine bağlayıp yöneten yapay zekâ tabanlı yazılımlar geliştirmek için yarışıyor. Bu sistemler, fırlatıldıktan sonra dronların kendi aralarında iletişim kurmasına ve koordinasyon sağlamasına imkân tanıyor.
Ancak savaş alanında yapay zekâ kullanımının, makinelerin savaşçılar ve sivillerin kaderine karar vermesi ihtimali nedeniyle “etik kaygıları” artırdığı da belirtildi.
Habere göre, Ukrayna’nın son saldırısında kullanılan dronlar, yerel şirket Swarmer tarafından geliştirilen teknolojiyi kullandı. Şirketin CEO’su Serhii Kupriienko, yazılımın dronların hangisinin ilk saldırıyı yapacağına karar vermesine ve örneğin biri şarjı bittiğinde uyum sağlamasına imkân tanıdığını söyledi. Kupriienko, “Hedefi belirliyorsunuz, gerisini dronlar yapıyor. Birlikte çalışıyorlar, uyum sağlıyorlar.” dedi.
Ukrayna’daki kullanım alanları
Swarmer’ın teknolojisi, Ukrayna güçleri tarafından ilk olarak yaklaşık bir yıl önce mayın döşemek için kullanıldı. Ukraynalı bir subay, o tarihten bu yana Rus askerlerini, teçhizatını ve altyapısını hedef almak için de kullanıldığını belirtti. Aynı subay, birliğinin Swarmer teknolojisini yüz defadan fazla kullandığını ve diğer birliklerde de bu yazılımla donatılmış İHA’lar bulunduğunu ifade etti. Subay genellikle üç drone kullandığını, ancak diğerlerinin sekize kadar dronla operasyon yaptığını kaydetti. Kupriienko ise yazılımın 25 drona kadar test edildiğini bildirdi.
Subay, yaygın bir operasyon yönteminde bir keşif dronu ile küçük bombalar taşıyan iki İHA’nın Rus siperlerini hedef aldığını belirtti. Operatörün, dronlara bir hedef bölge gösterdiği ve düşman mevzisi bulunduğunda saldırı emri verdiği aktarıldı. Keşif dronu, bombaların bırakılacağı yolu belirlerken, bombaları hangi dronun ve ne zaman bırakacağına dronların kendilerinin karar verdiği kaydedildi.
Bu tür görevlerde bir planlayıcı, bir drone operatörü ve bir seyrüseferci olmak üzere toplamda üç kişinin görev yaptığı belirtildi. Subay, sürü yazılımı kullanılmadığında dokuz kişiye ihtiyaç olduğunu, bu teknolojinin zaman kazandırdığını ve personelin başka görevlerde kullanılmasına olanak sağladığını ifade etti.
Kupriienko, “Her dron için ayrı bir pilot gerekmiyor, tek bir pilot birçok dronu yönetebiliyor.” dedi.
Haberde, bunun insan gücü açısından çok daha avantajlı olan Rusya’ya karşı savaşan Ukrayna için önemli bir fayda sağladığı belirtildi.
WSJ’ye göre, daha az operatör gereksinimi koordinasyonu basitleştirirken, dronların birbirine yakın mesafeden iletişim kurması da düşmanın İHA sinyallerini bozma riskini azaltıyor.
‘Tam sürü’ seviyesi henüz yok
İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Royal United Services Institute araştırmacısı Bob Tollast, Ukrayna’nın operasyonlarının birçok kişinin “tam sürü” olarak tanımladığı seviyeye ulaşmadığını belirtti. Tollast, bunun yüzlerce dronun birlikte hareket edip otonom şekilde tepki vermesi olarak tanımlanabileceğini söyledi.
Yine de “küçük çaplı bir otonom işbirliği bile etkileyici olur” ifadesini kullandı.
Swarmer, 100’den fazla drondan oluşan bir sürüyü test etmeye hazırlandığını bildirdi. Şirketin, ABD’li yatırımcılardan fon sağladığı ve sürü teknolojisi üzerinde çalışan birçok şirketten biri olduğu aktarıldı.
Haberde, şirketin geçen yıl banliyöde gizli tutulan ofisinde genç mühendislerin masa tenisi masasında devre kartları lehimleyip drone bileşenleri monte ettiği, 3D yazıcının da yeni parçalar ürettiği aktarıldı. Dışarıda ise bir komşunun çim biçtiği ve bitişikte neler olduğundan habersiz göründüğü belirtildi. Drone’ların, halka açık olmayan bir garajda araçlara yüklendiği ifade edildi.
ABD, Çin, Fransa, Rusya ve Güney Kore’nin de sürü teknolojisi geliştirmeye çalışan ülkeler arasında olduğu kaydedildi. Ancak analistler, Ukrayna’daki operasyonlar duyulana kadar bu teknolojinin düzenli olarak savaşta kullanıldığını bilmediklerini belirtti.
ABD’nin en az 2016’dan bu yana bu teknoloji üzerinde çalıştığı ve o yıl üç jetten 100’den fazla küçük drone fırlattığı bildirildi. Savunma Bakanlığı, o dönemde bu mikro-dronların “kolektif karar verme, uyumlu formasyon uçuşu ve kendi kendini onarma gibi gelişmiş sürü davranışlarını” gösterdiğini açıklamıştı. İsrail ordusu yetkilileri de 2021’de yerel medyaya, Gazze’de militanları bulmak, teşhis etmek ve saldırmak için küçük drone sürüleri kullandıklarını söylemişti. Ancak İsrail ordusunun o tarihten bu yana sürü teknolojisi hakkında konuşmadığı, bazı uzmanların ise teknolojide sorunlar olabileceğini öne sürdüğü kaydedildi. İsrail ordusu ise yorum yapmayı reddetti.
King’s College London’da drone savaşı uzmanı Zak Kallenborn, tüm drone sürülerinde İHA’lar arasındaki iletişim bağlantılarının sabit ve güvenilir tutulmasının zorluk olacağını ifade etti.
Ukrayna’da Swarmer’ın teknolojisinin başlangıçta sorunlar yaşadığı, bir aşamada dronların fazla bilgi paylaşarak ağı aşırı yüklediği belirtildi. Subay ayrıca teknolojinin dronları daha pahalı hale getirdiğini, bunun da her yıl 1,5 milyondan fazla İHA üreten Ukrayna açısından olumsuz bir durum olduğunu aktardı.
Haberde, yapay zekânın ordular için giderek daha önemli bir odak haline geldiği ve savaşta daha çok veri analizi ya da yönlendirme için kullanıldığı belirtildi.
Habere göre, ancak savaşta yapay zekânın yükselişi, makinelerin insan denetimi olmadan ölüm kalım kararları alabilmesi ihtimaline dair etik kaygılar doğuruyor. Birleşmiş Milletler, örneğin ölümcül otonom silahların düzenlenmesi çağrısında bulunmuştu.
ABD ve müttefiklerinin mevcut angajman kuralları kapsamında “öldürme zincirinde” mutlaka bir insanın bulunmasını şart koştuğu kaydedildi. Swarmer ise tetiğe basma kararının nihayetinde bir insan tarafından verildiğini bildirdi.
Kallenborn, “Drone sürülerinin savaşı değiştirme potansiyelinden on yıllardır bahsediliyor. Ancak bugüne kadar bunlar kehanetten öteye geçmemişti.” dedi.