YDH - Donald Trump, ABD'nin güçlü saldırı ve keşif amaçlı insansız hava araçlarını (İHA) ihraç ederek gelir elde etmeyi hedefliyor.
Reuters ajansının haberine göre, Trump yönetimi bu amaçla 1987 tarihli uluslararası Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi'nin (MTKR) bazı maddelerini tek taraflı olarak değiştirmeyi planlıyor.
Özellikle Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) yanı sıra, Doğu Avrupa ülkelerinin de bu tip İHA’lara ilgisi bulunuyor.
Otuz beş ülkenin taraf olduğu Füze Teknolojisi Kontrol Rejimi, füzeler ve füze teknolojilerinin yayılmasını önlemek amacıyla çeşitli ihracat kontrolleri öngörüyor.
MQ-9 Reaper gibi ağır silahlı insansız hava araçları, bu rejimde uzun menzilli uçuş ve mühimmat taşıma kabiliyeti nedeniyle "füze" kategorisinde değerlendiriliyor.
MTKR, bu tür sistemlerin yurtdışına satışında "güçlü ret varsayımı" uyguluyor. Satıcı ülke, ancak alıcının kendi güvenliğini sağlamak için acil ihtiyaç duyduğunu ve kullanımın uluslararası hukuka tam uygun olacağını ikna edici biçimde ortaya koyması hâlinde satışa onay verebiliyor.
Ancak Trump yönetimi, söz konusu İHA’ları "uçak" olarak yeniden sınıflandırmayı ve bu yolla ihracat üzerindeki kısıtlamayı kaldırmayı hedefliyor.
Ağır insansız hava araçlarının sınıflandırmasının değiştirilmesi, ABD'nin yüz adet MQ-9 Reaper’ı Suudi Arabistan’a satmasına imkân tanıyacak. Bu satış, mayıs ayında duyurulan 142 milyar dolarlık ABD-Suudi Arabistan silah anlaşmasının bir parçası olarak gündeme geldi.
Benzer şekilde, Birleşik Arap Emirlikleri ve başta Rusya'ya yakın veya sınır komşusu olan Avrupa ülkeleri de bu tür sistemlere ilgi gösteriyor.
ABD, MQ-9 Reaper insansız hava araçlarını özellikle Karadeniz’in denetlenmesi amacıyla kullanıyor. Buna karşın, ileri teknoloji içermeleri ve "düşman unsurların" eline geçmesi riskinden dolayı şimdiye kadar Ukrayna’ya bu tip büyük İHA’ları ne sattı ne de devretti.
Öte yandan, Türkiye Ukrayna ile aktif işbirliği yürütüyor. Türkiye de MTKR'ye taraf olmasına rağmen Bayraktar TB2 tipi İHA’ların ihracatını ve Ukrayna'da üretimini mümkün kılan daha farklı standartlar uygulanıyor; zira Bayraktar TB2’ler Reaper’dan daha hafif ve menzilleri daha kısa.
Amerikalı bir yetkilinin Reuters’a verdiği bilgiye göre, yeni politika doğrultusunda ağır insansız hava aracı üreticilerinin ürünleri
ABD Dışişleri Bakanlığında "yurtdışına satışa uygun askeri teçhizat" olarak değerlendirilecek. Böylece şirketler, bu sistemleri yabancı alıcılara daha kolay şekilde pazarlayabilecek.