YDH - Ankara ve Bağdat, Irak'ın petrol ihracatından Türkiye'ye aktarılan gelirlerin, Türk firmaları tarafından inşa edilecek su projelerine yönlendirilmesini sağlayacak bir mekanizma kurdu.
Türkiye ile Irak arasındaki "Su İşbirliği Projeleri için Mali Mekanizma Çerçeve Anlaşması" başlıklı mutabakat, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın pazar günü Bağdat'a yaptığı ziyaret esnasında imzalandı.
Burada Iraklı mevkidaşı Fuad Hüseyin ile bir araya gelen Fidan, Hüseyin ile düzenlediği ortak basın toplantısında, anlaşmanın "Irak’ın su sistemlerinin kalıcı olarak rehabilite edilmesinin önünü açacağını" söyledi.
Fidan, "Bu, Irak tarihindeki en büyük altyapı yatırımı olacak" diye konuştu.
Hüseyin ise mutabakatı, komşular arasında "su yönetimi konusunda türünün ilk örneği bir işbirliği" olarak nitelendirdi.
Su paylaşımına ilişkin anlaşmazlıklar, Türkiye ile Irak arasındaki ilişkilerde uzun süredir bir gerilim kaynağıydı.
Bağdat, Ankara'yı Dicle ve Fırat nehirlerinin yukarı kısımlarından gelen su akışını kısıtlamakla suçlarken, Türkiye ise Irak'ın su altyapısının eski ve israfçı olduğunu savunuyordu.
Al Monitor'a bilgi veren bir Türk diplomatik kaynak, mekanizma kapsamında Türk ithalatçılarının Irak petrolü için yaptığı ödemelerin özel bir hesaba yönlendirileceğini belirtti.
Kaynağın aktardığına göre bu ödemeler, daha sonra Türk firmaları tarafından yürütülecek Irak su altyapısı projelerinin finansmanında kullanılacak.
Böylece petrol gelirlerinin Türk yapımı projelere geri döndüğü kapalı devre bir sistem oluşturulacak.
Kaynak, Bağdat'ın Türk şirketlerinden gelecek teklifleri kabul etmek ve değerlendirmek üzere özel bir komisyon kuracağını da ekledi.
Bu anlaşma, Irak ile Türkiye arasında uzun süredir devam eden su paylaşımı anlaşmazlığını çözmek üzere on yıllardır varılan ilk somut mutabakat olma niteliği taşıyor.
Ankara, 11 Kasım'daki Irak seçimleri öncesinde Iraklı karar alıcılar üzerindeki etkisini sürdürmek için su diplomasisini bir araç olarak kullanıyor ve kendisini Irak’ın derinleşen su kıtlığına çözümün bir parçası olarak konumlandırıyor.
Irak tarafında ise bu açıklama, özellikle kuraklığın tetiklediği protestoların yoğunlaştığı Basra’daki ciddi su sıkıntıları nedeniyle artan halk tepkisiyle mücadele eden Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani için siyasi bir destek anlamına geliyor.
Türk tarafı açısından ise bu düzenleme, Ankara’nın nakit çıkışlarını azaltmasına ve Türk şirketlerinin kârlı sözleşmeler almasını güvence altına almasına imkân tanıyacak.
Türkiye’nin Irak’tan toplam ithalatı 2024’te 1,83 milyar dolara ulaştı.
Bu rakamın, iki yılı aşkın süredir kapalı olan boru hattının eylül ayında yeniden açılmasıyla, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nden Türkiye’ye petrol akışının yeniden başlamasının ardından artması bekleniyordu.
Boru hattı, Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin 2023'te Türkiye'nin Bağdat'ın onayı olmadan Kürt petrolünü ithal ederek Irak'ın egemenliğini ihlal ettiğine karar vermesi üzerine Ankara ile Bağdat arasında yaşanan hukuki anlaşmazlık nedeniyle kapanmıştı.