YDH- Bloomberg'de yer alan habere göre, ABD’nin başkanlık özel temsilcisi Steve Witkoff, Gazze barış anlaşmasındaki “başarısının” hemen ardından geçen ay üst düzey bir Kremlin yetkilisiyle telefon görüşmesi yaparak Ukrayna için benzer bir plan üzerinde birlikte çalışma önerisinde bulundu. Witkoff ayrıca Vladimir Putin’in bu konuyu Donald Trump ile gündeme getirmesi gerektiğini belirtti.
14 Ekim’de beş dakikadan biraz uzun süren telefon görüşmesinde Witkoff, Rusya liderinin konuyu Trump’a nasıl açması gerektiği konusunda Putin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov’a tavsiyelerde bulundu. Bu tavsiyeler arasında, o hafta içinde yapılacak Volodimir Zelenskiy’nin Beyaz Saray ziyaretinden önce bir Trump–Putin görüşmesi ayarlanması ve Gazze anlaşmasının bir giriş kapısı olarak kullanılması da yer aldı.
Bloomberg’ün incelediği kayda göre Witkoff, Uşakov’a “20 maddelik bir Trump planını barış için hazırladık ve belki sizinle de aynı şeyi yapabiliriz diye düşünüyorum.” dedi.
Witkoff’un yaklaşımı sorulduğunda Trump, görüşmeyi incelemediğini ancak bunun “standart bir müzakere” olduğunu duyduğunu söyledi.
Trump salı günü gazetecilere, “O, bunu Ukrayna’ya satmak zorunda. Ukrayna’yı Rusya’ya satacak. Bir anlaşma yapan bunu yapar.” dedi. ABD başkanı şöyle devam etti: “Bakın, onlar bunu istiyor, siz de onları buna ikna etmelisiniz, demeniz gerekir. Muhtemelen Ukrayna’ya da aynı şeyi söylediğini düşünürüm çünkü her tarafın bazı şeylerde verip alması gerekir.”
Bloomberg’e göre, bu konuşma, Witkoff’un Rusya ile müzakerelerde son dönemde izlediği taktiklere ve bu ayın başında ortaya çıkan, ABD’nin Ukrayna’ya bir anlaşmanın temeli olarak kabul ettirmeye çalıştığı 28 maddelik barış önerisinin doğuşuna ilk kez doğrudan ışık tutuyor.
Putin bu ay yaptığı açıklamada, ABD’nin planının bir barış anlaşması için temel olarak kullanılabileceğine inandığını söyledi. Rus Güvenlik Konseyi toplantısında üst düzey yetkililere, 28 maddelik planın henüz ABD ile ayrıntılı olarak görüşülmediğini ancak Moskova’nın planın bir kopyasını aldığını ifade etti.
Trump salı günü, Witkoff’a barış planını sonuçlandırma umuduyla Putin’le görüşmesi talimatı verdiğini belirtti.
Trump Truth Social’da paylaşımında, “ABD tarafından hazırlanan orijinal 28 Maddelik Barış Planı, her iki tarafın ek katkılarıyla ince ayardan geçti; yalnızca birkaç maddede anlaşmazlık kaldı.” dedi.
Habere göre, görüşmenin yapıldığı dönemde “Trump, Gazze savaşını sona erdirmeye yönelik çabalarının başarısının verdiği rahatlığı yaşıyordu.” Bir gün önce, Hamas tarafından tutulan son 20 canlı esirin serbest bırakılmasını sağlamasının ardından 2008’den beri İsrail Knesset’inde konuşan ilk ABD başkanı olmuştu.
Trump’ın Putin’e yönelik tutumunun sertleşmesi
Ancak Trump’ın Putin’e yönelik tavrının sertleştiği görülüyordu. Trump, 17 Ekim’deki Zelenskiy görüşmesine hazırlanırken, Ukrayna’ya daha uzun menzilli Tomahawk füzeleri sağlamayı değerlendiriyor, Rusya’ya yönelik yeni yaptırımları tartışıyor ve Putin’den duyduğu rahatsızlığı dile getiriyordu.
Trump, Witkoff’un Uşakov’la konuştuğu gün olan 14 Ekim’de “Bu savaşa neden devam ettiğini bilmiyorum. Bu savaşı bitirmek istemiyor. Ve bence bu onu çok kötü gösteriyor.” dedi.
Görüşme Trafiğinin Zaman Çizelgesi
13 Ekim: Trump, Hamas rehine anlaşmasının ardından Knesset’te konuştu
14 Ekim: Witkoff, Uşakov’la Putin–Trump görüşmesini ele aldı
16 Ekim: Trump, Putin’le iki buçuk saat görüştü
17 Ekim: Zelenskiy Beyaz Saray’ı ziyaret etti
24–26 Ekim: Witkoff, Miami’de Dmitriyev’le görüştü
29 Ekim: Uşakov ve Dmitriyev Rus stratejisini görüştü
Witkoff’un Uşakov’la yaptığı görüşmenin içeriği
Görüşme sırasında Witkoff, Putin’e büyük saygı duyduğunu ve Trump’a Rusya’nın “her zaman bir barış anlaşmasını istediğine” inandığını söylediğini ifade etti. ABD temsilcisi, Zelenskiy’nin yaklaşan ziyaretinden söz etti ve Putin’in bu ziyaretten önce Trump’la konuşabileceğini belirtti.
Witkoff, “Zelenskiy cuma günü Beyaz Saray’a geliyor. Ben de orada olacağım çünkü beni istiyorlar; ancak mümkünse bu cuma görüşmesinden önce sizin patronla görüşmeyi yaparız.” dedi.
Uşakov, Putin’in Trump’ı aramasının “yararlı” olup olmayacağını sordu. Witkoff bunun yararlı olacağını belirtti.
Ayrıca, Putin’in Trump’ı Gazze barış anlaşması için tebrik etmesini, Rusya’nın bu anlaşmayı desteklediğini söylemesini ve Trump’ı “barış adamı” olarak gördüğünü ifade etmesini tavsiye etti. Witkoff, “Bundan gerçekten çok iyi bir görüşme çıkacak.” dedi.
Witkoff ardından, “Bence harika olacak şey şu: Belki Başkan Trump’a şöyle der: Steve ve Yuri barış için çok benzer bir 20 maddelik planı görüştüler ve bunun süreci biraz ilerletebileceğini düşünüyoruz; bu tür şeylere açığız.” ifadelerini kullandı.
Uşakov’un bazı tavsiyeleri benimsediği anlaşılıyor. Uşakov, Putin’in Trump’ı “tebrik edeceğini” ve “Trump’ın gerçek bir barış adamı olduğunu söyleyeceğini” belirtti.
İki gün sonra Trump ve Putin, Rusya’nın talebiyle telefon görüşmesi yaptı. ABD Başkanı daha sonra iki buçuk saat süren görüşmeyi “çok verimli” olarak nitelendirdi. Görüşmenin ardından Budapeşte’de yapılması planlanan ancak henüz gerçekleşmeyen bir zirve duyurdu ve Putin’in Gazze anlaşması için kendisini tebrik ettiğini aktardı.
Bu görüşmenin devamında Witkoff, Rusya Doğrudan Yatırım Fonu’nun başındaki üst düzey Kremlin danışmanı Kirill Dmitriyev ile Miami’de bir araya geldi. Dmitriyev, Axios’a verdiği röportajda 24 Ekim’den itibaren üç gün boyunca Miami’de bulunduğunu söyledi.
29 Ekim’de Dmitriyev ve Uşakov, Bloomberg’ün incelediği başka bir kayda göre, telefonda Rusya’nın barış önerisi stratejisini tartıştı. İki Putin danışmanı çeşitli seçenekleri değerlendirirken Uşakov, Beyaz Saray’a iletilecek önerilerde “maksimumunu istemekten” yana olduğunu söyledi.
Uşakov, ABD’nin gönderilen önerileri yanlış yorumlamasından, bazı maddeleri çıkarıp ardından varılmış bir anlaşma olduğunu iddia etmesinden endişelendiğini belirtti ve bunun müzakerelerin sona ermesi riskini taşıyacağını ifade etti.
Dmitriyev ise önerilerin gayriresmi şekilde paylaşılmasını önerdi ve ABD’nin Rusya’nın versiyonunu tamamen kabul etmese bile “çok yakın bir şey” yapacağına inandığını söyledi.
Dmitriyev daha sonra Uşakov’a, kendisine söylenenlere sadık kalacağını ve Uşakov’un da daha sonra bu belgeyi “Steve” ile görüşebileceğini belirtti.
Bloomberg, Rusya’nın ABD ile hangi önerileri paylaştığını ve bunların nihai 28 maddelik taslak üzerindeki etkisinin ne boyutta olduğunu doğrulayamadığını aktardı.
Ukrayna’ya yönelik baskı ve önerinin şartları
O tarihten bu yana Ukrayna, Witkoff’un Kremlin muhataplarıyla birlikte hazırladığı plana uyması için ciddi baskı altında kaldı. ABD yetkililerinin, Zelenskiy teklifi kabul etmezse Ukrayna ordusuna sağlanan kritik istihbarat desteğini kesmekle tehdit ettiği, ancak Kiev’in bazı tavizler kopardığı ve pazar günü Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile yapılan görüşmelerden sonra ABD’nin süreci yavaşlatmaya ikna edildiği belirtildi.
Bu ayın başında ABD tarafından önerilen şartlara göre Ukrayna, Rusya’nın askeri güçle ele geçiremediği doğudaki Donbas bölgesinin bazı kısımlarından askerlerini çekmek zorunda kalacaktı. Bu bölge, uluslararası alanda Rusya olarak tanınacak tarafsız bir tampon bölge haline gelecekti.
Moskova ayrıca Kırım, Luhansk ve Donetsk üzerindeki Rus iddialarının fiili tanınmasını elde edecekti. Herson ve Zaporijya dahil cephe hattının büyük kısmı ise fiilen dondurulacaktı. Ukrayna ve Avrupa’daki müttefikleri, savaşın mevcut hatlarda durması gerektiğini savunuyor.
Bu koşullar, Witkoff ve Uşakov’un geçen ayki görüşmelerinde de kısmen ima edilmiş görünüyordu.
Witkoff’un son mesajları
Witkoff görüşmede, “Ben size söyleyeyim, bir barış anlaşmasını sağlamak için ne gerektiğini biliyorum.” dedi. “Donetsk ve belki bir yerde toprak takası. Ama böyle konuşmak yerine daha umut verici konuşalım çünkü bence bir anlaşmaya varacağız.”
Witkoff devamında, “Başkan bana bu anlaşmaya varmak için çok geniş alan ve takdir yetkisi verecek” dedi. “Bu fırsatı yaratabilirsek, ben Yuri ile konuştum ve bir görüşme yaptık diyebiliriz; bunun büyük şeylere yol açabileceğini düşünüyorum.”
Uşakov “Tamam” diyerek yanıt verdi. “Kulağa iyi geliyor.”