YDH- Amerikan NBC News kanalının, planlar hakkında doğrudan bilgi sahibi bir kaynak ile söz konusu planlar hakkında bilgilendirilen dört eski ABD’li yetkiliye dayandırdığı haberine göre, İsrailli yetkililerin, İran’ın bu yılın başlarında İsrail askeri saldırılarında zarar gördüğü belirtilen “balistik füze programındaki üretimi genişlettiğinden endişe duyduğu” bildirildi.
Haberde, bu endişe kapsamında İsrail tarafının, “programa yeniden saldırı düzenlenmesine ilişkin seçenekleri ABD Başkanı Donald Trump’a sunmaya hazırlandığı” ifade edildi.
Kaynaklara göre, İsrailli yetkililer ayrıca, “ABD’nin haziran ayında bombaladığı İran’daki nükleer zenginleştirme tesislerinin yeniden inşa edilmesinden de kaygı duyuyor.” Ancak yetkililerin, “balistik füzelerin üretildiği tesislerin yeniden faaliyete geçirilmesi” ile “zarar gördüğü belirtilen hava savunma sistemlerinin onarılmasını” daha acil bir tehdit olarak değerlendirdiği aktarıldı.
Netanyahu–Trump görüşmesi gündemde
Kaynaklar, Trump ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun bu ayın ilerleyen günlerinde, başkanın Florida’daki Mar-a-Lago malikanesinde bir araya gelmesinin beklendiğini belirtti. Görüşmede Netanyahu’nun, “İran’ın balistik füze programındaki genişlemenin hızlı bir müdahaleyi gerektirebilecek bir tehdit oluşturduğunu” savunmasının beklendiği ifade edildi.
Yetkililere göre Netanyahu’nun, “İran’ın attığı adımların yalnızca İsrail’i değil, bölge genelini ve ABD’nin çıkarlarını da ilgilendirdiği” yönünde bir argüman sunması öngörülüyor. İsrail liderinin, “ABD’nin yeni olası askeri operasyonlara katılması ya da destek vermesi için Trump’a çeşitli seçenekler sunmasının” beklendiği aktarıldı.
Trump, perşembe günü Netanyahu ile 29 Aralık’ta yapılması planlanan görüşmeye ilişkin soruya, “Henüz resmi olarak ayarlamadık ama benimle görüşmek istiyor” yanıtını verdi. İsrailli yetkililer ise 29 Aralık’ta bir görüşme yapılacağını duyurdu.
Beyaz Saray’dan “Gece yarısı çekici operasyonu” açıklaması
Beyaz Saray Sözcüsü Anna Kelly, yaptığı açıklamada, “Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile İran hükümetinin, ‘Gece yarısı çekici operasyonu’nun İran’ın nükleer kapasitesini tamamen ortadan kaldırdığı yönündeki ABD hükümetinin değerlendirmesini doğruladığını” iddia etti.
Kelly, Trump’ın daha önceki sözlerine atıfla, “Başkanın da söylediği gibi, İran bir nükleer silah peşine düşerse, o tesis saldırıya uğrar ve yaklaşmalarına bile fırsat verilmeden yok edilir.” tehdidinde bulundu.
NBC News’e göre, “İsrail’in Trump’ı olası yeni saldırılar konusunda bilgilendirme ve ABD’ye bu operasyonlara katılma seçeneği sunma planları”, Trump’ın aynı dönemde Venezuela’ya yönelik askeri saldırı ihtimalini değerlendirdiği”, bunun ABD için yeni bir cephe anlamına gelebileceği bir süreçte gündeme geliyor.
Haberde ayrıca Trump’ın, “İran’ın nükleer programına yönelik saldırısını” ve “İsrail ile Hamas arasında ateşkes sağlanmasını” yönetiminin “önemli başarıları” arasında gösterdiği aktarıldı.
Trump, çarşamba günü ulusa sesleniş konuşmasında Amerikalılara, “İran’ın nükleer tehdidini yok ettiğini ve Gazze’de savaşı bitirdiğini; Ortadoğu’ya 3 bin yıl sonra ilk kez barış getirdiğini” öne sürdü.
Diplomasi ihtimali ve İsrail’in kaygıları
İsrailli yetkililerin İran’a ilişkin endişeleri, “Tahran’ın ABD ile nükleer anlaşmayı sınırlamaya yönelik diplomatik görüşmelere yeniden başlama sinyali verdiği” bir döneme denk geliyor. Kaynaklar, bu durumun, İsrail’in Trump’tan yeni saldırılar talep etmesini “zorlaştırabileceğini” ifade etti.
Planlara doğrudan bilgi sahibi kaynağa göre, “İran’ın bölgedeki müttefik güçlere sağladığı mali ve askeri destek” de İsrailli yetkililerin gündemindeki başlıca konular arasında yer alıyor.
Aynı kaynak, “Nükleer silah programı çok kaygı verici. Yeniden inşa edilmeye çalışılıyor, ancak bu daha acil bir tehdit değil.” değerlendirmesinde bulundu.
Haziran saldırıları ve askeri tablo
Haberde, “ABD’nin haziran ayında İran’a yönelik düzenlediği ve ‘Gece yarısı çekici operasyonu’ olarak adlandırılan saldırıların”, 100’den fazla uçak, bir denizaltı ve yedi adet B-2 bombardıman uçağını kapsadığı belirtildi.
Trump, bu saldırıların İran’ın nükleer zenginleştirme tesislerini “tamamen yok ettiğini” iddia etmişti. Ancak erken dönem bazı değerlendirmelerin, hasarın Trump’ın ifade ettiğinden “daha sınırlı” olabileceğine işaret ettiği aktarıldı.
Aynı dönemde İsrail güçlerinin de İran’ın bazı balistik füze tesislerini hedef aldığı kaydedildi. Ayrıca “Nisan ve Ekim 2024’te düzenlenen İsrail saldırılarında”, İran’ın en gelişmiş sistemi olarak bilinen “S-300 hava savunma sistemlerinin tamamının zarar gördüğü”, bunun da aylar sonra İran hava sahasına yönelik insanlı uçuşların önünü açtığı iddia edildi.
Haberde, “İran’ın balistik füze programına yönelik saldırılardan farklı olarak”, nükleer tesislerin ciddi biçimde zarar görmesi için “ABD’ye ait 30 bin poundluk sığınak delici bombaların” gerekli olduğu vurgulandı.
Yeni saldırı seçenekleri masada
Trump’ın geçen hafta, “İran’la yeniden müzakereye açık olabileceğini ima ederken”, Tahran’ı balistik füze ya da nükleer programını yeniden inşa etmeye çalışmaması konusunda uyardığı aktarıldı. Trump, İran’ın füze programını yeniden kurmaya çalışabileceğini ancak bunun “uzun zaman alacağını” söyledi; anlaşma olmaksızın bu yönde bir adım atılması halinde ise “onun da yok edileceğini” iddia etti.
Planlara doğrudan bilgi sahibi kaynağa göre, İsrailli yetkililer “haziran saldırılarından önce Trump’a dört farklı askeri seçenek sunmuştu.” Bu seçenekler arasında, İsrail’in tek başına hareket etmesi, sınırlı ABD desteği, ABD-İsrail ortak operasyonu ve ABD’nin tek başına operasyon yürütmesi yer aldı. Sonunda Trump’ın “ortak operasyonu onayladığı” belirtildi. Aynı kaynak, Netanyahu’nun Mar-a-Lago’daki görüşmede Trump’a benzer bir seçenek seti sunabileceğini kaydetti.
Gazze ateşkesi de gündemde
Haberde, “İsrail ile Hamas arasındaki kırılgan ateşkes anlaşmasının” da Netanyahu-Trump görüşmelerinde önemli bir başlık olmasının beklendiği belirtildi. Anlaşmanın ikinci aşamasında İsrail’in Gazze’den çekilmesi, Hamas yerine geçici bir yönetimin görevi devralması ve “uluslararası bir istikrar gücünün Gazze’ye konuşlandırılması” öngörülüyor.
İki eski İsrailli yetkiliye göre, ateşkesin uygulanması konusunda ABD ile İsrail arasında yaşanabilecek gerilimler, “Trump’ın İran’a yönelik yeni askeri adımlara daha mesafeli yaklaşmasına” yol açabilir.
Füze kapasitesi vurgusu
Planlara doğrudan bilgi sahibi kaynak ile bilgilendirilen eski ABD’li yetkililer, “İran’ın balistik füze üretiminin kontrol altına alınmaması halinde yılda 3 bin füzeye kadar çıkabileceğini” ileri belirtti.
Bir eski İsrailli yetkili ise “balistik füzelerin ve bunların sayısının”, İsrail açısından “en acil güvenlik endişesi” olduğunu söyledi.
“Son çatışmadan sonra hava üstünlüğü sağlayabileceğimiz ve İran’ın İsrail’e verebileceğinden çok daha büyük zararlar verebileceğimiz konusunda ciddi bir soru yok.” iddiasında bulunan aynı yetkili, “Ancak füzeler gerçek bir tehdit ve geçen sefer hepsini engelleyemedik.” İtirafında bulundu.
Kaynaklar, “yüksek sayıda balistik füzenin”, İran’ın nükleer zenginleştirme tesislerini daha iyi savunmasına da imkân tanıyabileceğini belirtti. İsrailli yetkililerin, İran’ın füze savunma sistemlerini yeniden inşa etmesi ve bölgedeki müttefiklerini silahlandırmasının, “nükleer programın daha hızlı yeniden canlandırılmasına zemin hazırlayabileceği” görüşünde olduğu aktarıldı.