YDH- İngiliz araştırmacı gazetecilik portalı Declassified UK’nin haberine göre, İngiltere hükümeti, işletmelere ülkeye İngiliz silahlarını ihraç etme “fırsatlarını” belirten yeni bir rehber yayımladı.
Hükümetin ticaret departmanı tarafından yayımlanan belgede, “Suriye’de İngiltere’nin savunma, siber ve fiziksel güvenlik ekipmanları ve uzmanlığına talep var” ifadesine yer verildi.
Belge, İngiltere işletmeleri için Suriye’deki “fırsatları” ve HTŞ rejiminin uluslararası yatırımı teşvik eden yeni bir yasa çıkarmasının ardından “yakında gelecek yeni ticari fırsatlar zincirini” tanımlıyor.
Habere göre, İngiltere’den silah ihraç edecek şirketlerin anlaşmaları güvence altına almak için muhtemelen HTŞ rejiminin Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra’dan onay almaları gerekiyor. Kasra, daha önce HTŞ örgütünün askeri kanadını yönetmişti ve HTŞ, Kasra liderliğinde Esed yönetimine karşı yüzlerce operasyon düzenlemiş, çok sayıda intihar saldırısı gerçekleştirmişti.
Kasra temmuz ayında, İngiltere’nin Ortadoğu’daki baş askeri danışmanı Tümamiral Edward Ahlgren ile bir görüşme gerçekleştirdi.
Uluslararası suçlama ve ihracat girişimi
Bu silah ihracatı girişimi, HTŞ rejiminin Savunma Bakanlığı’nın, BM Suriye Komisyonu tarafından toplu katliamlara karıştığı iddialarının ardından birkaç ay içinde gerçekleşiyor.
Mart ayında, kıyı ve batı merkez Suriye’de Alevi topluluğundan 1.400’den fazla kişi bir pogromda öldürüldü.
İngiltere hükümeti, dünya genelinde silah ihracatını artırmayı öncelik olarak görüyor ve 2025’te rekor seviyede 20 milyar sterlinlik satış açıkladı.
Yeni politika, kasım ayında Londra ve Şam’daki etkinliklerde kurulan Suriye-İngiltere İş Konseyi (SBBC) ile eş zamanlı olarak yürürlüğe girdi. Eş-Şeybani, Londra etkinliğine bizzat katıldı ve Chatham House düşünce kuruluşunda konuşma yaptı.
SBBC ve İngiliz diplomatların rolü
SBBC toplantısında önemli bir rol, eski İngiliz diplomat Jon Wilks tarafından üstlenildi. Wilks, Suriye medyasına konseyi “Suriye ve İngiltere arasındaki ekonomik ilişkileri yıllar süren gerilemenin ardından güçlendirmek için kritik” olarak tanımladı.
Wilks, 2010-2013 yılları arasında Yemen, Irak, Katar ve Umman büyükelçisi olarak görev yaptı. SBBC’nin kıdemli politika danışmanı olan Wilks, 2012-14 yıllarında dönemin başbakanı David Cameron’ın Suriye özel temsilcisi olarak görev aldı.
Medya tarafından sıklıkla “Suriye muhalefetine özel elçi” olarak tanımlanan Wilks, isyancı askeri komutanlarla görüşmüş ve Cameron’ın Esed’i devirmeye kararlı muhalefet güçlerini organize etme planına liderlik etmişti.
Wilks Kasım 2012’de, “İngiltere, ABD, Suudi Arabistan, Ürdün ve benzer müttefikler bir araya gelerek muhalefeti Suriye içinde ve dışında şekillendirmeye yardımcı olabilir ve onların hedeflerine ulaşmalarını sağlayabilir; bu hedef, bizim hedefimiz olan Esedsiz bir Suriye’dir.” ifadelerini kullanmıştı.
Wilks’in hangi Suriyelilerle görüştüğü net değil; ancak muhtemelen bugün iş ilişkisi kurmaya çalıştığı bakanlarla bağlantılı kişilerdi.
Yaptırımlar ve HTŞ ile ticaret
İngiltere hükümeti, bazı Suriye yaptırımlarını nisan ayında kaldırdı ve ekim ayında HTŞ’yi terör örgütleri listesinden çıkardı.
Buna rağmen, HTŞ hâlâ BM tarafından uygulanan terörle mücadele yaptırımlarına tabi ve İngiltere hükümeti, bunların “İngiltere yasalarında geçerliliğini sürdürdüğünü” kabul ediyor.
Hükümet, bu engelleri aşmak ve yeni rejimle ticaret yapmak için, bu ay yayımlanan Suriye rehberinde HTŞ ile Suriye hükümetinin “ayrı varlıklar” olduğunu savunuyor. Ancak, HTŞ’nin Esad yönetimini devirdiği ve hükümeti oluşturduğu açık.
İngiltere hükümetinin haziran ayında yayımlanan Suriye notunda, belgede kaynakların “HTŞ, geçici veya fiili hükümet veya yetkililer” terimlerini birbirinin yerine kullanabileceği belirtiliyor.
Rehberde ayrıca şu ifade yer alıyor: “HMG, terörle mücadele yasalarının riskle orantılı ve diğer öncelikleri tehlikeye atmadan etkin şekilde uygulanmasını sağlamaya kararlıdır.” Bu, ticari çıkarların HTŞ’ye yönelik BM yaptırımlarının önüne geçebileceğini gösteriyor.
Habere göre hükümet, “Suriye, zor ve yüksek riskli bir ortam olmasına rağmen yüksek getiri potansiyeli sunan bir pazar” olduğunu belirtiyor. Ancak bazı ürünlerin hâlâ ihracat yaptırımlarına tabi olduğu, özellikle “iç baskı ürünleri ve teknolojisi” vurgulanıyor.
SBBC’nin amacı ve kadrosu
SBBC, “Suriye’de özel sektörü güçlendirmek” ve “iş riski ve fırsatını etkileyen siyasi, diplomatik ve güvenlik ortamını analiz edip iletmek” amacıyla lobi grubu olarak faaliyet gösterecek.
İş konseyi, Baroness Emma Nicholson (Conservative) ve İşçi Partisi milletvekili David Taylor tarafından yönetiliyor. Nicholson, Margaret Thatcher döneminde partinin başkan yardımcısı olarak görev yapmıştı.