YDH- İran’ın Türkiye ve Kürt meselesi uzmanlarından Muhammed Hadifer, Kurdpress’te yayımlanan yazısında Kuzey Irak’taki muhalefet partilerinin Kürdistan İttifakı’ndan çekilme yönündeki tehditlerinin muhtemel sonuçlarını analiz ediyor.
Kuzey Irak’taki Kürdistan Bölgesel Yönetimi parlamentosundaki muhalefet partileri, geçen hafta Kürdistan Bölgesi Bağımsız Seçim Kurulu ile ilgili çıkarılması düşünülen kanuna tepki göstererek Irak Parlamentosundaki Kürdistan İttifakı’ndan çekilme tehdidinde bulundu.
Bu, Erbil’in talepleri konusunda Kürdistan İttifakı’nın Bağdat’taki konumunu tehlikeye düşürebilecek ilk konu oldu.
Sorun, Kürdistan Bölgesi Bağımsız Seçim Kurulu Yasasının 4. Maddesi doğrultusunda –halen Kürdistan parlamentosunda görüşülüyor- parlamentodaki milletvekillerinin yüzde 51’inin oyuyla 9 kişilik bir yönetim kurulu seçilmesiyle başladı.
Kürdistan Bölgesel Yönetimi parlamentosundaki muhalefet partileri olan Değişim (Goran) Grubu, İslam Birliği ve Cemaat-i İslami partisi, Mesud Barzani liderliğindeki KDP ile Celal Talabani liderliğindeki KYB’den oluşan iki hakim partinin sahip oldukları çoğunluğa dayanarak Bağımsız Seçim Kurulu Yasasının 4. Maddesini yasalaştırmak ve yine sahip oldukları çoğunlukla Bağımsız Seçim Kurulu’nun 9 kişilik yönetim kurulunu kendi ellerine geçirerek bölgedeki seçimleri kendi partisel hedefleri doğrultusunda yönetmek istediğini düşünüyor.
Muhalefet partileri, Bağımsız Seçim Kurulu’nun 9 kişilik yönetim kurulunun parlamentodaki milletvekillerinin üçte ikisinin oyuyla seçilmesini teklif ediyor. Onlara göre eğer bu şekilde olursa iki hakim parti (KDP ve KYB) diğer partilerin de görüşlerini dikkate almak durumunda kalacak, böylece muhalefet partileri de 9 kişilik yönetim kuruluna temsilci gönderebilecek, yönetim kurulu iki partinin mutlak kontrolünden çıkmış olacak ve bir sonraki seçimlerde Ocak 2009 yılında yapılan seçimlerde olduğu gibi seçim yolsuzluğu şüphelerinin ortaya çıkması önlenmiş olacaktır.
Parlamentodaki üç muhalefet partisinin parlamento içindeki ve dışındaki müzakereleri ve çabaları şimdiye kadar herhangi bir sonuç vermedi, bu yüzden de bu üç muhalefet partisi ortak bir toplantı yaparak KDP ve KYB’den oluşan iki hakim partinin kendi taleplerini dikkate almaması durumunda Irak parlamentosundaki Kürdistan İttifakı’ndan ayrılacakları yönünde karar aldılar.
Bu tehdit hemen işe yaradı ve bölgedeki iki hakim parti, muhalefet partilerinin taleplerini dikkate almayı ve Bağımsız Seçim Kurulu’ndaki 9 kişilik yönetim kurulu konusunda onlarla daha fazla müzakerelerde bulunmayı kabul etti.
KDP Başkan Yardımcısı Neçirvan Barzani’nin muhalefet partilerinin temsilcileriyle yapacağı görüşmenin ve çarşamba günü yapılacak parlamento oturumunun başka bir tarihe ertelenmesi, bu çerçevede değerlendirilebilir.
Kürdistan Bölgesi’ndeki siyasi gruplar arasındaki bu beş günlük kriz, Bağımsız Seçim Kurulu yasasıyla ilgili siyasi süreç bir tarafa bırakılacak olsa bile Kürdistan bölgesinde gelecekte yaşanacak gelişmeler üzerinde etkili olabilecektir.
1- Azınlıktaki gruplar, bu dönemde yasal çerçevenin dışındaki araçlarla (yasadışı anlamında değil) bölgedeki iki hakim partiyi, -dönemsel olsa dahi- uzlaşmaya gitmeye mecbur bıraktı. Bu, Kuzey Irak’taki Kürdistan Bölgesinin son 19 yıllık siyasi hayatında küçük partilerin bir araya gelerek taleplerini iki büyük hakim partiye dayatabilmesi açısından bir ilkti.
2- Yine ilk defa, Kürdistan Bölgesi parlamentosunda bir yasanın kabulünde nispi çoğunluk etkili olamadı. Siyasi gruplar, ayrılma olmaksızın –boykot veya oturumu terk etme- taleplerini çoğunluktaki ve azınlıktaki siyasi gruplar arasındaki uzlaşma yoluyla gerçekleştirme yoluna gitti.
3- Irak’ın hükümet kurma aşamasındaki bu hassas ve karmaşık şartları, özellikle de Kürtlerin Bağdat’taki konumları öyle bir noktada bulunmaktadır ki Kürdistan Bölgesindeki üç muhalefet partisi, bunu kullanarak veya bir başka deyişle bunu kötüye kullanarak bölgenin iki büyük partisini kendileriyle uzlaşmak zorunda bırakabilmiştir.
4- Üç muhalefet partisinin Irak parlamentosundaki Kürdistan İttifakı’ndan ayrılma yönündeki tehdidi öyle bir zamanda söz konusu edilmiştir ki bu ittifak, Bağdat’ta hükümet kurma sürecinde Iraklı diğer siyasi gruplarla müzakerelerde kilit konumda bulunmaktadır. Kurulacak hükümete katılacak 5 parti arasındaki en küçük bir ihtilaf, Kürdistan İttifakı’nın yazılı programlarına ve hedeflerine de yansıyacaktır.
5- Bazılarına göre Bağdat’taki siyasi sorunlar ve çeşitli siyasi grupların taleplerini gruplar arası uzlaşma yoluyla elde etmesi gerektiğini vurgulaması, Kürdistan bölgesindeki siyasi gruplar üzerinde etkili olmuş ve azınlıktaki siyasi gruplar yasal çerçeve dışındaki araçları kullanarak siyasi hedeflerini elde etme yoluna gitmiştir. Bu ihtimal vardır, nitekim tıpkı Bağdat’ta çoğunluğun hakimiyetinin, yerini uzlaşmaya bırakmış olması gibi, Erbil’de de aynı sürecin hakim olması ihtimali söz konusudur.
6- Kimilerine göre bugün Kürdistan Bağımsız Seçim Kurulu yasasının görüşülmesini erteleyen iki hakim partinin, mevcut şartların aşılması –Bağdat hükümetinin kurulması- ve diğer Kürt partilerin desteğine ihtiyaç hissetmemeleri durumunda bu yasa tasarısını (yönetim kurulu üyelerinin nispi çoğunlukla seçilmesi) yeniden parlamento gündemine getirmeleri mümkündür.
7- Muhtemelen muhalefet partileri, Bağımsız Seçim Kurulu yasasının kabulü sürecindeki bu hassas şartlarda Kürdistan parlamentosunda daha fazla etkili olabilir ve taleplerini elde edebilir. Ama şunu da göz önünde bulundurmak gerekir ki, mevcut yasama döneminde, temizlik kurulu, insan hakları komisyonu ve maliye denetleme komisyonu gibi hususlardaki yasaların da parlamento gündemine getirilmesi ve yasalaşması gerekmektedir.
Bütün bunlara rağmen Kürdistan Bölgesindeki hakimiyet ve yönetim konularında bu partiler arasındaki görüş farklılıkları Kürtlerin Bağdat’taki talepleriyle ilgili süreçlerde etkili olmuştur.
Çeviren: Alptekin Dursunoğlu
http://www.kurdpress.com/fa/fullstory.aspx?id=605