YDH- Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin Saddam rejiminin devrilmesinden günümüze kadar Irak merkezi hükümetinden 70 milyar dolarlık bütçe aldığı açıklandı.
YDH-Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin Saddam rejiminin devrilmesinden günümüze kadar Irak merkezi hükümetinden 70 milyar dolarlık bütçe aldığı açıklandı.
Kürdistan Bölgesi’nde yayımlanan Hevlati gazetesinin bildirdiğine göre ekonomi uzmanları, Irak’ın toplam bütçesinin her yıl yüzde 17’sini alan Kürdistan Bölgesel Yönetiminin yaklaşık 1 milyar dolarlık yerel gelire de sahip olmasına rağmen bu bütçeyi şeffaf bir şekilde kullanmamasından dolayı bölgenin gelişimine ve halkın refahına yansımadığını öne sürüyorlar.
Irak bakanlar kurulunun 23 Aralık’ta 2013 yılı bütçesini 138 trilyon Dinar olarak belirlediğine ve bunun yüzde 17’sinin Kürdistan Bölgesi’ne verildiğine dikkat çeken uzmanlar, bu yılki bütçeden Kürdistan Bölgesi’ne düşen payın 10 trilyon 406 milyar 735 milyon dinar olduğunu ifade ediyorlar.
2003 yılından bu yana Irak bütçesinden ayrılan yıllık yüzde 17’lik bütçenin 9 yılda toplamda 70 milyar Doları bulduğuna dikkat çeken Kürdistan Bölgesi ekonomi uzmanlarından Faysal Ali, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin bu bütçeyi bölgenin ekonomik temellerini güçlendirme yönünde kullanamadığını bunun da homojen bir ekonomi yönetimi ve programı olmamasından kaynaklandığını söyledi.
Goran Hareketi Ekonomik Araştırmalar Bölümü Başkanı Ali Muhammed Salih, konuyla ilgili olarak şu değerlendirmeyi yapıyor: “Asıl kaygı verici olan şu ki Kürdistan Bölgesi’nin iç gelirlerinin özellikle de sınır kapılarından elde ettiği gelirin ne kadar olduğu belli değil. Burada en büyük sorun Kürdistan Bölgesi bütçesinin kullanılış şekli ve bunun sadece yüzde 30’unun bölgedeki üretime ayrılmasıdır. Eldeki somut veriler, 2010-2011 yıllarında bütçenin yarısından azının dahi üretim sektöründe kullanılmadığını gösteriyor.”
Ekonomi Uzmanı Faysal Ali, bütçe yönetimi konusunda homojen bir planlama olmamasının Kürdistan Bölgesi Planlama Bakanlığı’nın kusuru olarak değerlendiriyor.
1992’den sonra bölgede kurulan ilk parlamentoda ve yönetimde iki parti (KDP ve KYB) bulunuyordu ve muhalefetin olmaması sebebiyle de yönetim denetlenemiyordu. Ancak 2009 seçimlerinden sonra parlamentoda değişim oldu ve ilk kez muhalefet partileri mecliste 35 sandalye kazandı. Ekonomi uzmanları, bu durumun yönetimin, özellikle de bütçenin denetlenmesi açısından olumlu olduğu görüşünde.
Faysal Ali’ye göre muhalefet her ne kadar bütçenin kullanılış şeklini yeterli ölçüde denetleyemese de bütçe harcamaları konusunda olumlu etkilerde bulunabiliyor.
Goran Hareketi Ekonomik Araştırmalar Bölümü Başkanı Ali Muhammed Salih, KDP ve KYB’nin Kürdistan Bölgesi bütçesini çeşitli şekillerde kendi çıkarları doğrultusunda kullandığını söylüyor.
Bütçenin gerektiği gibi kullanılamamasını denetleme sisteminin yetersizliğinde gören Salih şunları söylüyor: “Denetleme sistemlerinin yetkileri arttırılmalı, bu organlara uzman kişiler atanmalı, bu organlar parlamento denetiminin de bir parçası olmalıdır.”
Ali Muhammed Salih, “2003’ten beri Kürdistan Bölgesine ayrılan bütçe doğru kullanılsaydı, hem iç üretim artar hem de istihdam yaratılmış olurdu ve bu da Kürdistan ekonomisinin büyümesini sağlardı” diyor.
Ekonomi uzmanları, Kürdistan Bölgesi’nin Irak’tan gönderilen bütçeden rant sağladığını bunun da Irak’a bağımlı kalmasına neden olduğunu öne sürüyor.
Ekonomi yazarı Şimal Nuri, yalnızca serbest piyasa ekonomisinin uygulanması durumunda şeffaf bir denetlemenin olabileceğini ve ekonomik altyapının güçlenebileceğini söylüyor ve şöyle diyor: “Bütçe planlamasının olmaması sebebiyle köyler viraneye döndü ve üretim de bu yıl geçen yıllara oranla azaldı.”
Nuri, petrolün varil başına fiyatına dikkat çekerek günlük 250 bin varil petrol ihracının Kürdistan Bölgesi için çok büyük bir rakam olduğunu vurguluyor.
