İran, Ajans’la olan ‘Nükleer Güvence Denetimi ve Doğrulama’ anlaşması dışındaki tüm yükümlülüklerini 23 Şubat’ta durduruyor.
YDH- Fars haber ajansının bildirdiğine göre Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Rafael Grossi, Pazar gecesi Tahran’ı ziyaret etti.
Grossi’nin ziyareti sırasında İran Atom Enerjisi Kurumu ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı arasında ortak bir deklarasyon imzalandı.
İran’la Ajans arasındaki işbirliği ve güvenin güçlendiğinin belirtildiği ortak bildiride bu işbirliği ve güven ruhunun devam ettirilmesi vurgulandı.
Habere göre İran tarafı, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nı İran parlamentosunun aldığı karar doğrultusunda atacağı adımlar hususunda bilgilendirdi.
İran Parlamentosu, “Yaptırımların kaldırılması ve İran halkının çıkarlarının korunması için stratejik adımlar” adı altında bir yasa çıkarmış ve hükümeti aşamalı olarak bu yasayı uygulamakla yükümlü kılmıştı.
İran Atom Enerjisi Kurumu, bu yasa çerçevesinde 23 Şubat’tan itibaren nükleer anlaşma çerçevesinde gönüllü olarak uyguladığı her türlü yükümlülüğe son vereceğini Ajans’a bildirdi.
Ancak İran tarafının 23 Şubat sonrasında nükleer anlaşma çerçevesindeki uygulamalarına son vermesi, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’yla işbirliğini tamamen keseceği anlamına gelmiyor.
İki taraf arasında imzalanan ortak bildiri çerçevesinde aşağıdaki hususlarda anlaşmaya varıldığı açıklandı:
1- İran, kendisiyle Ajans arasındaki “Nükleer Güvence Denetimi ve Doğrulama” anlaşmasına tam olarak ve herhangi bir sınırlama getirmeksizin eskisi gibi uygulamaya devam edecek.
2- Yasaya uygun olarak ikili bir geçici teknik protokol yapılacak ve bu çerçevede Ajans, zaruri doğrulama ve izleme faaliyetlerine üç ay ay süreyle devam edecek.
3- Bu teknik protokol, hedeflerinin gerçekleştiğinden emin olunması amacıyla düzenli bir şekilde işletilecek.
Peki İran 23 Şubat’tan sonra neleri yapacak neleri yapmayacak?
İran ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, ortak bildiriyle şu hususlarda anlaşmaya varmış oldu:
İran, şimdiye kadar gönüllü olarak uygulamakta olduğu ‘Ek Protokolü’ ve 5+1 ile imzaladığı nükleer anlaşmayı tamamen durduracak. Yalnızca “Nükleer Güvence Denetimi ve Doğrulama” (Safeguard) anlaşmasındaki taahhütlerini uygulamaya devam edecek.
İran parlamentosunun çıkardığı yasa doğrultusunda da Ajans’a ‘Nükleer Güvence Denetimi ve Doğrulama’ anlaşmasının haricinde erişim izni vermeyecek ve Ajans ‘Nükleer Güvence Denetimi ve Doğrulama’ haricinde hiçbir denetleme yapamayacak.
Ortak bildirinin 2. Maddesinde geçen “doğrulamanın” ve “zaruri nezaretin” devamından kastedilen ise anlaşma ekinde açıklandığı üzere şu şekilde: İran, 3 ay boyunca bazı bilgilere, faaliyetlere ve ekte belirtilen denetleme ekipmanlarına el koyup kendinde tutacak. Bu süre içerisinde Ajans, bu bilgilere hiçbir şekilde erişemeyecek, bu bilgiler İran’ın tekelinde olacak. 3 ay içerisinde yaptırımlar tamamen kaldırılırsa, İran bu bilgileri Ajans’la paylaşacak; aksi takdirde bu bilgiler tamamen ve daimi olarak silinecek.
4- İran’ın kilit konumdaki tesislerinin gizli kalması ve korunması çekinceleri sebebiyle bu tesislerin listesini içeren deklarasyonun ekleri gizli tutulacak.
İran, geçtiğimiz hafta Uluslararası Atom Enerjisi Ajansına bir yazı göndererek 23 Şubat’ta parlamentoda kabul edilen yasanın 6. Maddesi doğrultusunda gönüllü olarak uygulanmakta olan Ek Protokolü ve ‘Nükleer Güvence Denetimi ve Doğrulama’ anlaşmasının dışındaki denetlemeleri tamamen durduracağını bildirmiş ve ayrıca Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Rafael Grossi’ye Tahran’a gelmesini teklif etmişti.
