İsrail'in Lavender (Lavanta), David's Sling (Davut'un Sapanı) ve Pillar of Cloud (Bulut Sütunu) gibi silah sistemleri ve operasyonları için Tevrat'taki sembolizmden yararlanması, bu seçimin ardındaki mantıkla ilgili soruları gündeme getiriyor.
YDH- Güney Asya siyaseti üzerine araştırmalar yapan Ravale Mohydin'in Orta Doğu ve Kuzey Afrika merkezli haber portalı olan New Arab'ta ''Why do Israel's high-tech, dystopian weapons systems have Biblical names?'' başlığıyla yayımlanan makalesine göre, İsrail, Davut'un Sapanı, Lavanta ve Bulut Sütunu gibi referanslara başvurarak sadece güçlü imgelerden yararlanmakla kalmıyor, aynı zamanda askeri yolsuzluklarında ilahi koruma ve rehberlik duygusunu da pekiştiriyor. Bu sembolik dilin, halkı ortak bir anlatı altında birleştirmeye, zorluklar karşısında bir amaç ve kimlik duygusu aşılamaya hizmet ettiğini ifade eden Mohydin'in makalesi, İsrail'in gelişmiş, fütüristik silahları için Tevrat'taki isimlerin kullanılmasının ardındaki mantığı araştırırken, ilkel gelenekler ile modern savaş stratejilerinin kesişimi üzerine düşünmeye sevk ediyor. Keda Bakış YDH için çevirdi.
***
İsrail ordusunun Gazze'de gerçekleştirdiği yıkım ve orantısızlık şok edici boyutlara ulaşmış ve uluslararası alanda kapsamlı bir şekilde kınanmış olsa da İsrail'in yüksek teknolojili silah sistemlerini ve askeri operasyonlarını isimlendirme politikası çok az tartışılmıştır. İsrail'in distopik yapay zeka sistemleri söz konusu olduğunda bile, 'Lavender' ve 'The Gospel' gibi isimlerin arkasındaki mantık nedir? Sembolik olarak anlamlı mıdırlar?
'Lavanta' Latince 'yıkamak' anlamına gelen 'lavare' kelimesinden gelmektedir. Dolayısıyla bu isimler Filistinlilerin Gazze'den sembolik olarak arındırılmasını, dini bir görevin ritüelistik bir şekilde yerine getirilmesini çağrıştırıyor olabilir mi?
Gerçekte, 'Lavanta' Kutsal Esans ve Nard'ı yaratmak için kullanılan kutsal bitkilerden biri olarak Tevtrat'taki köklere sahiptir. Süleyman'ın Şarkısı'nda adı geçmektedir. Buna ek olarak, lavanta bitkisi ülkenin yerlisidir, ancak lavanta yetiştirilen birçok bölge muhtemelen İsrail yerleşim inşaatları nedeniyle küçülmüştür. Bu nedenle, isimlerin silahların niyetleri hakkında belirli anlatılar aktarmak için seçilmiş olabileceğini hayal etmek zor değil. Dahası, 'Lavanta' Latince 'yıkamak' anlamına gelen 'lavare' kelimesinden gelmektedir. Dolayısıyla bu isimler Filistinlilerin Gazze'den sembolik olarak arındırılmasını, dini bir görevin ritüelistik bir şekilde yerine getirilmesini çağrıştırıyor olabilir mi? Dini sembolizm İsrail devleti için yeni bir şey değil: bunun en bariz örneği İsrail bayrağında yer alan Davut Yıldızı ve İsrail mühründe bulunan Knesset menorasıdır. İsrail devletinin kurulmasını ve korunmasını savunan bir hareket olan Siyonizm de sembolizme yoğun bir şekilde yer vermektedir.
İsimlendirme politikası, YZ silahlarının hem operatörleri hem de hedefleri üzerindeki potansiyel psikolojik etki göz önünde bulundurularak da izlenmiş olabilir. 'Tevrat', birçoğu Hamas operatörlerini hedef almaya çalışırken sivilleri öldüreceklerini bilen operatörlere bir doğruluk ya da güven duygusu aşılayabilir, bazen tek bir saldırıda yüzden fazla sivil öldürülebilir. Belki de bu, Siyonizm'in yerleşimci-sömürgeci davasına yeniden kazandırmaya çalıştığı kilit demografik grup olan dünya genelindeki Yahudi halkının da yararınadır.
Adını Davut'un Golyat'a karşı kazandığı zaferden alan bir başka silah olan David's Sling ise İsrail'i daha güçlü bir düşman karşısında mazlum olarak resmetmektedir. Bu mesaj, Filistinlilere karşı ölümcül güç kullanmanın sadece haklı değil, aynı zamanda Tanrı tarafından da onaylandığını öne sürmekte ve muhtemelen özellikle Amerika Birleşik Devletleri'ndeki dindar muhafazakarlara hitap etmektedir.
İsrail'deki Bar-Ilan Üniversitesi'nden araştırmacı Dalia Gavriely-Nuri'ye göre, İsrail ordusunun 75 yıllık tarihi boyunca gerçekleştirdiği askeri operasyonların neredeyse yarısı Tevrat kökenli. Askeri sistemlere gelince, İsrail tarihsel olarak en ölümcül silahlarının isimlerini Tevrat kökenleriyle aşılamıştır. Örneğin, Katlanit (İbranice'de 'ölümcül') olarak da bilinen Samson Uzaktan Kumandalı Silah İstasyonu, tarihteki ilk intihar kamikazesi olan Samson'un hikayesinden esinlenmiştir. Samson tapınağı içinde yüzlerce Filistli ile birlikte yerle bir etmiş ve bu sırada kendini de öldürmüştür.
Benzer şekilde, 1960'lardan bu yana geliştirilen Jericho balistik füzeleri de adını İsraillilerin M.Ö. 1400'lerde Filistinlilerden fethettiği şehirden almaktadır. Adını Davut'un Golyat'a karşı kazandığı zaferden alan bir başka silah olan David's Sling ise İsrail'i daha güçlü bir düşman karşısında mazlum olarak resmetmektedir. Bu mesaj, Filistinlilere karşı ölümcül güç kullanmanın sadece haklı değil, aynı zamanda Tanrı tarafından da onaylandığını öne sürmekte ve muhtemelen özellikle Amerika Birleşik Devletleri'ndeki dindar muhafazakarlara hitap etmektedir.
''Where's Daddy?'' “Babam nerede?” adlı yapay zeka silahı takip edilen hedeflerde paranoya yaratmak için icat edilmiş olabilir. Sistem çoğu zaman Hamas'ın alt kademelerinde yer aldığı iddia edilen kişileri geceleri evlerinde aileleriyle birlikte hedef alıyor: savaşın ilk ayında ölenlerin yarısından fazlası -6 bin 120 kişi- 1340 aileye mensuptu ve bunların çoğu kendi evlerindeyken tamamen yok edildi.
Gizliliğe başvurmak, İsrail ''Savunma'' Kuvvetleri [IDF] olarak adlandırılan İsrail ordusu tarafından sıkça kullanılan bir taktik gibi görünüyor.
İsrail'in isimlendirme stratejisinin de yapay zeka silahlarının gerçek doğasını ve etkisini gizlemeyi amaçladığı, kötü sonuçlarını maskelemek için iyi huylu ve dini terimler kullandığı ve potansiyel olarak kamuoyu incelemesini veya bunların konuşlandırılmasına yönelik muhalefeti en aza indirmeyi hedeflediği görülmektedir. Böyle bir yaklaşım, Gazze'deki şüpheli militanları izlemek için Meta'nın WhatsApp'ı gibi görünüşte zararsız araçların kullanılmasıyla ve 37 bine kadar habersiz Filistinlinin işlenmesiyle benzerdir. Gizliliğe başvurmak, İsrail ''Savunma'' Kuvvetleri [IDF] olarak adlandırılan İsrail ordusu tarafından sıkça kullanılan bir taktik gibi görünüyor. Cenevre merkezli bir insan hakları örgütüne göre, Gazze sakinlerini terörize etmek için sesi bir silah olarak kullandığı, geceleri görünmeden havada süzülen İsrail'e ait quadcopter insansız hava araçlarından üzücü çığlıklar ve çaresiz haykırışlar yayınladığı iddia ediliyor. Olayı araştıran bölge sakinlerinin dronlar tarafından vurularak öldürüldüğü bildiriliyor.
Dalia Gavriely-Nuri 2010 yılında kaleme aldığı ''Gökkuşağı, Kar ve Kavağın Şarkısı: İsrail Askeri Uygulamalarının Yok Edici Adlandırılması'' başlıklı makalesinde “Doğadan ve Tevrat'tan gelen isimleri kullanarak, İsrail ordusu, İsrail kamuoyunun tartışmalı askeri operasyonlara ve silah geliştirmeye yönelik görüşlerini dolayımlayan üç strateji -doğallaştırma, örtmece ve meşrulaştırma- kullanmaktadır” diye yazmıştır.
