İsrail, 7 Ekim'den bu yana ciddi ekonomik zorluklarla da karşı karşıya. Kredi notunun düşürülmesi, GSYİH'de daralma ve turizm sektöründeki çöküş, ülke ekonomisini derinden sarsıyor.
YDH - İsrail'in kuzeyinde, Şeli Lotan'ın bir yıllık gıda teknolojisi işletmesi, geçen ekim ayında Hizbullah'ın sınır ötesine füze saldırıları başlatmasıyla krize girdi.
Beş çalışanından ikisi askere alınınca, kalan personel bir ekip üyesinin ailesinin bodrum katına taşındı. Yatırımlar azaldıkça Lotan'ın işletmesi ayakta kalma mücadelesi vermeye başladı.
7 Ekim’deki Aksa Tufanı operasyonunun üzerinden neredeyse bir yıl geçmesine rağmen, Gazze'de savaş hâlâ devam ediyor ve olası bir Lübnan harekâtı gündemde. Bu süreçte Lotan'ın hükümetin savaşı ele alış biçimine ve ekonomik yansımalarına ilişkin hüsran giderek artıyor.
İsrail'in kredi notu düşürüldü ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'da (GSYH) keskin bir daralma yaşandı. Binlerce işletme kapandı ve giderek artan sayıda şirket yurt dışına taşınıyor. İsrailli yedek askerler kariyerlerini askıya almak ya da askerlik göreviyle dengelemek zorunda kaldı.
İsrail'in güçlü yüksek teknoloji sektörü dayanıklılık gösterirken, 7 Ekim'den sonra çalışma izinleri iptal edilen Filistinli işçilere büyük ölçüde bağımlı olan inşaat ve tarım gibi sektörler ciddi şekilde etkilendi.
Turizm yüzde 75'in üzerinde düştü ve Kudüs'ün Eski Şehri'ndeki pek çok dükkân kepenk indirdi.
Bunun yanı sıra savaş harcamaları en az iki katına çıktı ve İsrail Merkez Bankası, savaşın 2025 yılına kadar 67 milyar dolara mal olabileceği uyarısında bulundu. Bu tahmin, Lübnan'daki son gerginliklerden ve ilave yedek tugayların seferber edilmesinden önce yapılmıştı.
Ekonomist Dan Ben-David, Amerikan Wall Street Journal gazetesine verdiği demeçte, "Hükümet harekete geçmezse ekonomi ciddi bir tehlike altında. Şu anda sadece savaşa odaklanmış durumdalar ve görünürde bir son yok,” ifadelerini kullandı.
Üç çocuğunu büyütürken ve eşi beş aydır orduda görev yaparken işini yönetmeye çalışan Lotan, temkinli davranan risk sermayesi şirketlerinden fon sağlamakta zorlanıyor. Lübnan sınırına yakın eski merkezindeki ekipmanın taşınmasıyla ilgili masraflarla uğraşmaya devam ederken bir yandan da artan yaşam maliyetleriyle baş etmeye çalışıyor.
Uluslararası müşteriler, Başbakan Benyamin Netanyahu'nun yargı reformunun kitlesel protestolara yol açtığı 7 Ekim'den önce bile İsrail hakkındaki endişelerini dile getirmeye başlamıştı.
Yazılım şirketi KMS Lighthouse'un CEO'su Sagi Eliyahu, gazeteye yaptığı açıklamada müşterilerin 7 Ekim'de başlangıçta sempati göstermelerine rağmen, hızlı bir şekilde acil durum planlarını sormaya başladıklarını ifade etti.
Buna karşılık olarak şirket, İsrail dışında işe alımları hızlandırarak geçtiğimiz yıl Portekiz ve Sırbistan'da 30 çalışanı bünyesine kattı.
Ayrıca ekonomist Dani Bahar, bu savaşı ‘tüm savaşların anası’ olarak tanımladı ve olağanüstü maliyetlerine ve hükümetin sosyal programları kesmekteki isteksizliğine dikkat çekti.
