Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), savaşın Lübnan ekonomisinde 2024 yılı için 2 milyar dolarlık bir kayba ve işsizlikte artışa yol açacağını, özellikle turizm ve tarım sektörlerinin ciddi zarar göreceğini belirtti.
YDH - Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından Ekim ayında yayımlanan Lübnan'da Çatışmaların Tırmanmasının İktisadi ve Sosyal Sonuçları başlıklı raporda, İsrail'in Lübnan'a yönelik saldırıları sonucunda ülke ekonomisinin 2024 yılında 2 milyar dolar kayba uğrayacağı tahmin ediliyor.
İşsizlik oranındaki artışla birlikte gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) ise yüzde 9,2 oranında küçülecek.
El-Ahbar gazetesinin aktardığına göre raporda, turizm ve tarım sektörlerinin en fazla etkilenen alanlar arasında olduğu vurgulanıyor.
Ekonomide önemli daralma
Rapora göre, İsrail’in Lübnan’a yönelik saldırılarının yarattığı ekonomik zararın, 2006 Temmuz savaşında kaydedilen 2,5 ila 3,6 milyar dolar aralığındaki kayıplara yakın olabileceği belirtiliyor.
GSYİH’de yüzde 9,2 oranında bir daralma öngörülürken, UNDP savaşın ekonomik faaliyetleri doğrudan olumsuz etkilediğini ifade ediyor.
UNDP'nin hesaplamalarına göre, bu daralma üretim sektöründe yaklaşık 2 milyar dolarlık bir düşüş anlamına geliyor ki bu da toplam üretim hacminin 22 milyar dolara kadar gerileyebileceğini gösteriyor.
Bu rakam, Dünya Bankası'nın 2024 için öngördüğü 18 milyar dolarlık tahminin üzerinde kalıyor.
Ekonomik kayıpların ana nedeni, altyapı, konutlar, fabrikalar, enerji santralleri gibi üretken yapıların tahrip olması olarak belirtiliyor.
İşsizlik oranının yüzde 2,3 puan artması ve genel işsizlik oranının yüzde 32,6 seviyesine ulaşması bekleniyor.
Bu düşüş, temel olarak ekonomideki yer değiştirmeler, iş kayıpları ve işgücü talebindeki düşüşle ilişkilendiriliyor.
Özellikle turizm sektöründe, savaş otel rezervasyonlarının iptali ve turizm işletmelerinin kapanmasıyla birlikte yüzde 5,1 oranında iş kaybına yol açtı.
Tarım sektöründe ise savaş bölgelerinde tarımsal üretimin azalması nedeniyle çiftçiler ve kırsal işçiler geçim kaynaklarını kaybetti, bu da sektörde yüzde 7 oranında iş kaybı anlamına geliyor.
İnşaat sektörü yeniden yapılanma sürecinde büyümeye tanık olacak olsa da yeni projelerin eksikliği nedeniyle çok sayıda işçi hâlâ işsiz durumda.
KOBİ’lere ağır darbe
Savaşın etkisi, tüm sektörler arasında en kırılgan olan küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) üzerinde özellikle belirgin oldu.
Lübnan Merkez Bankası, KOBİ’lerin ülke ekonomisinin yaklaşık yüzde 90'ını oluşturduğunu ve bunların üçte ikisinin Beyrut ve Lübnan Dağı'nda bulunduğunu belirtiyor.
Rapor, KOBİ’lerin doğrudan bombardıman ve ekonomik belirsizliklerle birlikte, yerinden edilme, güvenlik riskleri, tedarik zincirindeki aksamalar ve azalan talep gibi nedenlerle kapanmak veya faaliyetlerini askıya almak zorunda kaldığını vurguluyor.
Elektrik, iletişim, su temini, yollar ve sanitasyon gibi temel altyapının zarar görmesi iş operasyonlarını zorlaştırırken, üretken kapasiteyi de düşürüyor.
Savaş öncesinde zaten büyük bir ekonomik krizle mücadele eden KOBİ’ler, borç yükü, maaş ödemede zorlanma, üretim azalması, küçülme ve mali yükümlülükleri yerine getirememe gibi sorunlarla daha fazla boğuşmak zorunda kalıyor.
Bu durum, ülkedeki yüksek işsizlik oranını artırarak ekonomik durumu daha da kötüleştiriyor. Tüketimde ise yüzde 14,8 oranında, özel yatırımlarda ise yüzde 2,77 oranında düşüş öngörülüyor.
Ekonomik faaliyetlerde ciddi düşüş
Rapora göre, ekonomik faaliyetlerde en çok etkilenen sektörler arasında tarım ve hayvancılık öne çıkıyor ve bu sektörlerde yüzde 6,25 oranında bir düşüş yaşanması bekleniyor.
İmalat sektörü yüzde 3,87, inşaat faaliyetleri ise yüzde 1,2 oranında daralma gösterebilir.
Ticaret sektöründe lojistik zorluklar ve sınırların kapanması nedeniyle yüzde 21,18 oranında büyük bir düşüş beklenirken, ihracat yüzde 9,8, ithalat ise yüzde 10,8 oranında azalabilir.
Enerji ve su sektöründe yüzde 24,5 oranında bir daralma beklenirken, bu durum kamu hizmetlerinin arzını ciddi şekilde etkileyebilir.
Ekonominin altyapıya bağımlılığı göz önünde bulundurulduğunda, bu alanlardaki yıkımların ekonomi üzerinde olumsuz bir etki yaratacağı ifade ediliyor.
Ayrıca toplam devlet gelirlerinin yüzde 9,16 azalması ve finansman ihtiyaçlarının yüzde 30 artması bekleniyor.
Savaşın uzun vadeli etkileri
Ekonomik zararın anlık ve kısa vadeli olmadığını belirten rapor, savaşın uzun vadeli etkilerinin de ciddi sonuçlar doğuracağına dikkat çekiyor:
“Savaş 2024 yılında sona erse bile, Lübnan’daki çatışmaların etkileri yıllarca devam edecek. Önemli bir uluslararası destek olmadan Lübnan ekonomisinin görünümü karanlık olmaya devam edecektir.”
GSYİH'nin 2025 yılında yüzde 2,28, 2026 yılında ise yüzde 2,43 oranında daralması ve işsizliğin bu yıllarda kademeli olarak artması bekleniyor.
Özel tüketimde 2025'te yüzde 3,6, 2026'da ise yüzde 2,8 oranında düşüş öngörülüyor.
Rapora göre, özel yatırımlar 2025'te yüzde 6,6 ve 2026'da yüzde 6,7 oranında azalacak, bu durum düşük yatırımcı güvenini yansıtıyor. Son olarak, ihracatın 2025'te yüzde 1,25 ve 2026'da yüzde 1,39 oranında, ithalatın ise sırasıyla yüzde 3,07 ve yüzde 2,74 oranında azalması bekleniyor.
