Milyarder Elon Musk'ın ABD hükümetindeki iki önemli kurum üzerindeki hızlı kontrolü, 2,2 milyon memur üzerinde eşi görülmemiş bir yetki sağlamasına yol açtı. Bu durum, Musk'ın hükümetteki rolüne dair tartışmaları alevlendirirken, Trump'ın kamu harcamalarını azaltma planlarına da tepki çekti.
YDH - ABD Başkanı Donald Trump'ın müttefiki ve dünyanın en zengin insanı olan Elon Musk, iki hafta içinde Washington'da yeni bir güç merkezi oluşturarak Trump'ın kamu harcamalarını azaltma ve bürokrasiyi küçültme girişimini hayata geçirdi.
Ancak bu adımlar, kamu görevlileri arasında bir panik dalgasına ve kamuoyunda protestolara yol açtı ve zaman zaman Trump'ın kendi planlarını gölgede bırakma tehlikesi yarattı.
Kanada ve Meksika ile yaşanan ticaret savaşı, Musk'ın ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın (USAID) kapatılması gerektiği yönündeki paylaşımlarıyla hafta boyunca manşetlerdeki yerini koruma yarışına girdi.
Musk'ın eylemleri, Trump'ın hükümeti büyük ölçüde yeniden yapılandırma planının bir parçası.
ABD Başkanı, göreve geldiği ilk günlerde yüzlerce kamu görevlisini işten çıkardı ve daha fazla sayıda sadık yetkilinin atanması için hızla önlemler aldı.
Michigan Üniversitesi'nden Don Moynihan, Reuters ajansına verdiği demeçte "Amerikalılar, gizli bilgilere erişimi olmayan ve Senato'nun onay sürecinden geçmemiş birinin elinde olağanüstü bir güç merkezileşmesine tanık oluyor," dedi.
Moynihan, "Musk, hükümetin temel araçları üzerinde eşi görülmemiş ve merkezi bir kontrole sahip," diye ekledi.
Beyaz Saray'dan bir yetkili çarşamba günü Reuters'a yaptığı açıklamada, Musk ve DOGE (Hükümet Verimliliği Bakanlığı) mühendislerinden oluşan ekibinin kontrollerden geçtiğini ve hükümet verilerine erişim izni aldığını söyledi.
Musk, Trump'ın istekleri doğrultusunda hareket ediyor. ABD Başkanı pazartesi günü basın mensuplarına yaptığı açıklamada, milyarderin eylemleri için Beyaz Saray'dan izin alması gerektiğini söyledi.
Trump, "Elon iznimiz olmadan hiçbir şey yapamaz ve yapmayacak ve uygun olan yerlerde ona izin vereceğiz; uygun olmayan yerlerde ise vermeyeceğiz. Ancak o bize karşı sorumlu," ifadesini kullandı.
Genel Hizmetler İdaresi'nden bir çalışan, kimden kovulmaktan korktukları sorusuna, "Sadece Musk var. Esasen kimse Trump'tan bahsetmiyor," yanıtını verdi.
Trump, Musk'ı, ikisinin de Hükümet Verimliliği Bakanlığı (DOGE) olarak adlandırdığı kurumun başına getirdi.
Adına rağmen, bu bir bakanlık değil: Musk devletten maaş almıyor ve DOGE'nin kurulması, sendikalar, denetim organları ve kamu grupları tarafından derhal davalar açılmasına yol açtı.
DOGE'nin kadrosunun kimlerden oluştuğu belirsiz. Trump yönetimi, çalışanlarının bir listesini, sayısını ve maaşlarını yayınlamadı.
Bütün bunlar, Musk ve DOGE çalışanlarının Personel Yönetimi Ofisi (OPM) ve Genel Hizmetler İdaresini (GSA) bilgisayar sistemleriyle birlikte kontrol altına almasına engel olmadı.
OPM, 2,2 milyon kamu görevlisini denetleyen ABD hükümetinin personel birimi. OPM'den geçen hafta, federal çalışanlara istifa etmeyi kabul etmeleri hâlinde mali teşvikler teklif eden elektronik postalar gönderildi. GSA, çoğu devlet sözleşmesinden sorumludur ve federal mülkiyeti yönetiyor.
Reuters'a konuşan kaynaklar, Musk'ın mevcut ve eski en az dört yardımcısının, OPM'yi kontrol altına alan ve bazı üst düzey yöneticilerin bilgisayar sistemlerine erişimini engelleyen ekibin bir parçası olduğunu söyledi.
Bir yetkili, Musk'ın geçen perşembe günü GSA'yı ziyaret ettiğini ve ekibinin kurumun ofislerine yerleştiğini belirtti.
Geçen cuma, Musk'ın ekibi, federal kurumlar adına yılda 6 trilyon dolardan fazla para gönderilen ve sosyal yardım, vergi iadesi ve hükümetten diğer para transferlerini alan milyonlarca Amerikalının kişisel verilerini içeren ABD Hazine Bakanlığı'nın ödeme sistemine erişim sağladı.
Eski ABD Başkanı Joe Biden yönetimi sırasında federal bütçeyi denetleyen Yönetim ve Bütçe Ofisi'nde görev yapan Michael Linden, Musk'ın yardımcılarının ödeme sistemlerine erişim sağlamasının onlara olağanüstü bir güç verdiğini söyledi.
Linden, "Federal hükümetin hangi ödemeleri yapacağına karar verebilirler," bilgisini paylaştı.
Trump defalarca federal bürokrasinin aşırı verimsiz olduğunu ve küçültülmesi gerektiğini öne sürmüştü. Ayrıca pek çok federal çalışanı liberal ideolojiye bağlı olmakla ve planlarını engellemek istemekle suçluyor.
SpaceX'in eski kıdemli havacılık mühendisi Thomas Molaine, "Elon'un şirketlerinde çalışan bizler, şu anda federal hükümette olup bitenlerin tamamında onun parmak izlerini görebiliyoruz," dedi ve ekledi: "Bu çok sezgisel bir etkinlik: Elon'a sadık insanlar, her arzusunu ve her isteğini olabildiğince çabuk yerine getirmek için acele ediyor."
Yönetim uzmanları, Musk'ın, Trump'ın 20 Ocak'ta imzaladığı DOGE'nin kurulmasına ilişkin kararnameyle verilen yetkilerin kapsamını halihazırda aştığını söylüyor.
Kararnamede, DOGE'ye hükümetin verimliliğini ve üretkenliğini en üst düzeye çıkarmak için federal teknolojileri ve yazılımları modernize etme görevi verildi. İşe alım ve işe alımların dondurulmasına ilişkin diğer emirlerde, DOGE'nin diğer kurumlarla birlikte çalışması ve tavsiyelerde bulunması gerektiği belirtiliyor.
Musk ve yardımcıları, tavsiye vermenin çok ötesine geçiyor gibi görünüyor.
DOGE çalışanları, USAID'in Washington'daki merkez ofisinde gizli bilgilere erişim konusunda güvenlik görevlileriyle çatıştı ve ayrıca bu kurumun küçültülmesinde aktif rol aldı.
Pek çok kamu görevlisi endişeli ve kurumlarında neler olup bittiğini bildirmek için Reddit, Signal ve Facebook'a gidiyor. Ayrıca DOGE çalışanlarının, olası sızıntı kaynaklarını izlemek için elektronik postalara filigranlar ve metinde ek aralıklar gibi diğer tanımlayıcılar ekleyerek işaretlediği konusunda uyarıyorlar.
Diğer yandan ABD Temsilciler Meclisi üyesi, Maryland Demokratı Jamie Raskin, USAID'in merkez ofisi önünde düzenlenen bir protesto sırasında gazetecilere, "Elon Musk adında dördüncü bir hükümet kolumuz yok," diye konuştu.
'Dönüm noktası'
Musk'ın 2022'de sosyal ağı satın aldıktan sonra Twitter'daki personeli azaltırken kullandığı aynı kelimelerle, tüm federal çalışanlara "Dönüm Noktası" başlıklı bir elektronik posta gönderildi: İçinde onlara bir anlaşma teklif edildi, 6 Şubat'a kadar kendi istekleriyle istifa etmeyi kabul ederlerse, eylül ayına kadar maaşları korunacaktı.
İkinci bir e-postada, çalışanlara özel sektörde daha verimli işler bulmaları çağrısında bulunuldu. Federal işçi sendikaları, çalışanlara bu teklifi kabul etmemelerini şiddetle tavsiye ederek, ödemelerin nasıl finanse edileceğinin belirsiz olması nedeniyle yasa dışı olabileceği konusunda uyardı.
Çalışanları temsil eden sendikalar, salı günü yönetimin önerilen ödemelerini engellemeyi amaçlayan bir dava açtı.
ABD yargısı, perşembe günü, sendikaların ilk zaferi olarak, Trump yönetiminin federal çalışanlara yönelik önerdiği ödemeleri en azından pazartesiye kadar geçici olarak bloke etti.
Beyaz Saray'dan bir kaynak, program askıya alınmasına rağmen, 60 binden fazla federal çalışanın ödeme teklifini zaten kabul ettiğini söyledi.
Minnesota Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Nick Bednar, Musk ve yardımcılarının federal personel ve federal ödemeler üzerinde bu kadar büyük bir güce sahip olmasından ve görünüşe göre çok az kişiye hesap vermesinden derin endişe duyduğunu ifade etti.
Bednar, "Şirketleri ABD hükümetiyle çok sayıda sözleşme yapmış olan Musk'ın, çıkar çatışması hakkında bu kadar çok soru işaretine yol açacak bir göreve atanması da oldukça sıra dışı," diye ekledi.
