İsrail medyası, zorunlu askerlik celpleri sonrası Haredi liderlerden itaatsizlik çağrıları yapıldığını, tutuklamaların ise ülke genelinde protestolara yol açtığını bildirdi.
YDH- Times of Israel’ın aktardığına göre, Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi’nin ruhani lideri olan Haham Dov Lando, yaptığı açıklamada, İsrailli yetkililerin askere gitmeyen yeşiva öğrencilerini gözaltına almaya başlaması halinde, Haredi toplumunun "tüm gücüyle ve kalbiyle dünyayı sarsacağını" belirtti.
Times of Israel’ın bildirdiğine göre, merkezi Bney Brak kentinde düzenlenen hahamlar arası bir konferansta konuşan Lando, hükümetin zorunlu askerlik uygulamasını durdurmaması durumunda, “ruhunu savunan birleşmiş ve küresel bir Haredi Yahudiliği” ile karşı karşıya kalacağını ifade etti.
Ultra-Ortodoks Yahudilerin önemli bir kesimi, zorunlu askerlik hizmetinin yaşam tarzlarıyla bağdaşmadığını savunurken, askere alınanların sekülerleşeceğinden endişe ediyor.
Söz konusu toplantı, Lando’nun da yönetim kurulunda yer aldığı Yeşiva Komitesi tarafından organize edildi. Toplantı, İsrail ordusunun son günlerde bazı yeşiva öğrencilerini gözaltına almasıyla birlikte, asker kaçaklarına yönelik uygulamaları durdurma amacı taşıyan girişimlerin bir parçası olarak gerçekleştirildi.
Birkaç gün önce de ultra-Ortodoks toplumunun önde gelen dini liderleri, Ma’ale HaHamisha’daki başka bir toplantıda, herhangi bir askeri yapıya katılmanın "kesinlikle yasak" olduğunu açıklamıştı.
Perşembe akşamı yapılan toplantıda da Yeşiva Komitesi, öğrencilerin orduyla bireysel anlaşmalar yapmasını yasakladı ve tüm topluluk üyelerinin, her yeşivaya atanacak özel bir temsilci üzerinden verilecek talimatlara uyması gerektiğini belirtti.
Times of Israel’ın haberine göre, söz konusu talimatların detayları açıklanmasa da mesajın içeriği netti: “Gelmeyin, cevap vermeyin, yanıtlamayın.” Bu yaklaşımın, Yeşiva Komitesi’nin telefon hattı aracılığıyla asker kaçağı olmayı teşvik etmeye başladığı yönündeki önceki bir soruşturmayla da örtüştüğü kaydedildi.
Yeşiva Komitesi tarafından geçen hafta dağıtılan bir belgede de öğrencilerin yurtdışına çıkmamaları ve geçerli bir sebep olmadıkça dışarı çıkmamaları tavsiye edildi. Aynı belgede, celp kâğıdı alanların hattı aramaları gerektiği belirtildi.
Önceki yıllarda Şas Partisi’nin ruhani lideri ve eski Sefarad Başhahamı Yitzhak Yosef de benzer çağrılar yapmış, gençlerin celp kâğıtlarını yırtıp tuvalete atmasını söylemişti. Times of Israel’in belirttiğine göre, bu çağrıların ardından Modi’in Illit’teki bir binada sıhhi tesisat sorunları yaşandığı rapor edildi.
İsrail yasalarına göre, savaş zamanı askerlikten kaçmaya teşvik eden kişiler 15 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabiliyor.
Toplu celpler ve asker açığı
İsrail ordusu, çarşamba günü yaptığı açıklamada, askerliğe henüz katılmamış ultra-Ortodoks erkeklere yönelik 54 bin yeni celp kâğıdı gönderildiğini bildirdi. Bu çağrıların, askere alınmadan bir yıl önce uygulanan değerlendirme sürecinin ilk aşamasını oluşturduğu belirtildi.
Ordu yetkilileri, yaklaşık 12 bin askere ihtiyaç duyduklarını ve bunun 7 bininin muharip birliklerde görev alması gerektiğini ifade etti. 18–24 yaş aralığında olup askere alınmamış yaklaşık 80 bin Haredi erkek bulunduğu ve bu durumun, savaş sırasında tekrar tekrar göreve çağrılan seküler ve dini-milliyetçi kesimlerde rahatsızlık oluşturduğu belirtildi.
Times of Israel’e göre, Aşkenazi merkezli Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi ve Sefarad kökenli Şas Partisi, ultra-Ortodoks erkeklerin askerliğe ya da başka bir ulusal hizmet türüne katılmamasını sağlayacak yasal düzenlemelerin geçirilmesi için çaba gösteriyor. Ancak Yüksek Mahkeme’nin geçtiğimiz yıl aldığı, bu muafiyetlerin eşitlik ilkelerine aykırı olduğuna hükmeden kararı sonrasında, böyle bir yasa çıkarılamadı. Bu durum, önce Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi'nin ardından Şas’ın koalisyondan ayrılmasına yol açtı. Ancak her iki parti de koalisyonun dışına çıksa da desteğini sürdürmeye devam ediyor.
Yeni yaptırımlar ve uygulama sorunları
Muafiyet yasasının olmaması nedeniyle, İsrail ordusu ve Başsavcılık son dönemde asker kaçaklarına yönelik yaptırımların artırılacağını açıkladı. Yeni plana göre, bir kişinin asker kaçağı ilan edilme süreci kısaltılacak ve ülke genelinde kontrol noktaları kurulacak.
Ancak Başsavcılık, asker kaçağı olarak tutuklananları barındıracak yeterli hapishane kapasitesi bulunmadığını ve mevcut yasal çerçevenin etkili yaptırımlar uygulamak için yetersiz kaldığını belirtti.
Son haftalarda çok sayıda Haredi gencin tutuklanması, ülke genelinde protestoları tetikledi. Geçtiğimiz çarşamba günü göstericiler işgal altındaki Kudüs girişini ve Bney Brak yakınlarındaki 4 No’lu Otoyolu, Modi’in yakınlarındaki Şilat Kavşağı’nı, Beyt Şemeş ve Petah Tikva bölgelerini kapattı. Protestocular, “Askere alınmaktansa ölürüz” sloganları attı.
Birkaç gün sonra ise, Haredi toplumunun en muhafazakâr gruplarından biri olarak bilinen ve yaklaşık 60 bin mensubu bulunan “Kudüs Fraksiyonu”, Petah Tikva polis karakolu önünde gösteri düzenledi. Protesto çağrısı, grup tarafından kurulan özel bir telefon hattı aracılığıyla yapıldı.
İsyan altyapısı ve ekonomik destek
Times of Israel’e göre, "Amm Kadoş" (Kutsal Halk) adlı hat, yeşiva öğrencilerinin gözaltına alınması halinde halkı protestolara çağırıyor. Ayrıca, “Notnim Gav” (Arkandayız) adlı bir İngilizce telefon hattı da hizmet veriyor. Grup adına konuşan bir kişi, “İsrail ordusunda hizmet, dini kurallara uyan bir erkek için kesinlikle yasaktır.” dedi.
Habere göre, “Ezram U’Maginam” (Onların yardımcısı ve savunucusu) adlı başka bir oluşum da askerlik celbi alanlara danışmanlık verilmesi amacıyla posterler yayımlıyor. İşgal altındaki Kudüs merkezli bazı gruplar ise öğrencilere polis kapıya geldiğinde kapıyı açmamaları talimatı veriyor.
Yeşiva öğrencilerini desteklemek amacıyla yurt dışında bağış kampanyaları yürütüldüğü, yeşivalara bütçe sağlandığı ve askerlik celbi almış öğrencilere bazı mağazalarda indirim yapıldığı Walla haber sitesince bildirildi.
Times of Israel’e göre, mevcut koşullar altında, güçlü mali yaptırımlar içeren bir yasa olmaksızın bu muhalefeti kırmak oldukça zor görünüyor.
