İsrail’in, Gazze Şeridi’nden Filistinlilerin savaş ve kıtlık yaşayan Güney Sudan’a tehciri konusunda bu ülke ile müzakereler yürüttüğü bildirildi.
YDH- Associated Press’in (AP) aktardığına göre, İsrail, Gazze Şeridi’nden Filistinlilerin, savaşın etkilediği Doğu Afrika ülkesi Güney Sudan’a tehciri konusunda bu ülkeyle görüşmeler yürütüyor.
Bu planın, İsrail’in Gazze’ye karşı 22 aydır sürdürdüğü soykırım savaşının ardından harabeye dönen bölgeden “toplu göçü teşvik etme” yönündeki daha geniş çabalarının bir parçası olduğu belirtildi.
Konu hakkında bilgi sahibi altı kaynağın, görüşmeleri AP’ye doğruladığı bildirildi. Görüşmelerin ne aşamada olduğu netleşmezken, planın hayata geçirilmesi durumunda, insanları kıtlık altındaki bir savaş bölgesinden başka bir savaş bölgesine taşımak anlamına geleceği ve bu durumun insan hakları açısından endişe yaratacağı kaydedildi.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze nüfusunun önemli bir kısmını “gönüllü göç” yoluyla yeniden yerleştirme vizyonunu hayata geçirmek istediği bildirildi. İsrail’in benzer yerleştirme önerilerini başka Afrika ülkeleriyle de gündeme getirdiği ifade edildi.
Netanyahu, salı günü İsrail merkezli i24 televizyonuna yaptığı açıklamada, “Savaş yasalarına göre yapılması gereken doğru şeyin, halkın bölgeden ayrılmasına izin vermek, ardından orada kalan düşmana tüm gücünüzle karşı koymak olduğunu düşünüyorum” dedi. Ancak Güney Sudan’a atıfta bulunmadı.
Filistinliler, insan hakları örgütleri ve uluslararası toplumun büyük bölümü bu önerileri, uluslararası hukuku ihlal eden zorla yerinden etme planı olarak nitelendirerek reddetti.
AP’nin aktardığına göre, Güney Sudan açısından böyle bir anlaşma İsrail ile ilişkileri güçlendirme fırsatı sunabilir. Bu durum aynı zamanda Trump’a yakınlaşma potansiyeli taşıyor.
Trump, şubat ayında Gazze nüfusunun tehciri fikrini gündeme getirmişti. AP’ye göre, ancak son aylarda bu plandan uzaklaşmış görünüyor.
İsrail Dışişleri Bakanlığı konuya ilişkin yorum yapmazken, Güney Sudan Dışişleri bakanının sorulara yanıt vermediği belirtildi. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü ise “özel diplomatik görüşmeler” hakkında yorum yapılmadığını bildirdi.
ABD’li bir lobi şirketinin kurucusu ve Güney Sudan ile çalışan Joe Szlavik, Güney Sudanlı yetkililerin kendisine bu görüşmeler hakkında bilgi verdiğini söyledi.
Szlavik, bir İsrail heyetinin Filistinliler için kamplar kurulması olasılığını incelemek üzere Güney Sudan’ı ziyaret etmeyi planladığını, ancak bu ziyaret için belirlenmiş bir tarih olmadığını belirtti. İsrail’in, plan gerçekleşirse geçici kampların masraflarını karşılayabileceği ifade edildi.
Güney Sudanlı bir sivil toplum kuruluşunun başkanı Edmund Yakani de yetkililerle bu konuda görüştüğünü aktardı. Konuya aşina dört yetkili daha, görüşmelerin sürdüğünü doğruladı ancak yetkili olmadıkları için isimlerinin açıklanmaması şartıyla konuştu.
Bunlardan ikisi, Mısır’dan yetkililer, İsrail’in Filistinlileri kabul edecek ülke arayışından ve Güney Sudan ile temaslarından aylardır haberdar olduklarını, Güney Sudan’ı bu planı kabul etmemesi yönünde ikna etmeye çalıştıklarını belirtti. Mısır’ın, Gazze ile ortak sınırı bulunması nedeniyle, Filistinlilerin bölge dışına yerleştirilmesi planlarına karşı çıktığı kaydedildi.
AP, daha önce İsrail ve ABD’nin Sudan, Somali ve Somali’nin ayrılıkçı bölgesi Somaliland ile de benzer görüşmeler yürüttüğünü bildirmişti. Bu görüşmelerin durumu bilinmiyor.
Szlavik, ABD’nin bu görüşmelerden haberdar olduğunu ancak doğrudan dahil olmadığını belirtti. Güney Sudan’ın, Trump yönetiminden ülkeye uygulanan seyahat yasağını kaldırmasını ve bazı Güney Sudanlı isimlere yönelik yaptırımları sona erdirmesini talep ettiği aktarıldı. Güney Sudan’ın, Trump yönetiminin toplu sınır dışı uygulamaları kapsamında sekiz kişiyi kabul ettiği, bunun ABD ile ilişkileri güçlendirme amacı taşıyabileceği ifade edildi.
Gazeteci ve Güney Sudan hakkında kitap yazarı Peter Martell, “Maddi sıkıntı içindeki Güney Sudan, elde edebileceği her müttefike, mali kazanca ve diplomatik güvenceye ihtiyaç duyuyor” dedi.
Martell’in kitabına göre, İsrail’in istihbarat teşkilatı Mossad, 2011’de bağımsızlık öncesinde, Arap çoğunluklu Hartum yönetimine karşı Güney Sudanlılara yardım sağladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Güney Sudan ile bir karşılık anlaşması olup olmadığı sorusuna, vizelerin “ABD ulusal güvenliğini, kamu güvenliğini ve göçmenlik yasalarının uygulanmasını en yüksek standartlarda koruyacak şekilde” verildiğini bildirdi.
AP’ye göre, birçok Filistinli, en azından geçici olarak savaştan ve kıtlık sınırındaki gıda krizinden kaçmak isteyebilir. Ancak Filistinliler, kalıcı yerleşim planlarını kendi ulusal topraklarının parçalanması olarak gördükleri için büyük ölçüde reddediyor.
Filistinliler, İsrail’in geri dönüşlerine izin vermeyeceğinden ve “kitlesel bir göçün” Gazze’nin ilhakına ve bölgede Yahudi yerleşimlerinin yeniden kurulmasına yol açabileceğinden endişe ediyor.
Buna karşın, ayrılmak isteyenlerin bile dünyanın en istikrarsız ve çatışmalı ülkelerinden biri olan Güney Sudan’a gitmeyi tercih etmeyeceği belirtiliyor.
Güney Sudan, bağımsızlıktan sonra patlak veren ve yaklaşık 400 bin kişinin ölümüne yol açan iç savaştan toparlanmakta zorlanıyor. Ülke, yolsuzlukla mücadelede sorunlar yaşıyor ve 11 milyon nüfusunun beslenmesi için uluslararası yardıma bağımlı. Trump yönetiminin dış yardımlarda yaptığı büyük kesintiler, bu durumu daha da zorlaştırdı.
Yedi yıl önce imzalanan barış anlaşması ise kırılgan ve eksik kalırken, ana muhalefet liderinin bu yıl ev hapsine alınmasıyla yeniden savaş tehlikesi gündeme geldi.
Yakani, Güney Sudanlıların kimlerin geleceğini ve ne kadar süreyle kalacağını bilmesi gerektiğini, aksi halde “Müslümanlar ve Araplarla tarihsel sorunlar” nedeniyle gerginlik yaşanabileceğini ifade etti.
“Güney Sudan, insanların bırakılacağı bir yer haline gelmemeli” diyen Yakani, “ve ilişkileri geliştirmek için pazarlık unsuru olarak insan kabul etmemeli.” diye ekledi.
