ABD, MQ-9 Reaper
YDH- Defense News’te yer alan habere göre, geçen yıl aralık ayında 13 milyon dolar değerindeki bir MQ-9 Reaper insansız hava aracı, pervanesinin motorla bağlantısının kopması sonucu Akdeniz’e düştü.
Bir kaza soruşturması sonucunda ortaya çıkan bulgularına göre, 16 Aralık’ta yaşanan olayda, pervaneyi çalışır halde tutan kritik bir halkanın uçuş sırasında arızalanması en olası neden olarak değerlendirildi.
Nevada’daki Creech Hava Üssü’ne bağlı 432. Kanat envanterinde bulunan İHA’nın, Missouri’deki Whiteman Hava Üssü’nde görev yapan 20. Taarruz Filosu’ndan bir pilot ve sensör operatörü tarafından uzaktan kontrol edildiği belirtildi.
Kaza soruşturma kurulu tarafından 30 Temmuz’da yayımlanan rapora göre, Reaper Avrupa Komutanlığı sorumluluk alanında bulunan “açıklanmayan” bir noktadan kalkış yaptı.
Raporda, olay günü saat 17.00 civarında Reaper’ın seyir irtifasında uçtuğu sırada motor torkunun ani şekilde düştüğü ve bir saniye içinde tamamen kaybolduğu aktarıldı. Motor devrinin normal aralığın dışına çıktığı ve uyarı mesajlarının ardı ardına belirdiği ifade edildi. Pilotun tam güç vererek torku yeniden kazanmaya çalıştığı, ancak sonuç alamadığı kaydedildi. Bir süre irtifasını koruyan İHA’nın ardından hız kaybetmeye başladığı ve alçalışa geçtiği bildirildi.
Mürettebatın kontrolü sürdürmek için acil prosedürleri uyguladığı, uçağı kalktığı üsse döndürdüğü ve gerekirse zorunlu iniş yapabilmek için ıssız bir bölge belirlediği ifade edildi. Ancak yaklaşık 15 dakika sonra motor yağında metal parçacıkları tespit edildiği, bunun üzerine ekibin motoru yeniden çalıştırmaya teşebbüs etmediği kaydedildi. Ardından motorun tamamen durduğu belirtildi.
Reaper’ın hızla irtifa kaybettiği, görevdeki operasyon amirinin İHA’nın denize düşürülmesi talimatı verdiği ve saat 17.23’te Akdeniz’e çakıldığı aktarıldı. Uçağın denizin dibinde kaybolması nedeniyle enkaza ulaşılamadığı ve donanımın incelenemediği bildirildi.
Raporda, Reaper üreticisi General Atomics’in uçuş verilerini inceleyerek pervanenin motorla bağlantısının koptuğunu ve bunun tork kaybına yol açtığını tespit ettiği ifade edildi. İHA’nın iki sisteminin farklı hızlar kaydetmeye başlamasının, yalnızca pervanenin ayrılmasıyla mümkün olabileceği belirtildi.
General Atomics’in, en olası nedenin dişli kutusundaki spiral kilit halkasının arızalanması olduğunu bildirdiği, ancak şirketin Defense News’in yorum talebini geri çevirdiği kaydedildi.
Söz konusu halkaların aşırı aşınmaya bağlı arızalara yatkın olduğu, motor üreticisi Honeywell’in bu nedenle son yıllarda her 3 bin uçuş saatinde bir halkaları değiştirmeye başladığı belirtildi. Raporda, bu uygulamanın arıza oranlarını azalttığı, ancak Aralık ayında düşen İHA’nın bakım periyodunun ortasında olduğu ve halkanın beklenenden önce aşındığı kaydedildi.
Araştırmacıların halkanın neden erken aşındığına dair bazı teoriler geliştirdiği, ancak uçağın enkazına ulaşılamaması nedeniyle bu ihtimallerin doğrulanamadığı ifade edildi.
Soruşturma sonucunda, İHA’yı kullanan mürettebatın tüm gereklilikleri yerine getirdiği, görev planlaması veya uçuş öncesi prosedürlerin kazada herhangi bir rol oynamadığı kaydedildi.
