İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Suudi Arabistan’la “normalleşme” anlaşmasının Filistin devleti şartına bağlanması durumunda anlaşmayı reddedeceğini belirterek, Suudiler için “develere binmeye devam etsin” dedi.
YDH- Times of Israel’in haberine göre, İsrail Maliye Bakanı ve aşırı sağcı Dini Siyonizm Partisi lideri Bezalel Smotrich, Suudi Arabistan’la “normalleşme” anlaşmasının Filistin devletinin kurulması şartına bağlanması durumunda böyle bir anlaşmayı kabul etmeyeceğini belirtti. Smotrich, Suudiler için küçümseyici bir ifadeyle “develere binmeye devam edebilirler.” dedi.
Smotrich’ten Suudi Arabistan’a hakaret içeren açıklama
Smotrich, Zomet Enstitüsü ve Makor Rishon gazetesi tarafından düzenlenen “Teknolojik Dönemde Halaha” adlı konferansta yaptığı konuşmada, “Eğer Suudi Arabistan bize ‘normalleşme karşılığında Filistin devleti’ derse, dostlar, hayır teşekkürler. Suudi Arabistan’daki çölde develere binmeye devam edin, biz de bildiğimiz gibi ekonomimizi, toplumumuzu ve devletimizi geliştirmeye devam edeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Tepkiler ve özür açıklaması
Açıklamaları sonrasında muhalefet liderlerinden tepki geldi. Birçok isim Smotrich’i “cehaletle” suçladı, sözlerinin İsrail’e zarar verdiğini belirtti ve özür dilemesini talep etti.
Smotrich, birkaç saat sonra bir özür açıklaması yaptı. “Suudi Arabistan’a ilişkin yorumum kesinlikle uygunsuzdu, verdiği rahatsızlıktan dolayı özür dilerim.” ifadelerini kullandı. Ancak sözlerinin devamında, “Suudilerden bizlere zarar vermemelerini, mirasımızı, geleneğimizi ve Yahudi halkının tarihi topraklarındaki haklarını inkâr etmemelerini ve bizimle gerçek bir barış kurmalarını bekliyorum.” dedi.
Batı Şeria’da egemenlik tasarısı ve ilhak tartışmaları
Smotrich’in açıklamaları, Knesset’in çarşamba günü Batı Şeria’daki yerleşim birimlerine İsrail egemenliği uygulanmasını öngören yasa tasarısını ön oylamada kabul etmesinin ardından geldi.
Söz konusu oylama, Başbakan Benyamin Netanyahu ve Likud Partisi’nin karşı çıkmasına rağmen geçti. Netanyahu’nun koalisyonundaki birçok isim, Batı Şeria’nın bazı bölümlerinin ilhak edilmesini geçtiğimiz ay Batılı devletler tarafından Filistin devletinin tanınmasına karşılık olarak hızlandırılması gerektiğini savundu.
Smotrich, eylül ayı başında yaptığı bir açıklamada, Batı Şeria’nın yüzde 82’sinin İsrail tarafından ilhak edilmesi çağrısında bulunmuştu. Bölgedeki ülkeler, bu tür bir adımın İsrail’in Ortadoğu’daki entegrasyon sürecini sona erdireceği yönünde uyarıda bulunmuştu.
ABD ve Suudi Arabistan boyutu
Haberde, bu adımın ABD Başkanı Donald Trump ile de krize yol açabileceği kaydedildi. Trump, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada İsrail’in Batı Şeria’yı ilhak etmesine izin vermeyeceğini belirtmişti.
Bu açıklama, Netanyahu’nun bazı koalisyon ortaklarının Başbakan’a “Washington’un uyarılarını dikkate almama” çağrısında bulunmasına neden oldu.
Ayrıca, ABD Başkanı’nın kasım ayında Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ı Beyaz Saray’da ağırlamayı planladığı ve görüşmede “İsrail-Suudi normalleşme” sürecinin de gündeme geleceği bildirildi.
Riyad yönetimi, uzun süredir İsrail ile ilişkileri ancak Kudüs’ün gelecekteki bir Filistin devletinin başkenti olacağı yönünde zaman sınırlı ve geri dönülmez bir sürece girilmesi halinde normalleştireceğini belirtiyor. Bu koşul, Smotrich ve Netanyahu hükümetindeki birçok sağcı bakan tarafından kesin biçimde reddediliyor.
Riyad’dan İsrail’e tepki
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, Knesset’in çarşamba günü ilhak tasarısına onay vermesinin ardından yaptığı açıklamada, bu adımın “yasadışı yerleşimlere İsrail egemenliği kazandırmayı amaçladığını” ifade etti.
Açıklamada, “Krallık, İsrail işgal makamlarının yürüttüğü tüm yerleşim faaliyetlerini ve yayılmacı ihlalleri tamamen reddettiğini vurgulamaktadır. Krallık, 1967 sınırları üzerinde, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulması yönündeki uluslararası kararlar doğrultusundaki meşru ve tarihî hakkını desteklemektedir.” denildi.
İsrail muhalefetinden sert eleştiriler
Smotrich’in sözleri, muhalefet liderlerinden sert eleştiriler aldı. Muhalefet lideri Yair Lapid, X hesabından yaptığı paylaşımda, “Ortadoğu’yu değiştirebilecek anlaşmaları ilerletmeye çalışmak yerine, bu hükümetin üyeleri en alt düzeydeki sosyal medya kullanıcıları gibi davranıyor, zarar veren açıklamalar yapıyor.” ifadelerini kullandı. Lapid, Smotrich’in özür dilemesi gerektiğini belirterek, “Bu şekilde değişim sağlanmaz.” dedi.
Lapid ayrıca, Arapça bir paylaşımda, “Suudi Arabistan Krallığı’ndaki ve Ortadoğu’daki dostlarımıza sesleniyorum, Smotrich İsrail Devleti’ni temsil etmiyor.” ifadelerini kullandı.
Sol eğilimli Demokratlar Partisi lideri Yair Golan ise “Netanyahu ve Smotrich’in koalisyonu, Suudi Arabistan’la normalleşme yerine Gazze’de Hamas ve Katar’ı tercih ediyor.” dedi. Golan, “İsrail halkı hükümetle aynı değil, hele ki seçim barajını dahi aşamayacak Smotrich gibi bir isim hiç değil. Suudi Arabistan’ı tehdit etmek ve Filistin devleti olmayacağını ilan etmek, Filistin Yönetimi’nin yük, Hamas’ın ise ‘kazanç’ olarak görüldüğü 7 Ekim’e götüren lanet politikadır.” değerlendirmesinde bulundu.
Mavi-Beyaz İttifakı lideri Benny Gantz ise Smotrich’in sözlerinin “cehalet ve bir hükümet üyesi olarak sorumluluğunu kavrayamamaktan” kaynaklandığını belirtti. Gantz, “İsrail, aşırılardan arınmış, ülkenin geleceğini düşünen bir hükümeti hak ediyor; birkaç beğeni uğruna konuşan bakanları değil.” ifadelerini kullandı.
