İran ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı arasında, geçen hazirandaki saldırıların ardından derinleşen denetim ve iş birliği krizi devam ediyor. Ajans, zarar gören tesislerde inceleme talep ederken, İran bunu ulusal onur meselesi sayarak reddediyor.
YDH- Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi, İran’dan geçen haziran ayında İsrail ve ABD tarafından hedef alınan nükleer tesislerde denetim yapılmasına izin vermesini bir kez daha talep etti.
Viyana’da düzenlenen Ajans’ın üç aylık Valiler Kurulu toplantısının açılışında konuşan Grossi, “Bir dizi denetim gerçekleştirdik ancak saldırıya uğrayan tesislerde değil. Bu konuda ilerleme kaydedebileceğimizi umut ediyorum” dedi.
Grossi, İran’ın bu denetimlere izin vermesinin, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na taraf olmasının gerektirdiği yasal bir yükümlülük olduğunu vurguladı.
Tahran’daki tesislerin zarar görmesine rağmen “zenginleştirilmiş uranyum rezervlerinin hâlâ var olduğunu” teyit eden Grossi, İran ile “yapıcı bir şekilde ilerleme” umudunu dile getirdi.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ise farklı bir yaklaşım sergiledi.
“UAEA ile ilişkilerimizde bombalanmış tesislerle ilgilenmiyoruz” diyen Arakçi, yalnızca “bombalanmamış tesislerde Ajans’ın yasaları çerçevesinde iş birliği yaptıklarını” açıkladı.
Arakçi, “Sıfır zenginleştirme fikrini kesinlikle reddediyoruz. Bu mesele artık ulusal onur ve haysiyet meselesine dönüştü. Bunun için ağır maddi ve manevi bedeller ödedik; nükleer programı korumak için birçok şehit verdik” dedi.
Uranyum zenginleştirme oranının sıfıra indirilmesini öngören herhangi bir anlaşmayı “ihanet” olarak niteleyerek, “Bu talebe asla boyun eğmeyeceğiz” ifadesini kullandı.
AFP’nin haberine göre, Fransa, İngiltere, Almanya ve ABD, İran’ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması kapsamındaki güvence yükümlülüklerine tam ve çekincesiz şekilde uyması gerektiğini belirten bir karar tasarısını Valiler Kurulu’na sundu.
Taslak, İran’ın nükleer malzeme ve tesislerle ilgili doğru bilgileri Ajans’a gecikmeden iletmesini ve bu bilgilerin doğrulanması için gereken her türlü imkânı sağlamasını talep ediyor.
Grossi ise sürecin diyalog yoluyla ilerlemesi gerektiğini savundu: “Yapabileceğim tek şey İran’la konuşmak” diyerek, iş birliğini azaltacak bir karar alınmasının “mantıksız” olacağını söyledi.
Öte yandan, pazar günü Tahran’da düzenlenen bir konferansta bazı İranlı yetkililer, UAEA’yı söz konusu karar tasarısını kabul etmemesi konusunda uyardı.
İran, geçen hazirandaki çatışmaların ardından Ajans’la ilişkilerini askıya aldı. Tahran, UAEA’nın, İran’ın nükleer programını eleştiren bir karar tasarısının oylanmasının ardından patlak veren çatışmalardan kısmen sorumlu olduğunu ileri sürüyor.
