YDH- Lübnan’da yayımlanan es-Sefir gazetesi, yazarı Hilmi Musa, ABD Başkanı Barack Obama’nın Ortadoğu’da verdiği mesajları analiz ediyor.
YDH- Lübnan’da yayımlanan es-Sefir gazetesi, yazarı Hilmi Musa, ABD Başkanı Barack Obama’nın Ortadoğu’da verdiği mesajları analiz ediyor.
İsrailliler Amerika Başkanı Barack Obama’ya karşı tutumlarını belirlemek için onun konuşmasını dinlemek ihtiyacı hissedemiyorlar bu böyle olsa da Obama’nın konuşması İsrailliler tarafından pek de iyi karşılanmadı.
Konuşma haddi zatında yeni bir başlangıç anlamına geliyor. İsrailliler için Tel Aviv’de alınan bütün kararların Amerika’da kabul edilmesinin sonu demek. İsrail bunu böyle görüyor. Bunun yanında İsrail’i üzen bir diğer konu da, konuşma metnini önceden okuyamayıp herkes gibi konuşmayı beklemeleri oldu.
İsrail’in endişesini en iyi gözler önüne seren İsrail’de yayınlanan bir kamuoyu araştırmasında kamuoyunun yüzde 60’ı Obama’nın yaptığı hesaplarda İsrail’in çıkarlarını göz önüne almayacağını düşünüyor. Yine araştırmaya göre halkın yüzde 55’ine göre Obama Filistin’in çıkarları doğrultusunda bir eğilime sahip, yüzde 31’i de tarafsız olduğu kanısında ancak yüzde 9’u Obama’nın İsrail’in çıkarlarına sahip çıkacağına inanıyor.
Bu bağlamda İsrail’in medya bakanı Yevir Edliştayn (Likud’dan) “Obama bize değil, Onlara baskı yapsın” şeklinde bir konuşma yaptı. Yine dediğine göre “İsrail baskı yapılmak için doğru taraf değil !?...” Asıl baskının karşı tarafa yapılması gerekiyor; zira Amerika’ya Washington’dan Afrika’ya kadar İsrail gibi bir müttefik yok.
Her halükarda İsrail’in Obama’nın konuşmasına tepkisinin bir hayal kırıklığı olduğunu söyleyebiliriz. Bu hayal kırıklığının sadece söylenen münhasır bir hayal kırıklığı olduğunu söyleyebiliriz. Aynı zamanda söylenmeyenlere karşı da bir hayal kırıklığı var.
Söylenmeyenler arasında “terör” ve “İran’a karşı şartlar” zikredilebilir. Onlara göre Obama bir kere dahi “terör” sözcüğünü kullanmazken “radikal” kelimesini çokça zikretmiştir ki bu kelime birçok yöne çekilebilme özelliğine sahiptir. Bunun yanında İran ile başlatılacak diyalogda hiçbir şarttan söz etmezken onların barışçı amaçlarla nükleer enerji geliştirebileceğini söyledi.
Ancak İsrail’de özellikle hükümet çevrelerinde can sıkıntısına ve hatır kırılmasına neden olan Obama’nın yerleşim birimlerine dair sarf ettiği sözler Obama bu bağlamda yerleşim birimlerinin acilen durdurulması gerektiğini söylemiştir. Bunun yanına Obama 2 devletli çözüme olan kişisel rağbetini belirtti. Ancak İsrail’i en çok öfkelendiren Obama’nın Hamas’tan bazı şartları yerine getirmesi halinde barış sürecinde muhtemel ortak olarak söz etmesi oldu.
Bundan başka İsrail sağ çevrelerinde konuşulan önemli bir mesele de Obama’nın, İran’ın nükleer silahlarına karşı tutumu Obama Ortadoğu’daki nükleer durum için komşular yarıştan vazgeçmeli dedi ve ABD’nin bölgede nükleer silahları temizlemeye kararlı olduğunu söyledi.
Tabi burada ölçünün ne olduğu sıkça sorulmakta ve bölgede bazı ülkelerin nükleer silaha sahip olduğunu göz ardı ediliyor şeklinde sözler sarf edilmekte.
Obama’nın konuşması ABD ile sürekli bir ilişkisi olan İsrail için pek ikna edici değildi. Aynı şekilde bölge için siyasi planı yeterince açık izah etmemesi de İsrailliler için ikna edici değildi; ancak bazıları Obama’nın bölge için çok açık bir siyasi harita koymamasının Benyamin Netanyahu için manevra alanı bırakıldığı kanısında.
Bununla birlikte Obama’nın konuşmasına bu yönden bakanlar, onun çok kesin olan bazı şeylerden, yeni yerleşim birimlerinden, vazgeçtiğini görmüyorlar. Yine onlara göre İsrail’i kabul ederek bir Arap ve İslam devleti istemek yeterli değil.
Genel anlamda İsrail Obama’nın Filistinlilerin yaşadığı felaket ile Yahudilerin Avrupa’da yaşadığı kötü durum arasında bir benzerlik kurmasından çok rahatsız oldular özellikle Yahudilerin Kudüs ile olan ilişkisinde bir ayrım yapılmaması ve Kudüs’ün Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar için aynı öneme sahip olduğunun söylenmesi Yahudileri çok rahatsız etti.
İsrailli yorumculara göre Obama Filistin meselesini kıyıda köşede bir mesele olarak görmediği gibi İsrail aleyhine Arap ile Müslümanlarla köprü kurmaya çalışıyor. İsraillileri asıl ürküten ise Obama’nın şahsi olarak siyasi çözüm yanlışı olması ki bunun Yemen’de hükümeti ile çatışmada izhar etti.
İki devleti çözüm meselesinde ise Obama siyasi çözüm için genel planı dert etti ve bu tavrında eski başkan George W. Bush’tan uzak bir tutuma sahip olduğunu gösterdi. Bazıları için Obama’nın bu konuşması yeni bir dönemi ve Amerikan siyaseti için yeni bir anlayış müjdeliyor.
Obama’nın bu orta doğu ziyareti sırasında İsrail’e uğramaması bir kötümser hava meydana getirdi. Bu kötümserlik havasını Washington’da Yahudi lobilerine gönderilen bu ziyaret ve konuşmanın ABD-İsrail ilişkilerini daha da kuvvetlendireceği yönünde ki rakslarda ortadan kaldıramadı.
Amerika’daki Yahudi lobileri kaygılı ve Obama ile Netanyahu hükümeti “Bölgede barışın sağlanması için yardımlaşacakları” şeklinde açıklama yapmak için saatlerce görüştüler.
Çeviren: Emrah Kekilli
