Çin: ABD’den, söz ve davranışlarında temkinli olmasını istiyoruz

YDH- Çin Halk Cumhuriyeti’nin (ÇHC) Rusya’daki Askeri Ataşesi Tümgeneral Kuy Yan-vey, 1 Ekim’de TASS haber ajansına verdiği mülakatın tamamına yakın geniş bir özetini arkadaşımız Hazal Yalın çevirdi. 

***

 

TASS: Bu yıl 5 Haziran’da Çin Devlet Başkanı Si Tsin-pin, Moskova’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ÇHC ve Rusya Federasyonu’nun (RF) her alanda ortaklık ve stratejik işbirliği ilişkilerinin geliştirilmesine dair ortak bir açıklamayı imzaladı. Rusya ve Çin silahlı kuvvetleri arasındaki ilişkilerin, iki ülkenin ilişkilerinin niteliği yükselirken nasıl gelişeceğini söyleyebilir misiniz?

Kuy: Bu yıl, Çin ve Rusya arasında diplomatik ilişkilerinin kuruluşunun 70. yıldönümü. 70 yıl boyunca Çin ve Rusya büyük değişiklikler yaşarken büyük devletler ve komşu ülkelerin bir arada yaşamasının doğru yolunu da keşfettiler. 

Son yıllarda Başkan Si Tsin-pin ve Başkan Putin’in stratejik liderliği altında iki ülke arasındaki ilişkiler büyük bir gelişme gösterdi ve tarih boyunca en iyi döneminde bulunuyor. İki ülke de büyük adımlarla yeni bir evreye girdiler, devamlı surette yeni başarılara imza atıyorlar; karşılıklı saygı, adalet, işbirliği ve karşılıklı çıkar ilkelerine dayanan yeni tip devletlerarası ilişkilerin de örneğini ortaya koydular.

Çin ve Rusya ordularının ilişkisi de yeni bir evreye girdi. İki ülkenin devlet başkanları, RF ve ÇHC’nin, her alanda ortaklık ve stratejik işbirliği ilişkilerinin geliştirilmesine dair ortak açıklamasını imzaladılar, tarafların stratejik temasları artıracağını, karşılıklı askeri güvenin derinleşeceğini, muhtelif seviye ve muhtelif alanlarda pratik işbirliği gerçekleştireceğini duyurdular. Silahlı kuvvetlerimiz arasındaki ilişkilerin geliştirilmesinde ileriye atılım için bir temel sundular, keza Rusya-Çin ilişkilerinin stratejik muhtevasını da zenginleştirdiler.

İki ülke liderlerinin önderliğinde Çin ve Rusya orduları, ilişkilerini her alanda ileri götürecek ve yeni bir tarihi seviyeye yükseltecekler. İki taraf da, temel konularla ilgili meselelerde karşılıklı desteklerini güçlendirecek, işbirliği mekanizmalarını mükemmelleştirecek, en yüksek seviyede temasları derinleştirecek, pratik askeri hazırlıklarda, silahlanma, terörizmle mücadele vb. alanlardaki teknolojik gelişmede işbirliği yapacaklar, vb. Böylelikle bütün dünyada barışı, keza küresel stratejik istikrarı savunmak için bir “pozitif enerji” ortaya koyacaklar.

TASS: Kısa bir süre önce 2019 Uluslararası Ordu Oyunları başarıyla bitti. Çin Halk Kurtuluş Ordusunun 2019 tatbikatlarına katıldığı sıradaki temel şartlardan, özgüllüklerden ve başarılarından söz eder misiniz?

Kuy: ÇHKO 15 yarışmaya katıldı, kendisi de 4 yarışma düzenledi. Çin tarafı zaten 6 yıldır devamlı olarak katılıyor ve üç yıldır da yarışmalar düzenliyor. Bu defa ÇHKO Kara Kuvvetleri, Sincan-Uygun özerk bölgesindeki Korlı şehrinde dört yarışma düzenledi ve katıldı. Çin kara, deniz ve hava kuvvetleri Rusya, Kazakistan, Belarusya, Hindistan ve İran’a, 11 yarışmaya katılmaları için ekipler gönderdi. Çin ekipleri toplamda ekip olarak 4 altın ve 6 gümüş madalya, tek tek yarışmalarda 19 altın madalya kazandılar ve madalya sıralamasında ikinci sırayı aldılar.

...

Çin tarafının bu yılki oyunlara katılımının dört özgül niteliği var. İlki, uluslararası askeri işbirliği bir eşiği geçti. Rusya tarafıyla stratejik ortak faaliyeti güçlendiriyor, bütün dost ülkelerle koordinasyon içinde aktif bir ilişki sürdürüyoruz, başka ülkelerin silahlı kuvvetlerini, müsabakalara katılmaları için Çin’e gelmeye davet ediyor, keza başka ülkelerin silahlı kuvvetleri tarafından örgütlenen müsabakalara da aktif şekilde katılıyoruz. 

Çin ekiplerinin müsabakalara katılmak için gittiği ülkelerin sayısı arttı. Geçen yıl üç ülkeyken, bu yıl beş oldu. Ekiplerini müsabakalara katılması için Çin’e gönderen ülkelerin sayısı da arttı; geçen yıl 10 ülkeyken, bu yıl 11 ülke var. Çin askerleri bu yıl ilk defa müsabakalara katılmak için İran ve Hindistan’a gittiler; Vietnam ve Japonya temsilcileri de bu yıl ilk defa oyunlara katılmak ve onlarla tanışmak için Çin’e geldiler. ...

İkincisi, müsabaka arenasına, dövüş tecrübesini mükemmelleştirmek için çıkıyoruz. ... Her müsabakaya bir muharebe gibi bakıyoruz.

Üçüncüsü. Askerlerimiz, ülkemizin sınırları dışında eğitim amaçlı da olsa muharebe faaliyeti tecrübesi kazanıyorlar. Bu, savaş ruhunun yükseltilmesi için çok önemli. ... Oyunlar için uzmanlaşmış ordu personeli olmaması için, bu tatbikatlara, daha önce birkaç kez katılmış asker ve subayları göndermiyoruz. Bu yıl oyunlara katılan birliklerimizdeki personelin yüzde 98’i yeniydi.

Dördüncüsü ... İstatistiklere göre bu müsabakaları 140 milyon kişi internette, 120 bin kişi de tribünlerden izledi. Bu, Çin toplumunun, ordusunun hayatına olan ilgisini yükseltmeye yardımcı oldu.

TASS: Bu yıl temmuz ayında Çin ve Rusya ilk defa ortak stratejik hava devriyesi yaptılar. Uluslararası da toplam kadar bize pek de dost olmayan ülkelerin orduları da buna ilgi gösterdi. Analistler, bu olayın, Çin ve Rusya arasındaki ilişkilerin aralıksız derinleştirilmesinin pratik bir ifadesi olduğunu düşünüyorlar. ABD ile Çin ve ABD ile Rusya arasındaki rekabetin arttığğı bir ortamda Çin ve Rusya ABD’ye karşı ittifak imzalamak şeklinde stratejik bir niyet güdüyorlar mı? Bununla ilgili ne yorumda bulunursunuz?

Kuy: ... Çin tarafı iki N-6K uçağı gönderdi; bunlar Rusya tarafının gönderdiği iki Tu-95 ile grup teşkil ederek Japon ve Güney Çin denizleri üzerindeki hava sahasında planlanmış bir rotada ortak devriye gerçekleştirdiler. Uçuş sırasında iki ülke ordusu da uluslararası hukuk normlarına kesinlikle bağlı kalarak başka ülkelerin hava sahasını ihlal etmedi.

Çin ve Rusya arasında her alanda ortaklık ve stratejik işbirliği ilişkileri yeni bir evreye giriyor. Biz, bloklara katılmama, çatışmalardan uzak durma ve üçüncü ülkeleri hedef almama ilkelerine kesinlikle bağlı bulunuyoruz. ... Çin ve Rusya’nın ilk ortak stratejik hava devriyesi, stratejik işbirliğinin seviyesini ve ortak operatif kabiliyetimizi artırdı, dahası ÇHKO ile Rusya Silahlı Kuvvetleri arasında karşılıklı stratejik güveni derinleştirdi, muhtelif güvenlik tehditlerine karşı ortak tepki kabiliyetlerinini güçlendirdi, keza küresel stratejik istikrarın savunulması için “pozitif bir enerji” verdi.

TASS: ABD, bu yıl 2 Ağustos’ta Uzun ve Orta Menzilli Füzelerin Tasfiyesi Anlaşmasından (IRNFT) resmen çıktı. ABD Savunma Bakanı Esper son dönemde birkaç defa, Amerikan tarafının orta menzilli ATR füzelerini yerleştireceğini de açıkladı. Keza geçtiğimiz günlerde ABD, IRNFT tarafından yasaklanan seyir füzeleri fırlattı. Bu eylemlerle ilgili yorumunuz nedir? Washington, Çin’i de Rusya, Çin ve ABD arasında silahlanmanın kontrolüne yönelik üç taraflı görüşmelere çekmeye niyetli. Bu önerilere ne cevap vereceksiniz?

Kuy: Amerikan tarafı, IRNFT’den çıkmak için inatla ısrar etti. Çin bu meseledeki tutumunu birçok defa ifade etmişti. ABD’nin IRNFT’den çıkması, onun tek taraflı siyasetinin ve kendi uluslararası sorumluluğunu başka devletlere yüklemesinin bir başka örneği; bu da kaçınılmaz olarak, bütün dünyadaki stratejik denge ve istikrar üzerinde, bölgedeki barış ve güvenlik üzerinde, keza silahlanmanın uluslararası kontrol sistemi üzerinde olumsuz bir etkide bulunuyor.

ABD’nin bu tutumu, sadece bölge güvenliğine zarar verir, barış ve istikrarı yıkar. Amerikan tarafından konuşmalarında ve davranışlarında sağduyu ve temkinliliği gözetmesini talep ediyoruz. Çin tarafının devletlerin haklı güvenlik kaygılarının korunması yönünde kararlılık ve iradesi asla değişmeyecektir.

Washington, IRNFT’den çıktıktan sonra derhal karadan orta menzilli seyir füzesi denemelerine girişti; bu da ABD’nin IRNFT’den çıkmasının çoktan planlanmış olduğunu gösteriyor. Amerikan tarafının bahaneleri, Rusya ve Çin’e yönelik sitemleri sahte ve zayıftır. Amerikan tarafının bu davranışı, silahlanma yarışı ve silahlı çatışma risklerini doğurur. Washington’a, Soğuk Savaş mantalitesi ve sıfır toplamlı oyun gibi modası geçmiş görüşlerden vazgeçmesini, silahlanmada sağduyuyu gözetmesini, küresel stratejik denge ve istikrarın savunulması için zorunlu işlerle daha çok meşgul olmasını öneririz. ...

Rusya, Çin ve ABD arasında silahlanmanın kontrolü konulu üçlü görüşmelere Çin katılmayacaktır. Herkesin bildiği gibi Çin, ulusal savunma siyasetine kesinlikle bağlıdır, nükleer silahları ilk kullanan olmama ilkesini kesin olarak gözetmektedir, nükleer silahların gelişmesi konusunda son derece aklıselim bir tutum içindedir ve ne şekilde olursa olsun bir silahlanma yarışına kesinlikle katılmayacaktır. Nükleer silahlarımız, devlet güvenliği için gereken minimum ölçülerde tutulacaktır.

Çin, BM, Silahsızlanma Konferansı, “Nükleer 5’li” toplantıları gibi çok taraflı mekanizmalarda yürütülen silahlanmanın kontrolüne yönelik uluslararası görüşme ve tartışmalara her zaman aktif olarak katılır. Silahlanmanın kontrolü görüşmeleri, ne suretle olursa olsun, bütün ülkelerin askeri kapasitelerini hesaba katmalı ve “taraflardan hiçbirinin güvenliğine zarar vermemek” temel ilkesini gözetmelidir.

Biz, ABD’yi, dünyadaki en büyük nükleer cephaneliğe sahip ülke olarak görüyoruz. Washington sorumluluklarını üstlenmeli, başka ülkelerin nükleer silahsızlanma görüşmelerine katılması için gerçek şartları yaratmalı ve ... boş tehditlerle dolu retorikle uğraşmamalıdır.

TASS: İnternet yayınları, Ağustos ayından beri Çin Silahlı Halk Polisi birliklerinin Şencjen şehrinde yoğunlaştığı ve tatbikat yaptığı haberlerini veriyorlar. Hong Kong’daki son durumun ne olduğunu söyler misiniz? Tüm Çin Halk Temsilcileri Meclisinin Daimi Komitesinin Hong Kong’da olağanüstü durum ilanından sonra Çin Silahlı Halk Polisi kıtalarının girmesi planlanıyor mu? Ayrıca, Çin Silahlı Halk Polisi kıtalarının eğitimi yaklaşık ne zaman tamamlanacak? Eğer Hong Kong’daki durum kötüleşirse, Şencjen’de eğitim gören Çin Silahlı Halk Polisi birlikleri sosyal düzenin korunmasına yardımcı olmak için oraya gönderilecek mi?

Kuy: Edindiğim bilgiye göre bu, planlanmış bir tatbikat ve Çin Silahlı Halk Polisi kıtalarının yıllık eğitim programı kapsamında. Amacı da bunların bölgeler arası manevra ve toplumsal istikrarın savunulması kabiliyetlerinin sınanması. Çin Silahlı Halk Polisi kıtaları her yıl böyle planlı tatbikatlar yapıyor.

... Devlet güvenliğinin, toplumsal istikrarın korunması, siyasi güvenliğin, özellikle de iktidar ve rejimin güvenliğinin savunulması, Çin Silahlı Halk Polisinin misyonudur. Partinin ve halkın sadık savunucuları olmak, Çin Silahlı Halk Polisinin gelenekleridir.

ÇHKO, 22 yıldır Hong Kong’da. ÇHKO’nun Hong Kong’daki garnizonu 22 yıldır devletin egemenlik ve güvenliğinin, halkın menfaatlerinin, “tek ülke, iki sistem” anlayışının, keza Hong Kong’un uzun vadeli gelişme ve istikrarının savunucusu oldu.

Hong Kong’daki ÇHKO garnizonu, özel idari Hong Kong bölgesinin temel yasası ve birliklerin yerleştirilmesi yasasına uygun olarak yükümlülüklerini yerine getiriyor, Hong Kong’un uzun vadeli gelişimini savunuyor ve sosyal düzeni temin ediyor.

TASS: 20 Ağustos’ta ABD Dışişleri Bakanlığı resmi olarak, Tayvan’a 8 milyar dolara 66 adet F-16V avcı uzağı satma projesinin onaylandığını açıkladı. Çin tarafı kısa bir süre önce, Tayvan’a silah satışına katılacak Amerikan şirketlerine yaptırım uygulayacağını bildirmişti. Bunlara hangi somut yaptırımlar uygulanacağını söyleyebilir misiniz? Modern Amerikan savaş uçaklarının bu bölgeye sevki, Tayvan ile ana kıtadaki Çin arasında askeri güç ilişkilerini nasıl etkiler?

Kuy: Tayvan meselesi, Çin’in toprak bütünlüğü ve egemenliği ile ilgili ve dışarıdan hiçbir müdahale kaldırmaz. Çin’i bölme yönündeki hiçbir girişimin gerçekleşmesi mümkün değildir. Çin ordusunun kararlılık ve iradesinin küçümsenmesi son derece tehlikelidir. Çin tarafı, Amerikan tarafının, Tayvan’a silah satışının ciddi tehlikelerini bütünüyle kavramasını ve durumu aydınlatmasını, söz konusu projeyi derhal iptal etmesini ve Çin ve ABD orduları arasındaki ilişkilerde, keza Tayvan körfezindeki barış ve istikrarda daha fazla hasar meydana gelmesinden kaçınmak için Tayvan ile askeri ilişkileri derhal kesmesini talep etti.

Hiçbir bedelden kaçırmayarak çıkarlarımızı korumak için gerekli bütün tedbirleri alacağımızı, devlet egemenliğini, ülkenin birliğini ve toprak bütünlüğünü kesin surette savunacağımızı, Tayvan körfezi bölgesinde barış ve istikrarı kararlılıkla koruyacağımızı da vurgulamalıyız.

“Tek Çin” ilkesi, Çin-ABD ilişkilerinin siyasi temelidir. Amerikan tarafı Çin’e, Tayvan meselesiyle ilgili söz vermiş bulunuyor. Ancak ne yazık ki Washington Tayvan’ı daima Çin’i zaptedecek bir araç olarak kullanmaya çalışır, “tek Çin” ilkesini ve üç Çin-ABD ortak tebliğiyle tespit edilmiş durumu ihlal eder. ABD tarafının bu davranışları onun uluslararası itibarını yıkıyor, hiçbir yüksek adalet veya ahlak ilkesiyle de ilişkisi bulunmuyor.

Şunun da altını çizmek isterim ki, ABD’nin Tayvan’a silah satışı Çin’in birleşmesi yönündeki genel ve tarihi eğilimi hiçbir suretle değiştirmeyecektir ve Tayvan körfezinin iki kıyısı arasındaki temel ilişkiyi de kesinlikle değiştirmeyecek, tersine, sadece “Tayvan’ın bağımsızlığından yana” olan güçlere sahte bir sinyal verecek, Tayvan körfezinde ciddi tehlikelere yol açacaktır. Yabancı güçlerin müdahalesini, keza “Tayvan’ın bağımsızlığından yana” ayrılıkçı girişimleri ezecek kararlı iradeye sahibiz, bütünüyle kendinizden eminiz ve yeterince de kabiliz. Kendi ulusal menfaatlerimizi savunmak için her türlü gerekli tedbiri alacağız. ABD’nin Tayvan’a silah satışının her tür sorumluluğu da Amerikan tarafına ait olacaktır.

TASS: Çin ve Rusya tarafları arasındaki mutabakat üzerine Pekin, Rusya’nın Tsentr-2019 ortak stratejik tatbikatlarına katılması için birlik gönderdi. Çin ordu birliklerinin bu manevralara katılma hedeflerini anlatır mısınız?

Kuy: Çin ordusu 16-21 Eylül’de Rusya’nın Orenburg oblastinde Rusya Silahlı Kuvvetlerinin Tsentr-2019 tatbikatlarına katıldı. Bu manevraların amacı, “çokuluslu birleşik kuvvetlerin bir birliğinin uluslararası terörizmle mücadele ve Merkezi Asya bölgesinde askeri güvenliğin savunulması görevinin icrasına katılımı” şeklindedir. Bu tatbikatlara bizden başka ilk olarak Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan, Tacikistan ve Özbekistan askeri personeli de katıldı.

Katılımcı ülkelerin eğitimi sırasında önlerine birleşik bir komuta merkezi oluşturma görevi konuldu. ...

Tatbikat iki aşamalıydı. İlk aşama, anti-terör operasyonları görevlerinin yerine getirilmesine yönelik inceleme yapmak ve müfrezeler hazırlamak. İkincisi, çokuluslu bir gücün ortak komuta merkezi tarafından uluslararası teröristlere darbe vurulmasını örgütlemek ve bunların silahlı birliklerini ezmek. ...

TASS: Bu yıl 24 Temmuz’da ÇHC Devlet Konseyi, “Yeni Dönemde Çin’in Ulusal Savunması” kitabını yayınladı; bu kitap, savunma konulu onuncu Beyaz Kitap. Çin hükümeti bunu 1998’den beri yayınlıyor. Lütfen bu yayının amaçlarını ve başlıca muhtevasıyla özgüllüklerini anlatır mısınız?

Kuy: Söz konusu yayın, CKP’nin XVIII. Kongresinden sonraki ulusal savunma üzerine ilk kompleks Beyaz Kitap.

Ulusal savunma üzerine yeni kitabı, Çin’in yeni dönemdeki savunma siyasetini tanımlamak, uluslararası topluma Çin’in güçlü ordusu ve muhkem savunmasının inşasının uygulaması, hedefi ve anlamını tanıtmak ... için yayınladık.

Beyaz Kitap ... dört bölüme ayrılmıştır: giriş, ana metin, sonuç ve ek; bütün bunlar yaklaşık 27 bin hiyeroglif karakter tutuyor. Ana metinde altı başlık var: “Dünyada güvenlik durumu,” “Çin’in yeni dönemde savunma siyaseti,” “Yeni dönemde silahlı kuvvetlerin misyon ve görevlerinin yerine getirilmesi,” “Çin’in reform yolundaki ulusal savunması ve ordusu,” “Rasyonel ve mutedil savunma harcamaları,” “İnsanlığın ortak kaderinin inşasına aktif hizmet vb.” Ekteki on tabloda, Merkezi Askeri Konsey’in [Çin genelkurmayı - çn.] aparat ve organlarının temel durumu, Çin’in savunma harcamalarının çapı ve yapısı, ÇHKO ve Çin Silahlı Halk Polisinin 2012’den beri yabancı partnerlerle ortak tatbikat ve eğitimi çerçevesinde başlıca etkinlikler, BM’nin Çin ordusunun katıldığı başlıca barış gücü operasyonları anlatılıyor.

Beyaz Kitap, dünyada büyük tarihi değişiklikler, istikrarsızlık ve belirsizlik yaşandığını gösteriyor. Uluslararası stratejik rekabet gelişiyor, küresel ve bölgesel güvenlik sorunları devamlı büyüyor, askeri ihtilaf her geçen gün derinleşiyor, dünya huzursuz. Ama şuna da dikkat çekmeli: barış istikrar ve gelişme, uluslararası toplumun ortak talebi haline gelmiş durumda; zamanın ruhu ise barış gelişme, işbirliğine yönelik bir hareket ve bu, geri çevrilemez. Beyaz Kitap aynı zamanda, Çin’in devlet güvenliği bağlamında durum her ne kadar bütün olarak istikrarlı olsa da, pek çok tehditle karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor. Bilhassa da ayrılıkçılığa karşı mücadele çok daha ciddi hale geldi.

Beyaz Kitap, Çin’in yeni dönemdeki savunma siyasetini sistematik şekilde ortaya koydu. Kitapta, ülkenin güvenlik, egemenlik ve menfaatlerinin savunmasına yönelen kararlı bir mücadelenin de altı çiziliyor. Asla hegemonya, yayılma veya nüfuz alanlarını hedeflemiyor; bunlar, Çin’in yeni dönemdeki ulusal savunmasının ayırt edici nitelikleri.

... Yeni Beyaz Kitap ... ilk olarak devlet ideolojisi olarak sosyalizmi, barışçıl gelişme yolunun, barışçıl dış siyasetin ve Çin’in barışsever kültürel geleneklerinin takip edilmesine yönelik stratejik tercihi açıklıyor. ...

Kitapta ayrıca Çin’in savunma harcamaları ilk defa dünyanın önde gelen ülkeleriyle karşılaştırılıyor. ... Çin’in savunma harcamaları 2017’de rasyonel ve mutedildi. ... Çin’in savunma harcamaları mutedil ve istikrarlı büyümeye devam edecek.

 

Hazal Yalın. Çoğunluğu klasik Rus edebiyatından kırka yakın çevirisi var. Aralarında Tolstoy, Dostoyevski, Saltıkov-Şçedrin, Gogol, Turgenyev, Puşkin, Zamyatin, Kuprin, Gonçarov, Leskov, Grin, Zoşçenko, Strugatski Kardeşler gibi yazarların bulunduğu çeviriler, Kitap, İthaki, Helikopter, Remzi gibi yayınevlerinde yayınlanıyor. @Hazal_Yalin