İki Devletli çözüm serabı

İsrail'in Hamas'ın 7 Ekim'deki son saldırısına sert bir şekilde karşılık vermesi ciddi bir insani krize yol açtı. Çatışmaların sadece ilk 100 gününde İsrail, Gazze Şeridi'ne üç nükleer bombaya eşdeğer bir yıkıcı güç saldı ve 10 binden fazlası çocuk olmak üzere yaklaşık 24 bin Filistinlinin ölümüne neden oldu. 

On binlerce kişi yaralandı, Gazze'deki evlerin yüzde 70'i yıkıldı ya da hasar gördü ve 1,9 milyon kişi -nüfusun yaklaşık yüzde 85'i- evlerini terk etmek zorunda kaldı. Tahminen 400 bin Gazzeli açlık tehlikesiyle karşı karşıya kaldı ve bulaşıcı hastalıklar hızla yayıldı. 

Bu arada, Batı Şeria'da yüzlerce Filistinli İsrailli yerleşimcilerin veya askerlerin saldırılarına maruz kaldı ve 3 binden fazla Filistinli, çoğu resmi bir suçlama olmaksızın gözaltına alındı.

İsrail'in Gazze'deki savaşına ilişkin net bir nihai hedefinin olmaması, ABD'nin bilindik bir yaklaşıma başvurmasına neden oldu. 29 Ekim'de İsrail kara harekâtına başladığında Başkan Joe Biden, iki devletli bir çözümü savunarak bundan sonra ne olacağına dair bir vizyona ihtiyaç olduğunu vurguladı. 

Üç hafta sonra, Gazze'nin kuzeyindeki büyük yıkımın ardından başkan, iki devletli bir çözüme ulaşılmadan çatışmanın gerçek anlamda sona ermeyeceğine inandığını yineledi. Üç aydan fazla süren savaşın ardından 9 Ocak'ta Dışişleri Bakanı Anthony Blinken bu düşünceyi yineleyerek İsrail hükümetine kalıcı bir çözümün ancak bir Filistin devletine giden yolu da içeren bölgesel bir yaklaşımla sağlanabileceğini vurguladı.

İki devletli çözümün canlandırılmasına yönelik bu talepler iyi niyetten kaynaklanıyor olabilir. ABD liderliğindeki diplomasi yıllardır, aynı topraklarda yaşayan her iki halkın ulusal isteklerini yerine getirmek için tek geçerli seçenek olarak görülen iki devletli bir çözüme ulaşmaya kararlıdır. 

İsrail'in yanı sıra bir Filistin devletinin kurulması, çoğu Arap ve Batılı hükümetin yanı sıra Birleşmiş Milletler gibi uluslararası örgütlerin de öncelikli talebidir. Yıkıcı 7 Ekim saldırısı ve Gazze'de devam eden çatışmalar ışığında, ABD'li yetkililer kaosun ortasında bir umut ışığı bulmak için önceki on yıllara ait söylem ve fikirlere başvurdular. 

Mevcut durumun sürdürülemez olduğunu ve daha geniş bir çözüm arayışı için bir fırsat sunduğunu savunuyorlar: Washington hem İsraillilere hem de Filistinlilere, iki devlet arasında barış içinde bir arada yaşama gibi zor bir hedefi nihayet benimsemeleri için baskı uygulayabilir ve aynı zamanda İsrail ile Arap dünyası arasında normalleşmeyi teşvik edebilir.

Ancak Gazze'nin enkazından bir Filistin devleti çıkacağı fikrinin gerçekte hiçbir dayanağı yoktur. İki devletli bir çözüm için gereken temel unsurların artık mevcut olmadığı 7 Ekim'den çok önce açıktı. 

İsrail, iki devlete açıkça karşı olan yetkilileri içeren sağcı bir hükümet seçmişti. Batı tarafından tanınan Filistin liderliği -Filistin Özerk Yönetimi (FÖY)- Filistinliler arasında son derece sevimsiz hale gelmişti. Ve İsrail yerleşimleri o kadar büyümüştü ki, yaşayabilir, bitişik bir Filistin devleti kurmak neredeyse imkansız hale gelmişti. 

Neredeyse çeyrek asırdır ciddi bir İsrail-Filistin müzakeresi de yapılmamıştı ve İsrail siyasetindeki hiçbir büyük seçmen grubu müzakerelerin yeniden başlamasını desteklemiyordu. Hamas'ın İsrail'e yönelik şok edici saldırısı ve ardından İsrail'in Gazze'yi aylarca süren imhası bu eğilimleri daha da şiddetlendirdi ve hızlandırdı.

İki devlet tartışmasını yeniden gündeme getirmek, savaş sonrasında daha da kökleşecek olan tek devlet gerçeğini gizlemeye hizmet etmektedir. İsrailliler ve Filistinlilerin barışçıl bir şekilde iki ayrı devlete bölünmeyi müzakere etmeleri ideal olsa da bu mümkün değildir. 

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu sadece bir Filistin devletine karşı olmadığını, aynı zamanda Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze'yi içeren "Ürdün [Nehri]'nin batısındaki tüm topraklar üzerinde tam İsrail güvenlik kontrolünü" sürdürme niyetinde olduğunu açıkça belirtti. 

Bu da İsrail'in vatandaş olmayan milyonlarca Filistinliyi apartheid benzeri bir sistem altında yönetmeye devam edeceğini ve onları süresiz olarak tüm haklarından mahrum bırakacağını göstermektedir.

Zayıf Filistinli liderler ve kayıtsız Arap hükümetlerinin yardımıyla on yıllar boyunca gelişen bu korkunç gerçekliğin sorumluluğunun büyük bir kısmı İsrailli politikacılara aittir. Ancak hiçbir dış taraf, İsrail tarihindeki en sağcı hükümeti mümkün kılan ve savunan ABD'den daha fazla suçu paylaşmamaktadır. 

Biden yönetimi sadece barış çağrısı yaparak barışı sağlayamaz. Ancak iki devletli bir gelecek söyleminin başarısız olduğunu kabul edebilir ve mevcut durumla başa çıkmaya odaklanan bir yaklaşıma yönelebilir. 

Bu, Biden'ın "İsrailliler ve Filistinliler için eşit ölçüde özgürlük, adalet, güvenlik ve refahı" teşvik etme sözünü tutarak, İsrail'in kontrolü altındaki topraklardaki tüm insanlar için uluslararası hukuka ve liberal normlara bağlı kalmasını sağlamayı gerektirecektir. 

ABD politikasını açıklanan hedefleriyle daha uyumlu hale getirecek olan böyle bir yaklaşımın hem İsraillileri hem de Filistinlileri koruma ve onlara hizmet etme ve ABD'nin küresel çıkarlarını destekleme olasılığı çok daha yüksek olacaktır.

Hamas'ın 7 Ekim'de gerçekleştirdiği vahşi saldırı bazı kesimler tarafından militanların İsrail ile Gazze arasındaki "sınırı" geçtiği bir "işgal" olarak nitelendirildi. Ancak, tıpkı İsrail ile Batı Şeria arasında olmadığı gibi, iki bölge arasında da resmi bir sınır yoktur. 

Sınırlar genellikle uluslar arasındaki egemenlik sınırlarını belirler ve Filistinlilerin tanınmış bir devleti olmadığı için net bir sınır yoktur. Gazze, İsrail'in kurulmasına yol açan 1948 savaşından sonra başlangıçta Mısır'ın kontrolü altındaydı. 

İsrail 1967 yılında Batı Şeria, Sina Yarımadası ve Golan Tepeleri ile birlikte Gazze'nin kontrolünü ele geçirdi. Sonraki 26 yıl boyunca İsrail Gazze'yi doğrudan yönetti ve ele geçirdiği diğer bölgelerdekine benzer Yahudi yerleşimleri kurdu. 

1993'teki Oslo anlaşmalarından sonra İsrail bazı idari sorumlulukları Filistin Yönetimi'ne devretti ancak güçlü bir askeri varlık, sınırlar ve hava sahası üzerinde yetki ve mali konularda denetim ile genel kontrolü sürdürdü. 

İsrail'in 2005 yılında Gazze'den çekilmesi işgalin gerçeklerini değiştirmedi.

2005 yılında İsrail Başbakanı Ariel Şaron Gazze'den tek taraflı olarak çekilmeye ve buradaki İsrail yerleşimlerini sökmeye karar verdi. Ancak bu, işgalin temel gerçeklerini değiştirmedi. 

Şeridin iç yönetimini belirlemek Filistinlilere bırakılsa da, İsrail paylaşılan sınırlar, kıyı şeritleri ve hava sahası üzerinde mutlak gücü elinde tuttu ve Mısır, Gazze'nin Sina Yarımadası boyunca uzanan tek sınırını İsrail ile yakın koordinasyon içinde denetledi.

Sonuç olarak İsrail, Mısır'ın yardımıyla Gazze'ye giren ya da çıkan her şeyi kontrol ediyordu -gıda, inşaat malzemeleri, ilaç, insan-.

Hamas'ın 2006'da Gazze'de seçimleri kazanmasının ve 2007'de iktidarı ele geçirmesinin ardından İsrail hükümeti, İslamcı örgütün Gazze Şeridi'ni süresiz olarak kontrol etmesini, böylece Filistinlileri bölünmüş bir liderlikle baş başa bırakmasını ve İsrail'e müzakere etmesi için yapılan uluslararası baskıyı etkisiz hale getirmesini faydalı buldu. 

Bu arada İsrail bölgeye abluka uygulayarak dünyanın geri kalanıyla bağlantısını fiilen kesti. Hamas ise ablukayı delmek, Gazze'nin ekonomisi ve siyaseti üzerindeki hakimiyetini güçlendirmek ve askeri yeteneklerini geliştirmek için İsrail'den devraldığı yeraltı tünelleri sistemini önemli ölçüde genişletti. 

Genellikle Hamas'ın roket saldırılarını takiben İsrail'in misilleme saldırılarını içeren dönemsel çatışma patlamaları, Hamas'ın direnişçi kimliklerini göstermesine ve İsrail'in de Hamas'ın askeri yeteneklerini ve altyapısını zayıflatarak ve genellikle örgütün iç kontrolüne meydan okumadan yüzlerce sivili öldürerek "çimleri biçtiğini" göstermesine izin verdi.

Gazze'nin genç nüfusu abluka ve aralıklı şiddet olayları altında acı çekti ama Hamas iktidarı elinde tutmaya devam etti.

Gazze'deki mevcut durum ve zayıflamış Filistin Yönetimi'nin Batı Şeria üzerindeki kontrolü, 7 Ekim'e giden süreçte hem yerel hem de uluslararası arenadaki pek çok gözlemci için kınanabilir ancak savunulabilir görünüyordu. 

Sonuç olarak Biden yönetimi, Filistinlilerin içinde bulunduğu durumu göz ardı ederek İsrail ve Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesine öncelik verebilirdi. 

Bu arada İsrailli politikacılar demokratik olmayan yargı reformları ve Netanyahu'nun gücünü pekiştirmesi üzerine tartışmalarla meşgul olurken, devam eden İsrailli protesto hareketi Batı Şeria'nın hükümet tarafından kademeli olarak ilhak edilmesini büyük ölçüde görmezden geldi. 

Ancak Hamas'ın şok edici ve çirkin saldırısı ve ardından İsrail'in olağanüstü misillemesi bu yanılsamayı paramparça etti ve açıkça adaletsiz olan bir durumu görmezden gelmenin sadece sürdürülemez değil aynı zamanda son derece tehlikeli olduğunu net bir şekilde ortaya koydu. 

Filistinlilerin içinde bulunduğu kötü durum kabul edilmeden bölgesel düzenin yeniden inşa edilemeyeceği açıkça ortaya çıktı.

Ne iki devlet ne de bir

Gazze'deki savaş devam ederken pek çok İsrailli statükoya geri dönülemeyeceğini, yani Hamas tamamen "yok edilmeden" ateşkes yapılamayacağını savundu. Ancak İsrailli liderlerin Hamas yönetimine karşı önerdikleri alternatifler mevcut durumun devamı niteliğinde. 

İsrail Gazze'yi aniden fethetmiyor: Gazze'yi kontrol etmekten hiçbir zaman vazgeçmedi. 17 yıldır İsrail ablukası altında acı çeken Gazzeliler için bu gerçek çok açık.

Çeşitli siyasi konfigürasyonlar altında 56 yıldır Gazze'de egemen işgalci güç olan İsrail'in bir kez daha egemenliğinin kurallarını yeniden yazmaya çalıştığını söylemek daha doğru olur. 

İsrail hükümetinin de açıkça belirttiği gibi, bir Filistin devleti için yeni bir arayışa girmeye niyeti yok. İsrailliler 7 Ekim'den çok önce iki devletli çözümden soğumuştu.

Geçtiğimiz on yıl boyunca Meretz Partisi tarafından temsil edilen İsrail barış kampı, seçimlerde neredeyse yok olma noktasına kadar gerilemişti; 2022'de Knesset'te temsil için gerekli seçim barajını aşamamıştı. 

Mevcut İsrail hükümeti iki devletli bir sonucu neredeyse tamamen reddetmiş ve Gazze ile Batı Şeria'nın tamamen ilhak edilmesini açıkça isteyen sağcı üyelere sahipti. 7 Ekim bu eğilimi hızlandırdı. 

Ürdün Nehri ile Akdeniz arasındaki tüm topraklara hükmetmeye niyetli bir yerleşimci hareketi durmaksızın iktidara yükselirken, İsrail halkı iki devletli bir sonuca olan azıcık inancını da büyük ölçüde yitirdi.

Bazıları yerleşimcilerin Netanyahu üzerindeki etkisinin onun siyasi gücü açısından önemli olduğunu savunuyor. Ancak mesele daha derindir. 

Bugün İsraillilerin çoğunluğu İsrail kontrolündeki topraklarda yaşayan herkes için eşitlik içeren iki devletli ya da tek devletli bir çözüme pek ilgi göstermiyor. 

Son 7 Ekim saldırısı Filistinlilere yönelik olumsuz bakış açılarını daha da pekiştirdi. Her iki çözümün de reddedilmesi geriye iki seçenek bırakıyor: artan Yahudi olmayan nüfus üzerinde apartheid benzeri kontrollerle Yahudi hakimiyetinin güçlendirilmesi ya da bazı İsrailli bakanların önerdiği gibi Filistinlilerin toplu olarak topraklarından sürülmesi.

Filistin tarafında ise Washington'un savaş sonrası Gazze'ye ilişkin düşüncelerinde kilit rol oynayan Filistin Yönetimi'nin itibarı sarsıldı. 

İsrail politikalarını engelleyememesinin yanı sıra yolsuzluk algısı ve seçimle işbaşına gelmemiş olması da Filistin Yönetimi'ni zor durumda bırakıyor.

Bugün neredeyse hiçbir Filistinli Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas'ı desteklemiyor. (Kasım sonunda Gazze'deki kısa süreli ateşkes sırasında yapılan bir ankete göre Abbas'a destek yüzde yedi). 

Bu arada Hamas'ın Filistinliler arasında, özellikle de Batı Şeria'da popülaritesi arttı. Son kamuoyu yoklamaları Filistinliler arasında iki devletli çözüme hala bir miktar destek olduğunu ancak ABD'nin bunu sağlayacağına dair neredeyse hiç güven olmadığını gösteriyor. 

Bu, iki devletli bir müzakere çerçevesi için bastıranların yüzleşeceği keskin siyasi gerçekliktir. Her iki tarafta da ne liderler ne de halk böyle bir süreci destekliyor. 

Sahadaki gerçekler -Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimlerini birbirine bağlamak ve korumak için tasarlanmış geniş ve sürekli büyüyen İsrail güvenlik ve yol altyapısı, Gazze'nin neredeyse tamamen yok edilmesiyle birleştiğinde- yaşayabilir bir Filistin devletini neredeyse imkânsız hale getiriyor. 

Amerika Birleşik Devletleri de bu engelleri aşmak için gerekli gücü kullanmaya istekli olduğuna dair hiçbir işaret vermedi.

Şimdi birçok kişi 7 Ekim'in hem iki devletli çözüme hem de adil ve barışçıl tek devletli alternatife ölümcül darbeler vurmasından duyduğu üzüntüyü dile getiriyor. Ancak aslında her iki seçenek de mevcut değildi. 

Çatışmanın şu ana kadarki birincil etkisi, uluslararası hukuka aykırı ve liberal ilkelerle çelişen bir senaryo olan, bir grubun diğeri üzerinde ekonomik, yasal ve askeri tahakkümü üzerine inşa edilen tek bir devletin adaletsizliklerini ortaya çıkarmak ve önemli ölçüde kötüleştirmek olmuştur. 

İki devlet olasılığını tartışmadan önce ele alınması gereken konu budur. Amerika Birleşik Devletleri bu konuda çok önemli bir rol oynama potansiyeline sahiptir.

Kritik şartlar

Washington, gerçekleşme ihtimali neredeyse hiç olmayan iki devletli bir sonuç için bastırmak yerine mevcut gerçekliği kabul etmeli ve tüm tarafların uluslararası yasa ve normlara uymasını sağlamak için nüfuzunu kullanmalıdır. 

ABD uzun zamandır İsrail'i bu standartlara tabi tutmaktan kaçınıyor; Biden yönetimi daha da ileri giderek İsrail'i ABD'nin kendi yasalarından korudu. (Ocak ayında The Guardian tarafından yapılan bir araştırma, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın 2020'den bu yana, ağır insan hakları ihlallerine karışan yabancı askeri birliklere yardımı yasaklayan bir ABD yasasına rağmen İsrail'e silah sağlamaya devam etmek için "özel mekanizmalar" kullandığını ortaya koydu). 

Bunun değişmesi gerekiyor. Washington sadece kurallara dayalı liberal uluslararası düzeni destekleyerek mevcut durumun en karanlık adaletsizliklerini hafifletmek için çok şey yapabilir. 

Böyle bir yaklaşım Washington'un İsraillilere ve Filistinlilere ne yapmaları gerektiğini dikte etmesi anlamına gelmeyecektir. Aksine, ABD'nin sakıncalı bulduğu ve hatta ABD çıkarlarıyla çatışan davranışları güçlendirmek için önemli ABD kaynaklarının kullanılması şeklindeki anormal uygulamaya son vermekle ilgilidir.

Gazze, Batı Şeria ve Doğu Kudüs'teki savaş sonrası durumu yönetmek için kurallara dayalı bir yaklaşımın birkaç bileşeni içermesi gerekecektir. 

İlk olarak, ABD ateşkes çağrısında bulunmayı reddetmekten vazgeçmeli (en azından bu yazı yazıldığı sırada) ve Gazze'deki savaşın bir an önce sona ermesini ve İsrailli rehinelerin geri dönmesini sağlamalıdır. 

Bir ateşkes her gün yüzlerce Filistinlinin öldürülmesini durduracak ve insani yardımın bölgeye girmesini sağlayarak kıtlık ve bulaşıcı hastalıkların hızla yayılmasını önleyecektir.

Ayrıca Hamas'ın İsrail'e yönelik roket atışlarını sona erdirecek, İsrail-Lübnan sınırında Hizbullah ile gerilimi azaltacak ve yerlerinden edilmiş İsraillilerin sınır kasabalarına dönmelerine olanak sağlayacaktır. 

Ve hatta Yemen'deki Husilerin, savaşı tehlikeli bir şekilde genişleten Kızıldeniz gemiciliğine karşı yürüttükleri kampanyaya son vermelerini sağlayabilir. (Hem Hizbullah lideri Hasan Nasrallah hem de Husilerin üyeleri kamuoyuna yaptıkları açıklamalarda ateşkes durumunda saldırıları durduracaklarını söylediler ve Nasrallah İran destekli milislerin Irak ve Suriye'deki ABD güçlerine yönelik saldırılarının da sona ereceğini iddia etti).

Biden yönetimi, 2023 sonbaharından 2024'e kadar ateşkes çağrısını yapmayarak yalnızca savaşın tehlikeli bir şekilde yayılmasına izin vermekle kalmadı, aynı zamanda İsrail'in aşırı sağ hükümetini, Filistin topluluklarına yönelik baskı ve yıkımını önemli ölçüde artırma konusunda cesaretlendirdi. 

Batı Şeria ve Doğu Kudüs. Eğer Biden, ateşkesin gerekliliği konusunda neredeyse küresel bir oybirliğinin olduğu ve Amerikalıların açık bir çoğunluğunun (Aralık ayı sonlarında yapılan bir ankete göre yaklaşık beşte üçü) olduğu bir zamanda savaşın sona ermesini talep edemezse böyle bir şeyi destekler. 

Bir adım atsa bile, Amerika Birleşik Devletleri'ni sözde ertesi gün için cesur bir liderlik sağlayacak şekilde konumlandırması pek mümkün olmayacaktır.

Ancak ateşkes tek başına hukuka aykırı davranışları sona erdirmek için yeterli değil. Gazze'deki savaşın aşırılıkları o kadar aşırıydı ki birçok uluslararası gözlemciye göre uluslararası hukuku paramparça etti. 

Sonuçlardan biri Washington'u izole etmek ve uluslararası normları ve liberal uluslararası düzeni savunma iddiasını baltalamak oldu. 

Küresel Güney'in liderlerinden biri olan Güney Afrika'nın, Uluslararası Adalet Divanı önünde İsrail'i olağanüstü soykırım suçlamasıyla suçlaması, dünyanın pek çok bölgesinin artık Washington ve onun Batılılarıyla ne ölçüde aynı çizgide olmadığını gösteriyor. Müttefikler, ABD'nin uluslararası kurumlardaki liderliğini baltalıyor. 

26 Ocak'ta verdiği ön kararda mahkeme, İsrail'in Gazze'deki bazı iddia edilen eylemlerinin makul bir şekilde BM Soykırım Sözleşmesini ihlal ettiğine karar verdi.

Mahkeme ateşkes talep etmese de İsrail'in Filistinli sivillere verilecek zararı sınırlandırmak için alması gereken bir dizi kapsamlı önlem emrini verdi.

Washington, bu tedbirlere uyulmasını talep etmeden Gazze'de İsrail'e koşulsuz desteği sürdürürse, savaşın daha da suç ortağı gibi görünebilir. 

Amerika Birleşik Devletleri'nin tüm taraflarda iddia edilen savaş suçları konusunda uluslararası hesap verebilirliği desteklemesi zorunludur.

Ateşkes, derin hukuksuzlukları sona erdirmek için tek başına yeterli değildir

Ateşkesin ardından ABD, İsrail'i rotasını değiştirmeye zorlama konusunda ciddileşmelidir. 

Şu ana kadar ABD'li politika yapıcıların Gazze için savaş sonrası bir plan hazırlama çabaları İsrailli yetkililer tarafından defalarca reddedildi. 

İsrail, mevcut ABD stratejisinin temel taşlarından biri olan Filistin Yönetimi'nin Gazze'ye geri dönmesi fikrini reddetti. 

Bunun yerine İsrailli politikacılar açıkça yasadışı yerleşimleri restore etmekten ve Gazze'nin kuzeyinde bir tampon bölge oluşturmaktan bahsediyor ve çok sayıda Filistinliyi bölgeden çıkarmaya niyetli görünüyorlar ki bu da Amerika'nın kırmızı çizgilerini açıkça ihlal ediyor. 

Bu arada Netanyahu hükümeti, sivillerin öldürülmesini en aza indirmek, insani yardımların ulaştırılmasına izin vermek, savaş sonrası Gazze için plan yapmak ve Filistin Yönetimi'nin yeniden inşasına yardımcı olmak gibi en sade talepleri bile sistematik olarak görmezden geldi. 

İsrail'in mevcut stratejisi ya Gazzelilerin kitlesel olarak sınır dışı edilmesiyle ya da sürekli, maliyetli ve şiddetli bir karşı ayaklanmayla sonuçlanacak gibi görünüyor. 

Amerika Birleşik Devletleri, Ürdün ve Mısır'daki müttefiklerinin güçlü bir şekilde ifade ettikleri tutumları doğrultusunda ilkine aktif olarak karşı çıkmıştır ve ikincisi, İsrail birlikleri Gazze'de daha uzun süre kaldıkça daha da kötüleşecektir. Ancak Biden yönetimi İsrail'i bu talepleri kabul etmeye zorlamak için herhangi bir sonuç dayatmayı reddetti.

İsrail'in uzlaşmazlığının üstesinden gelmek için ABD, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası örgütler nezdinde uluslararası hukuk ve normların ağır ihlallerinin sonuçlarından İsrail'i korumayı bırakmalıdır. 

Böyle bir adım İsrail ve Filistinliler arasında önemli bir politika tartışması başlatabilir ve bu da yeni olasılıkların önünü açabilir. 

Aynı zamanda Beyaz Saray İsrail'e yapılacak yardımları ABD yasalarına ve uluslararası normlara bağlılık şartına bağlamalı ve Kongre'deki benzer çabalara karşı çıkmak yerine onları teşvik etmelidir. 

Ayrıca ABD devlet kurumlarına, İsrail'e yardım sağlarken yasaları ve uluslararası kuralları çiğnemenin yaratıcı yollarını aramak yerine bunlara uymaları talimatını vermelidir.

Gerçeklik için kurallar

Paradoksal bir şekilde, Filistinlilerin ve İsraillilerin 7 Ekim’den bu yana yaşadıkları travmalar hem iki devletli bir çözüme duyulan acil ihtiyacı hem de bu çözümü tesis etmenin imkânsızlığını ortaya koymuştur. 

Beyaz Saray, bir Filistin devletine giden yolu yeniden açmak için Amerikan gücünü kullanmaya istekli olsaydı, hala deneyebilirdi. Ancak mevcut yaklaşımındaki hiçbir şey, korkunç gerçekliği mümkün kılarken hedefe sözde hizmet sunmaya devam etmekten fazlasını yapacağını göstermiyor.

Hem İsrailliler hem de Filistinliler için savaşın acısı ve şoku, başka hiçbir iyi sonucun görünmediği bir zamanda her iki tarafta da iç değerlendirmeleri ve yeni liderliği teşvik edebilir. 

Belki de Biden, Beyaz Saray’ın çok istediği gibi, İsrail’in iki devletli bir süreci kabul etmesi koşuluyla Arap devletlerini İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye ikna edebilir. 

Ancak Filistinlilerin ya da böyle bir plana dahil olabilecek diğer tarafların çok azı, yönetimin savaş sırasındaki ve öncesindeki sicili göz önüne alındığında, ABD liderliğine güvenecek gibi görünüyor. 

Amerika’nın Ortadoğu’daki güvenilirliği tüm zamanların en düşük seviyesinde.

Bu noktada, herhangi bir iki devletli girişimin başarı şansına sahip olabilmesi için somut, ön sonuçlar vermesi gerekecektir. 

Koşullarının aşırılığı göz önüne alındığında, bu somut faydaların Filistinlilere daha fazla ağırlık vermesi gerekecektir. 

Örneğin, Biden Batı Şeria ve Gazze’de bir Filistin devletini derhal tanıyabilir, Birleşmiş Milletlerde İsrail yerleşimlerini artık savunmayacağını taahhüt edebilir ve İsrail’e askeri yardımı İsrail’in uluslararası hukuka bağlı kalması ve Filistin devletini zayıflatacak herhangi bir eylemden kaçınması koşuluna bağlayabilir. 

ABD ayrıca İsrail’in uluslararası kabul görmüş sınırları dahilinde İsrail’in güvenliğini garanti edeceğini de taahhüt edebilir. Ancak İsrail’in bu şartlardan herhangi birini kabul etmesi pek olası değildir ve Biden’ın geçmişinde bu şartları yerine getirmek için gerekli baskıyı uygulayabileceğini gösteren hiçbir şey yoktur.

İki devletli bir çözümün yeniden gündeme getirilmesini savunanlar, bunun en gerçekçi seçenek olduğunu iddia edeceklerdir. Açıkça öyle değil. 

Gazze’deki savaş nasıl sona ererse ersin, iki devletli bir çözümün ya da adil bir tek devletli çözümün sunulması mümkün değildir. 

Aslında, İsrail’in pekiştirdiği karanlık tek devletli gerçeklikle yüzleşmeden ileriye dönük bir yol yok. 

Bu nedenle ABD politikası, ulaşılamayacak sonuçlara yönelik görüşmeleri canlandırmaya yönelik mantıksız çabalara değil, yerine getirilmesini beklediği yasal ve insan hakları standartlarını güçlü bir şekilde dile getirmeye odaklanmalıdır. 

Washington, ister Filistinlilerin Gazze’den sürülmesi, ister Batı Şeria’da Filistin topraklarına el konulmaya devam edilmesi, isterse de Filistin bölgelerinde apartheid benzeri bir askeri yönetim sisteminin sürdürülmesi ve derinleştirilmesi olsun, desteklemeyeceği koşullara ve politikalara karşı çıkmak için gücünü kullanabilir. 

Bu sınırlar net bir şekilde ortaya konmalı ve uygulanmalıdır. Amerika Birleşik Devletleri uluslararası adalet mekanizmalarını desteklemeli ve tüm tarafların savaş suçları için hesap verebilirliğini sağlamalıdır. 

İsrail vatandaşı olsun ya da olmasın, İsrail’in etkin kontrolü altındaki tüm insanlara yönelik muamelede uluslararası insan hakları hukuku ve normlarına bağlı kalınmasını talep etmelidir. Ve bu standartları ihlal eden herhangi bir hükümetle her zamanki gibi iş yapmaya devam etmeyi reddetmelidir. 

Mevcut duruma somut yasal sınırlar koyarak ABD, Ortadoğu ve küresel Güney’de kaybettiği güvenilirliğin bir kısmını geri kazanabilir. 

Mevcut gerçekliği uluslararası hukukla daha uyumlu hale getirerek Washington, bir gün daha iyi bir siyasi ortamın ortaya çıkabileceği koşulları yaratmaya başlayabilir. 

ABD hükümetinin bu yıkıcı savaşa yol açan başarısız yaklaşımın sorumluluğunu üstlenmesinin zamanı gelmiştir. 

On yıllardır İsrail’i uluslararası standartlardan muaf tutarken, iki devletli bir geleceğe dair boş ve dişsiz söylemler peşinde koşmak ABD’nin dünyadaki itibarını ciddi şekilde zedelemiştir. 

Washington, gücünü uluslararası hak ve normların bariz bir şekilde ihlal edilmesine olanak sağlamak için kullanmayı bırakmalıdır. Bunu yapmadığı sürece, son derece adaletsiz ve gayri-ahlaki bir statüko devam edecek ve ABD sorunu çözmek yerine sürdürmeye devam edecektir.

Foreign Affairs’ten çeviren: Keda Bakış