İsrail'in baş belası: Muhammed Dayf

YDH- El-Meyadin'den Muhammed el-Ceber'in ''Who is Muhammed Deyf, the Resistance leader, bane of Israel?'' başlıklı makalesi, Filistin davasını yeniden şekillendiren esrarengiz lider Muhammed Dayf'ın gölgeler içinde geçen yaşamının yanında kritik bölgesel aktörlerin desteğiyle kapsamlı bir direniş hareketi inşa eden liderliğinin Filistin'in özgürleşmesi üzerindeki kalıcı etkisine kapsamlı bir bakış getiriyor. 

***

Sık sık manşetlere çıkan ve medyada tartışmalara yol açan bir isim olan Muhammed Dayf, İsrail işgaline karşı bugüne kadarki en etkili darbelerden biri olarak kabul edilen operasyonun düzenlenmesinde önemli bir rol oynadı.

Dayf tarafından yönetilen Aksa Tufanı Operasyonu, İsrail'in uzun süredir iddia ettiği yenilmezlik fikrini yıkarak Araplara ve adaleti savunan herkese umut aşıladı.

Yıllardır İsrail işgalinin caydırıcılığının etkinliğini irdeleyen bir kariyer yaptı. Ancak Hamas'ı İsrail işgaline karşı tehditlerin ön saflarına yükselten Direniş'in esrarengiz lideri hakkında çok az şey biliniyor.

Olağanüstü stratejik becerileri ve sarsılmaz sabrıyla Filistin davası için daha önceki tüm çabaları aşarak eşi benzeri görülmemiş bir küresel ve bölgesel destek toplamayı başarmıştır.

Erken dönem yaşamı

Hamas'ın askeri kanadı el-Kassam Tugayları'nın lideri Muhammed Dayf olarak bilinen Muhammed Masri, 1965 yılında Gazze'deki Han Yunus mülteci kampında doğdu.

1948 Filistin Nakba'sının bir sonucuydu. Ailesi, Nakba sırasında gerçekleşen Siyonist çetelerin katliamları nedeniyle başka yerlere sığınmak zorunda kalan yüz binlerce kişiyle birlikte el-Kubeybe köyünden zorla göç ettirilmişti.

Bugün olduğu gibi bir askeri deha olacağına dair hiçbir belirti olmamasına rağmen Dayf, İsrail işgali nedeniyle yerinden edilen diğer pek çok Filistinli gibi, ailesinin mülteci kampında teneke bir kulübeden ev yapmaya zorlanması nedeniyle korkunç ve yoksul bir ortamda büyüdü ve bu durum daha sonra pek çok Filistinli Direniş liderine devrim yaratacaktı. 

Henüz iki yaşındayken Dayf'ın ülkesi, 1967 savaşı sırasında Gazze Şeridi'ni işgal eden ve ardından vahşetinden kaçan tüm mültecileri doğrudan askeri yönetime tabi tutan, şüphe tanımlarına göre en ufak bir “şüpheli” olduğunu düşündükleri herkesi gözaltına alan, tutuklayan ve hatta idam eden İsrail işgali tarafından daha da harap edildi ve bu, genç direniş lideri adayını, sınır tanımayan bir işgalci gücün elinde yargısız tutuklamalar ve cinayetlerle çevrili olarak büyürken şekillendirecekti.

Bu durum, aralarında Hamas lideri Yahya Sinvar ve Dayf'ın arkadaş olarak büyüdüğü Fetih'in Gazze'deki eski lideri Muhammed Dahlan'ın da bulunduğu en önemli Filistinli figürlerden bazılarının sadece birkaç metre ötede yaşaması gerçeğinde açıkça görülmektedir. 

Dayf, askeri yönetim altında olan ve pek de verimli kariyer yolları sunmayan yoksul, yeni kurulmuş bir mülteci kampında eğitimini sürdürerek ve döşemeci olan babasına yardım ederek büyüdü.

Ancak bu durum Dayf'ı büyük hayaller kurmaktan ve fizik, kimya ve biyoloji okuduğu Gazze İslam Üniversitesi'nde fen bilimleri diploması almaktan alıkoymadı. Ayrıca, üniversitenin eğlence komitesine başkanlık ettiği ve çok sayıda komedide rol aldığı için kimsenin kendisini dünyanın en tanınmış direniş gruplarından birinin lideri yapmasını beklemediği bir yolda ilerledi.

Erken dönem siyasi kariyeri ve hapis cezası

O dönemde herhangi bir siyasi örgüte bağlı değildi, ancak o dönemde Filistin'deki iki direniş grubundan biri olan el-Fetih direniş hareketine katılması an meselesiydi. El-Fetih'e tam olarak ne zaman katıldığı bilinmemekle birlikte, muhtemelen çocukluk arkadaşı Muhammed Dahlan'ın etkisiyle, örgütün İsrail işgaline karşı daha geniş çapta silahlı direniş yürüttüğü bir dönemde örgüte katıldı. 

Uzun yıllar el-Fetih'in bir parçası olarak kaldı, ancak 1987'de başlayan ve İsrail işgalinin Filistinlilere karşı büyük bir şiddet uyguladığı ilk İntifada sırasında Hamas'a katılana kadar o dönemdeki faaliyetleri hakkında çok az şey biliniyor. 

İsrail işgal güçleri Dayf'ı Hamas'a katılmasından kısa bir süre sonra 1989 yılında tutukladı. Hamas'ın askeri kanadıyla işbirliği yaptığı suçlamasıyla yargılanmadan gözaltına alındı ve Dayf, 16 ay hapis yattı. İsrail işgal güçleriyle işbirliği yapmayı ya da kendisine yöneltilen suçlamalardan herhangi birini kabul etmeyi reddettikten sonra sonunda özgürlüğünü kazandı.

Dayf daha sonra Mayıs 2000'de Filistin Yönetimi tarafından tutuklandı; ancak Hamas'ın yeteneklerinin gelişmesinde önemli bir nokta olan ve direniş grubunun İsrail işgaline yüzlerce kayba mal olan bir dizi operasyon gerçekleştirdiği İkinci İntifada'nın başlamasıyla bir kez daha özgürlüğünü kazanmayı başardı. 

İsrail işgali, 90'lı yıllarda hapishanede geçirdiği zamanın daha sonra el-Kassam Tugayları'nın kurulmasına yol açacağını çok az biliyordu. 

El-Kassam'ı haritaya yerleştirmek

Dayf, şehit Zekeriya Şorbaci ve Salah Şehade ile Hamas'tan bağımsız bir grup kurarak İsrail askerlerini yakalayıp Filistinli tutuklularla takas etmek ve İsrail işgalinden taviz koparmak için anlaştı.

1989'daki tutukluluğunun ardından serbest bırakılması, adını Levant'taki İngiliz ve Fransız manda yönetimine karşı Arap bağımsızlık mücadelesinin en önemli liderlerinden biri olan Şeyh İzzeddin el-Kassam'dan alan el-Kassam Tugayları'nın İsrail işgal güçlerine karşı yürüttüğü operasyonlarla manşetlere çıkmasının ardından Filistin kurtuluş mücadelesinde önemli bir güç olarak ortaya çıkmasıyla aynı döneme denk geldi. 

Direniş grubunun kazandığı önem ışığında Dayf, birkaç el-Kassam komutanıyla birlikte işgal altındaki Batı Şeria'ya gitti ve burada birkaç yıl kalarak 2002 yılında el-Kassam Tugayları'nın lideri olarak ortaya çıkmadan önce el-Kassam'ın Batı Şeria şubesinin kuruluşunu denetledi.

Bir lider olarak Dayf, İsrail işgal güçlerine karşı, öldürülmesi İsrail işgali ile Filistin Kurtuluş Örgütü arasında devam eden Oslo Anlaşması görüşmelerini bozan İsrailli asker Nachshon Wachsman'ın yakalanması da dahil olmak üzere çok sayıda başarılı operasyonu yönetti.

İşgalci bir güçle “barış” görüşmeleri kurtuluş için meşru bir seçenek olarak görülemeyeceği ve sadece daha fazla boyun eğdirmeye yol açacağı için bu görüşmelere Filistin halkı ve direniş tarafından şiddetle karşı çıkıldı.

Direnişin EYP üretim kapasitesinin geliştirilmesine katkılarından dolayı Mühendis lakabıyla anılan önemli bir askeri lider olan direniş ikonu Yahya Ayyaş'ın 1996'da öldürülmesinin ardından Dayf, Ayyaş'ın öldürülmesine misilleme olarak, toplamda 50'den fazla İsraillinin ölümüne neden olan Yafa yolu otobüs bombalamaları da dahil olmak üzere bir dizi direniş operasyonu planladı.

Dayf, Hamas'ın silahlarının ve taktiklerinin geliştirilmesinde kilit bir rol oynadı; buna hiç bitmeyecekmiş gibi görünen roket akışı ve Gazze'de aylar geçirmesine rağmen İsrail işgalini şaşkınlığa uğratan geniş tünel ağı da dahildi. Bu durum onu İsrail işgalinin arananlar listesinde üst sıralara taşıdı ve davaya katkıları arttıkça sıralaması da yükseldi. 

Gölgelerin içinde hayat

Direniş liderinin erken dönem hayatı hakkında çok az şey bilinmesi hiç de garip değil; zira kendisi ünlü olmayı hedeflememiş, zamanını gölgelerde geçirerek Hamas'ı bugün olduğu gibi hesaba katılması gereken bir güç haline getirmeye çalışmıştır.

Bugüne kadar bile sadece iki ya da üç fotoğrafı ortaya çıktı; çünkü İsrail işgalinin liderin peşinde olması nedeniyle bu bir ölüm kalım meselesi olduğu için hayatının mümkün olduğunca büyük bir kısmını gizli tutmaya çalışıyor.

Dayf Arapça'da “misafir” anlamına geliyor, bu da onun onlarca yıldır nasıl yaşadığını özetliyor, göçebe Levanten köklerine geri dönüyor ve İsrail işgal güçlerinden kaçmak için iz bırakmadan bir yerden diğerine hızla geçiyor, bu da onu benzersiz bir gizemle çevrili bir kahraman olarak daha da popüler hale getirdi.

Hatta o kadar gizemliydi ki, çok sayıda Hamas üyesiyle röportaj yapan İsrailli gazeteci Shlomi Eldar, İsrail Şin Bet istihbarat teşkilatının “sokakta yanından geçseler onu tanıyamayacaklarını” tahmin ediyor.

Dayf medyada hiç yer almadı ve birkaç ay öncesine kadar bilinen tek fotoğrafı 14 Mayıs 2000 tarihli bir fotoğraftı, muhtemelen Filistin Özerk Yönetimi tarafından tutuklandığında çekilmiş bir vesikalık. İsrail işgal güçleri birkaç ay önce Dayf olduğunu iddia ettikleri kişinin yeni bir görüntüsünü yayımladı, ancak bu henüz doğrulanmadı. 

Aralık 2023'e kadar ve bugüne kadar Dayf, dünyanın geri kalanıyla yalnızca yazılı açıklamalar, maskeli videolar veya 7 Ekim'de Aksa Tufanı Operasyonu'nun başlatıldığını duyurduğu gibi ses kayıtları aracılığıyla iletişim kurdu. Gizliliği ve vicdanlılığı, İsrail işgal güçlerinin şimdiye kadar onu takip etmesini imkansız hale getirdi.

Suikast girişimleri

İsrail tarafından en çok aranan kişilerden biri olan Dayf, sonuncusu 2023'te olmak üzere çok sayıda suikast girişimine maruz kaldığından, tüm bu önlemlerin bir nedeni olduğunu söylemeye gerek yok. Dayf'a karşı toplamda dokuz suikast girişiminde bulunuldu ve bunlardan sadece beşi açıklandı.

Bunlardan ilki 2001 yılında el-Kassam Tugayları'nın liderliğini üstlenmeden önceydi, ikincisi ve en ünlüsü ise 2002 yılında İsrail işgal güçlerinin arabasına doğrudan bir saldırı düzenlemesi ve olay yerindeki video görüntülerinin Dayf'ın kanlar içinde sürüklenerek götürüldüğünü göstermesiydi.

İsrail işgal güçleri 2003 ve 2006 yıllarında da Hamas'ın üst düzey liderlerinin toplantılarına ev sahipliği yapan evleri bombaladı.

Sekiz yıl boyunca faaliyetlerini tamamen yeraltında tutmayı başardı ve İsrail işgalinin gözünden uzakta sıkı bir şekilde çalıştı.

İsrail'in Gazze'ye saldırdığı 2014 yılında, İsrail işgal güçleri Gazze'deki Şeyh Rıdvan mahallesinde bir eve hava saldırısı düzenleyerek ona suikast girişiminde bulundu ve bir yıl sonra 2015'te ABD tarafından “terörist” olarak tanımlanmadan önce bir kez daha hayatta kaldı.

“İsrail” ona ulaşamadan gölgeler içinde bir altı yıl daha geçiren İsrail işgal güçleri, 2021 yılında 'Seyfül Kudüs' Savaşı sırasında askeri lidere bir hafta içinde iki kez suikast girişiminde bulundu, ancak her iki girişim de başarısız oldu.

2023 yılında da iki suikast girişimi yaşanmış olabilir; “olabilir” çünkü Dayf'ın babasının evi ekim ayında bir İsrail hava saldırısının hedefi olmuş, kardeşi ve diğer iki aile üyesi ölmüştü, ancak bu hava saldırısının Dayf'a yönelik bir suikast mı yoksa saldırıdan sadece birkaç gün önce gerçekleşen AksaTufanı Operasyonu nedeniyle İsrail işgali tarafından gerçekleştirilen kör bir intikam eylemi mi olduğu belirsiz. 

İkinci 2023 suikastı yılın başlarında gerçekleşti ve el-Meyadin tarafından elde edilen özel bir raporla ortaya çıktı. 23 Mayıs'ta The Times of Israel'in Şin Bet başkanının attığı bir tweet'i alıntılayarak istihbarat teşkilatının Gazze Şeridi'nde “değerli bir avı” boşa harcadığını söylediğine dair haberler yayılmaya başladı.

Haberin ilk olarak The Times of Israel'de yayınlanmadığı anlaşıldı. Haber kaldırılmadan önce çok sayıda başka internet sitesinde de yayınlanmıştı. 

Filistin direnişi kaynaklarının el-Meyadin'e verdiği bilgiye göre, Gazze'deki Filistin güvenlik güçleri o gece Gazze şehrinin batısındaki bir bölgede şüpheli hareketler tespit etti ve telsiz aracılığıyla iki sivilin önemli bir güvenlik noktasının yakınında yaya olarak seyahat ettiği bilgisi iletildi.

İsrail işgal güçleri Filistinli güvenlik personeli arasında geçen konuşmayı izledi. Güvenlik güçlerinden bir birim bölgeye geldi ve personeli ile telsizle iletişim kuran kişiler arasındaki şifreli konuşma İsrail güçleri tarafından yakından izlendi. 

Personel ve birim arasındaki görüşmelerin ardından, Hamas'ın yakın çevresinde olduklarını gösteren kimlik kodlarına sahip iki kişi olduğu ortaya çıktı. Söz konusu iki kişi Muhammed Deyf ve bir başka kişiydi. 

Kimlik kodlarının değiş tokuş edilmesinden yaklaşık 90 saniye sonra, en az 20 İHA bölgenin hava sahasını doldurdu, ancak İsrail işgal güçleri Hamas'ın silahlı kanadının komutanının yerini tespit etmeyi başaramadığı için herhangi bir saldırı gerçekleşmedi.

Ancak bu olay İsraillilere “değerli bir av” kazandırmak yerine, Dayf'a suikast düzenleme arzularını daha da zora soktu; zira direniş liderliğinin temkinliliğini arttırdı, zira olayın gerçekleşmesinden bu yana Hamas lideri Yahya Sinvar Gazze Şeridi'ni ziyaret eden Arap ya da yabancı konuklarla yüz yüze görüşmekten kaçınıyor, bunun yerine şehit Ahmet Cabiri'nin suikastına benzer bir senaryodan kaçınmak için onlarla mektuplaşmaya başvuruyor.

Sonraları

İsrail rejimi yirmi yılı aşkın bir süre boyunca Direniş Ekseni'nin en üst düzey liderlerinden birine suikast düzenlemekte defalarca başarısız olurken, suikast girişimlerinin Dayf'ın sağlığı üzerinde yıkıcı yan etkileri olduğu bildirildi.

İddialara göre 2006 yılındaki suikast girişimi, Dayf'ın saldırılardan birinde kafasından aldığı ciddi yaraların ardından kafatasını tedavi ettirmek için Mısır'da birkaç ay geçirmesine neden olmuş ve bu yaranın neden olduğu kronik baş ağrılarını tedavi etmek için her gün sakinleştirici almak zorunda kalmıştır.

Ayrıca, başarısız suikast girişimleri sırasında bir gözünü kaybettiğine ve birden fazla uzvunda ciddi yaralanmalar meydana geldiğine ve hareket etmek için tekerlekli sandalyeye bağımlı hale geldiğine inanılmaktadır.

Bu iddiaların hiçbiri İsrail işgali tarafından doğrulanmadığı gibi Hamas direniş hareketi tarafından da teyit edilmemiştir. Ancak yukarıda bahsi geçen ve doğrulanmayan Aralık 2023 görüntüleri, Dayf'ın normal bir şekilde her iki kolunu ve her iki bacağını kullandığını ve hafif bir topallama dışında fazla zorluk çekmeden yürüdüğünü gösteriyordu.

Dünyayı yerinden oynatan adam

Muhammed Dayf, yoksulluk içinde ve acımasız bir işgal rejimi altında büyümesine rağmen, Direniş Ekseni'nde lider olmayı başaran az sayıda insan gibi, yine de kendinden ve Filistin davasından bir şeyler yarattı ve onu tüm dünya için ya da en azından haklılar için temel bir dava olarak tuttu. 

Dayf'ın bırakın Filistin'i, dünya üzerindeki etkisi bile muazzamdır, zira onun komutasındaki Hamas'ın gerçekleştirdiği devasa operasyonlar Filistin davasını yıllar içinde tekrar tekrar gündeme getirmiş, uluslararası sahnede öne çıkmasını sağlamıştır, özellikle de Hamas'ın son iki savaşı, Seyfül Kudüs Savaşı ve AksaTufanı Operasyonu, her ikisi de tüm dünyada infiale yol açmış, Filistin'i özgürleştirme sloganının istisnasız dünyanın her köşesinde yankılanmasını sağlamıştır.

Dayf'ın katkılarının yankıları yüzyıllar boyunca hissedilecek ve o, sadece bir askeri komutan olarak değil, aynı zamanda neredeyse bir halk kahramanı olarak gizemle örtülü bir Filistin ikonu olarak, İsraillilerin zihninde sonsuza kadar yaşayacak, çünkü eylemleri nihayetinde bugün veya on yıllar sonra olacak, Lübnan Hizbullah'ı, Yemen Ensarullah'ı ve İran İslam Cumhuriyeti gibi kilit bölgesel aktörlerin de yardımıyla “İsrail” adlı habis sömürgeci varlığı Batı Asya'dan söküp atacak ve Filistin'in Arap kimliğini, başkenti tartışmasız Kudüs olan egemen bir ulus olarak yeniden tesis edecek kapsamlı bir Direniş hareketinin temellerini atmaya devam ederken Filistin'in kurtuluşuna öncülük ediyor.

Çeviri: YDH