Bazı ABD'li, İsrailli ve Arap yetkililerinin Filistinli Muhammed Dahlan'ı geçici bir güvenlik gücü için uygun bir lider olarak gördüğü bildiriliyor.
YDH- Wall Street Journal'da (WSJ) yayımlanan makale, Gazze'yi kimin yöneteceği sorusunun İsrail'in Hamas'ı yok etmek için dokuz aydır sürdürdüğü savaşı sona erdirme çabalarını sekteye uğrattığını yazıyor.
WSJ'ye göre, üst düzey Amerikalı yetkililer, İsrail rejimine yakınlığıyla bilinen Filistin Özerk Yönetiminin eski güvenlik şefini güçlendirmeye çalışıyor.
Daha önce Yaser Arafat'ın ulusal güvenlik danışmanlığını da yapan Muhammed Dahlan, Hamas'ın seçim zaferinden sonra Gazze'de darbe yapmaya çlışmış; ancak başarısız olunca Batı Şeria'ya kaçmıştı.
Amerikan ve İsrail rejimlerine yakınlığıyla bilinen Muhammed Dahlan, bir süre sonra Filistin Özerk Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas'la da ters düşünce Birleşik arap Emirlikleri'ne kaçmıştı.
Habere göre, Amerikalı yetkililer, savaş sonrası Gazze yönetimi için geçici bir çözüm olarak Muhammed Dahlan'ı düşünüyor.
Bu düşüncenin arka planında, Gazze Şeridi'nde güvenliğin başına İsrail, Hamas ve ABD ile Körfez Arap ülkeleri gibi yabancı güçlerin kabul edebileceği birini getirmek çabası var.
Ateşkes arabulucuları durmuş görüşmeleri canlandırmaya çalışırken tartışmalar da hız kazanıyor.
Müzakereciler bu hafta Katar'ın başkenti Doha'da bir araya gelmeyi planlıyorlardı ancak şimdi muhtemelen önümüzdeki hafta bir araya gelecekler.
İsrailli siyasi analistler, Dahlan'ın hem ABD'nin ''terörist grup'' olarak tanımladığı Hamas'tan hem de Batı Şeria'nın bir bölümünü yöneten Filistin Yönetimi'nden bağımsız olan nadir Filistinli liderlerden biri olduğunu ve bu nedenle İsrail hükümetinin potansiyel olarak birlikte çalışabileceği biri olduğunu söylüyor.
George W. Bush döneminde Muhammed Dahlan'ı geleceğin Filistin Devlet Başkanı olarak gördüklerini belirtirken Washington'daki bazı yetkililer ise 7 Ekim'den bu yana onu özel olarak kilit bir oyuncu olarak lanse diyor.
Gazze'de fakir bir ailede yetişen ancak daha sonra zengin bir işadamına dönüşen Dahlan, on yılı aşkın bir süredir Filistin siyasetinin kenarında yer alıyor ve son zamanlarda Gazze'yi kendisinin yönetmek istemediğini ifade eden açıklamalar yapıyor.
WSJ'ye göre, Dahlan'ın Gazze'de aktif olan bir siyasi partisi ve sahadaki gruplarla bağlantıları var. Bu da çatışmaların sona ermesinden sonraki sürece köprü olacak bir güvenlik gücü oluşturulmasına yardımcı olabilir.
Dahlan, Savaş başladığından beri Gazze'nin yeniden inşasını finanse edebilecek ve uluslararası bir barışı koruma misyonuna asker katkısında bulunabilecek zengin bir Körfez ülkesi olan Birleşik Arap Emirlikleri ile Gazze ve İsrail'le sınırı olan Mısır arasında gidip geliyor.
Dahlan her iki ülkenin liderlerinden de rehberlik ve destek aldı. Kahire'deyken Gazzeli iş adamları ve şiddetten kaçan varlıklı aileler arasında toplantılar düzenleyerek bölgeye temel ihtiyaç malzemelerini ulaştırmanın yollarını bulmayı amaçladı.
Gazze'nin güneydoğu kesiminde Dahlan'la tarihi bağları olan işadamları ve aileler bazı ticari sevkiyatların güvenliğini sağladı.
Arap ve Hamas yetkililerine göre, Hamas ve el-Fetih temsilcileriyle yapılan son görüşmelerde Dahlan kendisini Gazze'deki olası yeni Filistin Yönetimi'nde yardım dağıtımının potansiyel denetleyicisi olarak konumlandırdı.
Orta Doğu'da deneyimli bir ABD barış müzakerecisi olan Aaron David Miller, Dahlan'ın başarılı olmak için karizmaya, sokaktaki itibara ve siyasi yelpazedeki bağlantılara sahip olduğunu söyledi.
Miller, “İnanılmaz derecede etkili ve destekleyici bir İsrail hükümeti ile ABD ve kilit Arap devletlerinin desteğini de içeren koşullar altında bunu başarabilir” dedi.
“Herhangi bir partinin yukarıdan dayatılması kabul edilemez”
Daha da önemlisi, Hamas Dahlan'a karşı muhalefetini yumuşattı ve son haftalarda arabuluculara onu savaşı sona erdirmeye yardımcı olacak geçici bir çözümün parçası olarak kabul edebileceğini belirtti.
Dahlan, ABD tarafından terörist ilan edilen grubun 2006'da Gazze Şeridi'ni yönetmek üzere seçimleri kazanmasının ardından Hamas ile ABD destekli kanlı bir çatışmada Filistin Yönetimi güvenlik güçlerine liderlik etti.
Üst düzey Hamas yetkilisi Bassam Naim, grubun savaş sonrası Gazze için “ulusal çıkar ve ulusal uzlaşıya dayalı” genel bir vizyona, belirli kişilere muhalefet ya da destekten daha fazla öncelik verdiğini söyledi.
Gazeteye konuşan Naim, “Herhangi bir partinin yukarıdan dayatılması kabul edilemez” dedi.
Dahlan artık Hamas'la düzenli olarak görüştüğünü ve örgütün ortadan kaldırılamayacağına inandığını söyledi.
İsrail daha önce Dahlan'a Hamas karşıtı Filistinlileri Gazze'ye yardımdan sorumlu tutma teklifinde bulunmuş, ancak Hamas bu teklifi reddetmek için hızla harekete geçmişti.
Arap yetkililer, şu anda değerlendirilmekte olan bir seçeneğe göre, İsrail birlikleri çekilirken Dahlan'ın uluslararası bir güçle koordinasyon içinde çalışacak 2 bin 500 kişilik bir Filistin güvenlik gücünü denetleyeceğini söyledi.
Yetkililer, Filistinli güçlerin ABD, İsrail ve Mısır tarafından denetleneceğini ve İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun Gazze'yi kontrol etmesini istemediği Filistin Yönetimi'ne açık bir bağlılığı olmayacağını söyledi.
Yetkililer, başarılı olması halinde bu gücün ABD ve Arap ülkelerinden eğitim alarak Gazze'nin yeniden inşasına yardımcı olacak şekilde genişleyebileceğini de sözlerine ekledi.
Yetkililer, özel Batılı güvenlik şirketlerinin de bir rol oynayabileceğini söyledi.
Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde İsrailli bir analist olan Ehud Yaari, Dahlan'ın İsrailli güvenlik yetkilileriyle Gazze'de olası bir rol hakkında ön görüşmeler yaptığını ancak İsrail'in kabulünün kesin olmadığını söyledi.
Yaari, “Dahlan bir rol oynayabilir ama çözüm olamaz. Yükü paylaşabilir,” dedi.
İsrail başbakanlık ofisi açıklama yapmadı
Abu Dabi'deki ikametgahından 62 yaşındaki Dahlan, doğup büyüdüğü Han Yunus'un yoksul ve büyük ölçüde harap olmuş Filistin toprakları için kapsamlı bir planın ana hatlarını çizdi. Ailesi Gazze'de ikamet etmeye devam ediyor.
Dahlan'ın önerileri, Mısır gibi ateşkes müzakerelerine katılan ya da Birleşik Arap Emirlikleri gibi Gazze'nin yeniden inşasının finansmanına ilişkin görüşmelerde bulunan Arap ülkelerinin önerileriyle yakından örtüşüyor.
Bu öneriler, muhtemelen parlamento seçimleri yoluyla daha kalıcı çözümler uygulanana kadar güvenlik ve temel hizmetleri denetleyecek geçici bir hükümet kurulmasını içeriyor.
El Fetih gençlik hareketine katılımı nedeniyle İsrailliler tarafından sık sık gözaltına alınan ve hapishanede geçirdiği süre boyunca İbranice öğrenen Dahlan, merhum Filistin lideri Yaser Arafat'ın güvenilir danışmanı olarak görev yaptı.
Daha sonra Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas ile arası açıldı ve Batı Şeria'da yolsuzluk suçlamasıyla hüküm giymeden önce Birleşik Arap Emirlikleri'ne taşındı.
Dahlan'la birlikte çalışmış eski bir Filistinli barış müzakerecisi olan Diana Buttu, “Her zaman sahnede kaldı ama 2011'den beri Filistin'e gitmediği için sahnede değil. O Gazze'yi terk etmiş olabilir ama Gazze onu asla terk etmedi.” dedi.
Abbas'ın rakibi olmaya devam ediyor
Dahlan'ın Demokratik Reform Akımı'nın sözcüsü Dimitri Diliani, grubun Abbas'ın başkanlığını törensel bir role indirgemek istediğini söyledi.
Diliani, Hamas ve Abbas'ın El Fetih'i dışındaki Filistinli grupların da Gazze'nin geleceğinde söz sahibi olması gerektiğini söyledi.
Gelecekte yardımların güvence altına alınmasında üstlenilecek bir rol, Dahlan'ın son aylarda, sivil düzenin bozulmasının uluslararası yardımların ulaştırılmasını engellediği zor durumdaki bölgeye umutsuzca ihtiyaç duyulan malları sokmak için yaptığı çalışmaların üzerine inşa edilecek.
Mısırlı yetkililer Dahlan'a bağlı kişilerin uluslararası ortaklarla birlikte Gazze ile Mısır arasındaki Refah sınır kapısının işletilmesine yardımcı olabileceğini söyledi.
Hamas yönetimindeki hükümet, İsrail ordusunun 9 millik sınır bölgesinin Gazze tarafını ele geçirdiği Mayıs ayına kadar geçidi işletiyordu.
İsrail silah kaçakçılığını önlemek için sınırda daimi bir güvenlik gözetimi sağlamak istiyor ancak Mısır bunun İsrail'le 1979'da imzaladığı barış anlaşmasını ihlal edeceğini söylüyor.
Yetkilendirilmiş bir Dahlan, kendisini bir kaçak olarak gören Filistin Yönetimi'ni kenara itme riski taşıyor.
Amerikan basını bunun aynı zamanda yeniden canlandırılmış bir Filistin yönetiminin eninde sonunda iktidarı ele alması gerektiğini söyleyen Biden yönetimi için de bir sorun teşkil edeceğini öne sürüyor.
Ayrıca İsrailli yetkililer, ABD ile Gazze'nin yeniden inşasını finanse edebilecek Arap devletlerinin bölgesel güvenlik için elzem olduğunu söylediği bir Filistin devletine karşı çıkıyor.
Filistinliler arasında Dahlan hakkındaki görüşler karışık
Batı Şeria merkezli Filistin Politika ve Anket Araştırmaları Merkezi'nin Haziran ayında yaptığı bir ankete göre, bir liderlik seçiminde neredeyse tamamı Gazze'den olmak üzere %8 civarında oy alacak.
Bu oran onu Hamas'ın askeri lideri Yahya Sinvar'la eşitlerken, Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniye ve İsrail rejimi tarafından beş kez müebbet hapis cezasına çarptırılan el-Fetih'in sevilen liderlerinden Mervan Barguti'nin çok gerisinde bırakıyor.
