1 Ocak itibarıyla, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatı tamamen durduruldu. Bu gelişme, Avrupa’nın Rusya’dan boru hattı ile yaptığı doğalgaz ithalatının yaklaşık yüzde 30 oranında azalmasına yol açabilir.
YDH - 1 Ocak sabahı, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya Rus gazı transitinin tamamen durdurulması, Kiev’in anlaşmayı uzatma talebini reddetmesiyle gerçekleşti.
Bu durum, Avrupa’nın Rusya’dan boru hattı ile yaptığı doğalgaz ithalatının yaklaşık yüzde 30 oranında azalmasına yol açabilir.
Dünya Pazarları Araştırma Enstitüsü Müdürü Aleksey Bobrovskiy, TASS ajansına verdiği demeçte, "Son üç yıldır, Ukrayna doğalgaz taşıma sistemi üzerinden Avrupa’ya yılda yaklaşık 15-20 milyar metreküplük gaz sevk ediliyordu. Ukrayna güzergâhı olmadan, Rusya’nın Avrupa’ya doğalgaz taşıması yılda 39 milyar metreküpe düşebilir," dedi.
Avrupa’nın ise doğalgaz tüketiminde daha fazla azalma ve başka enerji kaynaklarına geçiş bekleniyor, bunlar arasında kömür de yer alıyor.
TASS’ın hesaplamalarına göre, 2024 yılı boyunca Rusya’dan Avrupa yönüne yapılan toplam doğalgaz ihracatının (Türkiye dahil) yaklaşık 52 milyar metreküp olması bekleniyor, bu da bir yıl önceki 49 milyar metreküpe göre artış anlamına geliyor.
2024 yılı sonu itibarıyla Ukrayna üzerinden yapılan transit taşımacılık 15,4 milyar metreküplük bir seviyeyi aşacak.
Bu durumda, Avrupa bölgesi, Rusya’dan yapılan boru hattı doğalgazı ithalatının yüzde 30’unu kaybedebilir.
Daha önce Gazprom, Ukrayna tarafının Rus gazının Avrupa’ya taşınmasına ilişkin anlaşmayı uzatmama kararı almasının, Rusya'nın bu güzergâhtan yakıt sevk etme konusunda teknik ve hukuki imkanlarını ortadan kaldırdığını duyurmuştu.
Bu nedenle, 1 Ocak sabahı 08.00’de doğalgaz akışı durduruldu. Avrupa gaz taşımacılık operatörlerinin verileri de Slovakya, Çekya, Avusturya, İtalya ve Moldova’ya olan gaz sevkiyatlarının bu güzergâhtan sona erdiğini doğruluyor.
Bu arada, Türkiye ile Bulgaristan sınırındaki istasyon üzerinden yapılan doğalgaz akışları istikrarlı kalmaya devam ediyor ve bu da Rus gazı sevkiyatlarının bu güzergâh üzerinden Avrupa’ya yeniden yönlendirilmesinin şimdilik söz konusu olmadığını gösteriyor.
2025’ten itibaren, Ukrayna üzerinden Rus gazı taşınmasının tamamen durmasının en fazla etkileyeceği ülkeler, Avusturya, Slovakya, Çek Cumhuriyeti, İtalya ve Moldova olacak.
Bu ülkeler, daha pahalı sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) almayı ya da kömür tüketimlerini artırmayı tercih etmek zorunda kalacaklar.
Moldova ve özellikle Pridnestrovya için, transitin bir hafta bile durması, eşi benzeri görülmemiş bir enerji krizine yol açacak; zira bu ülkenin Rus gazı tedarikine alternatif ekonomik bir kaynağı ve enerji stoğu bulunmuyor.
Moldova, Rus gazıyla çalışan Moldova GRES santralindeki üretim azaldıktan sonra, elektrik enerjisini Romanya’dan tedarik etmeye başladı.
Ukrayna üzerinden Rus gazının transitine ilişkin anlaşma 1 Ocak’ta sona erdi ve yıllık 40 milyar metreküplük bir sevkiyat öngörüyordu.
Fakat, Ukrayna’nın anlaşmayı uzatmayı reddetmesi, Gazprom’u bu güzergâhtan doğalgaz sevk etme konusunda teknik ve hukuki anlamda imkânsız hale getirdi, bu nedenle 1 Ocak sabahı sevkiyat durduruldu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna üzerinden Rus gazının transitine dair yeni bir anlaşmanın yapılmayacağını, zira yılbaşı öncesinde yeni bir sözleşme imzalamanın mümkün olmayacağını belirtmişti. Kiev de Rus gazının taşınmasını durdurmayı planladığını duyurmuştu.
Bununla birlikte, Ukrayna, Avrupa Komisyonu’nun talebi üzerine, eğer bu doğalgaz, Rus gazı yerine başka kaynaklardan geliyorsa, kendi doğalgaz taşıma sisteminden sevkiyat yapmaya tekrar başlayabileceğini açıkladı.
Putin, Rus gazının üçüncü taraflar aracılığıyla, örneğin Türk, Macar, Slovak ve Azerbaycanlı şirketler aracılığıyla tedarik edilmesini öngören sözleşmelerin yapılabileceğini belirtti.
Bu durumda, en mantıklı çözüm, doğalgazın Rusya ve Ukrayna sınırında mülkiyet devri ile yeni sahibine geçmesi olabilir.
Böylece, doğalgaz artık Rusya menşeli olmayacak ve taşınması, Avrupa şirketlerinin katılacağı ihale sürecine dayanacak.
