Hamas'ın esir takası sürecindeki teatral gösterileri ve İsrail kamuoyunda yarattığı algı, İsrail ve ABD'yi anlaşmayı değiştirme arayışına itti. Amaç, Hamas'ın elindeki pazarlık gücünü azaltmak ve Gazze üzerindeki kontrolünü zayıflatmak.
YDH - Hamas, İsrailli esirlerin serbest bırakılma süreçlerinde sergilediği teatral gösterilerle İsrail kamuoyunu etkilemeyi başardı.
Bu durum, direniş örgütünün uzun süren savaş aylarına rağmen hala örgütsel ve askeri yeteneklerini koruduğunu gösterdi. İsrailliler, her esir teslimini devletlerinin aşağılanması olarak görmeye başladı.
Yaşananlar, Tel Aviv hükümetini anlaşmanın aşamalarında düzenlemeler yapmaya ve direnişin dayatabileceği bedelleri en aza indirmeye çalışmaya yöneltti.
Hamas'ın stratejisi, İsrail ve ABD'nin önceliklerini "daha fazla kazanım" elde etmekten, "aşağılanma sahnelerini ve Hamas'ın Gazze Şeridi üzerindeki kontrolünü" durdurmaya kaydırdı.
Bu nedenle anlaşmada değişiklik yapılması ihtiyacı, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun Tel Aviv'den başlayarak bölgeye yaptığı ziyaretin en önemli gündem maddelerinden biri oldu.
Netanyahu ve Rubio'dan ortak açıklama
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Rubio ile yaptığı görüşmelerin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, ziyaretçisiyle "Trump'ın Gazze'nin geleceğine ilişkin cesur vizyonunu" ele aldıklarını ve "bunun gerçekleşmesini sağlamak için çalışacaklarını" belirtti.
Netanyahu, İsrail'in "Hamas'ın askeri kapasitesini ortadan kaldırma" konusundaki kararlılığını yineledi.
Rubio da Trump'ın "Hamas tüm esirleri serbest bırakmazsa Gazze'ye cehennemin kapılarını açma" tehdidini yineleyerek, "Hamas'ın askeri ya da hükümet gücü olmaya devam edemeyeceğini ve ortadan kaldırılması gerektiğini" vurguladı.
Kanal 12'nin haberine göre, iki ismin basın toplantısında dile getirmediği bir detay ise Rubio'nun Netanyahu ve üst düzey yetkililere müzakere etmemenin bir seçenek olmadığını açıkça ifade etmesiydi.
Kanal, "Washington'un perde arkasında daha geniş bir çözüme ulaşmaya çalıştığını" ve "Netanyahu'nun baskılar karşısında geri adım atarak Kahire'ye ikinci aşamayı içermeyen sınırlı yetkilere sahip bir heyet göndermeye karar verdiğini" belirtti.
Anlaşmada değişiklik arayışları
Açıklamalardan ve ziyarete eşlik eden tüm verilerden, İsrail'in esirleri taksit taksit iade etme politikasını yeniden gözden geçirmeye ve ABD'nin de desteğiyle ilk aşamada serbest bırakılması planlananları bir kerede serbest bırakma yönünde baskı yapmaya karar verdiği anlaşılıyor.
Bu nedenle, üzerinde mutabık kalınan takvime göre yaşayan altı İsrailli esirin 14 gün içinde serbest bırakılması öngörülürken, İsrail-Amerikan baskısı şimdi hepsinin önümüzdeki hafta içinde serbest bırakılması gerektiğine odaklanmış durumda.
Fakat şimdi Hamas'ın bu baskılara karşılık verip vermeyeceği, karşılığında talep edebileceği bedellerin niteliği ve İsrail'in direnişin dayatmalarına boyun eğmiş gibi görünmeden bu bedelleri ne ölçüde ödeyebileceği soruları ortaya çıkıyor.
İsrail, ABD Başkanı Donald Trump'ın ülkesinin İsrail'in alacağı her türlü kararı destekleyeceği yönündeki açıklamasının da yansıttığı üzere, ABD'nin tam onayı ve koordinasyonuyla, direnişin taleplerini kabul etmemesi halinde "savaşa geri dönebileceği" tehdidinde bulunuyor.
Gözlemciler, bu tehditlerin, ABD ile Kahire ve Doha'daki Arap arabulucular tarafından uygulanan baskılar gibi, Hamas'ı korkutarak mevzilerinden geri çekilmeye zorlama çerçevesine girdiğine inanıyor.
Ancak İsrail'in Hamas'ın taleplerini kabul etmesini sağlamak için yaptırımlar ve teşvikler arasında bir denge kurmaya çalıştığı görülüyor.
İki olası senaryo
İsrail, iki senaryodan birini gerçekleştirme ihtimalini araştırıyor:
1) Ya yaşayan tüm esirlerin serbest bırakılması için anlaşmanın ilk aşamasını uzatmak.
2) Ya da İsrail'in en önemli yükümlülüklerinden birini, yani Gazze Şeridi'nden neredeyse tamamen çekilmesini gerektiren ikinci aşama müzakerelerinin başlamasından önce üzerinde mutabık kalınacak, serbest bırakılmalarını garanti eden bir ara aşamaya ulaşmak.
Her hâlükârda İsrail'in hedefleri, işgal rejiminin ikinci aşamaya geçme konusunda ne kadar ciddi olduğu konusunda birden fazla soru işareti yaratıyor.
Zira bu senaryolardan herhangi birinin gerçekleşmesi halinde Hamas müzakerelerin bir sonraki aşamasına önemli bir baskı kartı olmadan girecek.
Trump'ın elçisi: Anlaşma devam ediyor
ABD'nin Orta Doğu elçisi Steven Witkoff, dün yaptığı açıklamada Gazze'deki ateşkes anlaşmasının "hâlâ geçerli olduğunu" belirterek "anlaşmanın ikinci aşamasının yakında başlatılacağını" vurguladı.
Fox News'e verdiği mülakatta Witkoff, dün sabah Netanyahu, Katar başbakanı, Mısır istihbarat başkanı ve bölgedeki diğer yetkililerle temaslarda bulunduğunu açıkladı.
Bu temasların "Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına ilişkin düzenlemeler açısından çok yapıcı" olduğunu kaydeden Witkoff, "Bu aşama daha karmaşık olacak çünkü savaşın sona erdirilmesini, Hamas'ın hükümette yer almamasını ve Hamas'ın Gazze'den çıkmasını içeriyor," dedi.
Witkoff, "Görüşmelerde ikinci aşamanın uygulanma sırası, ilgili tarafların pozisyonlarının belirlenmesi, mevcut durum hakkında ortak bir anlayışa varılması ve bu aşamanın başarılı olmasını sağlamak için bu hafta belirlenecek bir yerde müzakerelere devam edilmesi konuları ele alındı," ifadelerini kullandı.
İsrail Başbakanlığı, Netanyahu'nun ABD elçisine Bakanlar Kurulu'nun anlaşmanın ikinci aşamasını görüşmek üzere (bugün) bir toplantı gerçekleştireceğini bildirdiğini açıkladı.
Netanyahu ayrıca müzakere heyetine ilk aşamanın uygulanmasının tamamlanmasını görüşmek üzere Kahire'ye gitmeleri ve Bakanlar Kurulu toplantısından sonra ikinci aşamaya ilişkin talimatlarını almaları talimatını verdi.
İsrail basınında çıkan haberlerde, "Kahire'ye gidecek heyetin yetkilerinin sınırlı olduğu, sadece anlaşmanın ilk aşamasının devamını görüşeceği" belirtilirken, "güvenlik kurumu başkanlarının ikinci aşamayı görüşmek üzere bir heyet göndermek istedikleri ancak Netanyahu'nun bunu reddettiği" ifade edildi.
Siyasi kaynaklar ise önümüzdeki günlerde Katar'da üst düzey bir toplantı düzenlenerek ikinci aşamanın görüşülmeye başlanacağını tahmin ediyor.
i24NEWS ise "Witkoff'un Netanyahu ve arabulucularla yapacağı görüşmelerde anlaşmayı ilerletmek için yeni fikirler sunacağını" belirtirken "Hamas'ın anlaşmayı değiştirmeyi kabul etme ihtimalinin zayıf olması nedeniyle arabulucuların karamsar olduğunu" da ekledi.
