İran ile ABD arasındaki dolaylı müzakerelerin ikinci turu Roma'da başladı ve görüşmelerin tüm gün süreceği, ertesi sabaha kadar devam edebileceği belirtiliyor; İran, snapback mekanizmasının devreye alınması hâlinde Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'ndan çekilebileceğini ifade etti.
YDH- İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi başkanlığındaki İran heyeti, ABD ile Umman arabuluculuğunda yürütülen dolaylı müzakerelerin ikinci turuna katılmak üzere Cumartesi günü Roma’ya ulaştı.
ABD tarafına ise Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff başkanlık ediyor.
İran’ın İslam Cumhuriyeti Lideri'nin danışmanı Ali Şemhani, İran’ın "teslimiyet değil, dengeli bir anlaşma" hedefiyle müzakerelere katıldığını belirterek, müzakerecilerin Roma’ya "dokuz ilkeye dayalı kapsamlı bir anlaşmaya ulaşmak için tam yetkiyle" gittiklerini vurguladı.
9 ilke ve İran’ın temel talepleri
Şemhani’ye göre, kapsamlı ve dengeli bir anlaşmaya ulaşılabilmesi için tarafların öncelikle ciddiyetle yaklaşması gerekiyor.
Aynı şekilde, karşılıklı güvence verilmesi olmazsa olmaz şartlardan biri.
Anlaşmanın dengeli olması ise, tek taraflı taleplerden kaçınılması anlamına geliyor.
İran tarafı, tüm yaptırımların kaldırılmasını bir ön koşul olarak görüyor.
Ayrıca, Libya ya da Birleşik Arap Emirlikleri modelinin İran’a dayatılmasını kesin şekilde reddediyor.
Görüşmelerde tehdit dilinden uzak durulması gerektiğini vurgulayan Şemhani, sürecin hızlı ilerlemesinin de önemli olduğuna dikkat çekti.
İsrail gibi sorun çıkaran tarafların etkisinin sınırlandırılması gerektiğini belirten Şemhani, anlaşmanın sonunda yatırımların önünü açacak düzenlemelerin de sağlanmasının zorunlu olduğunu ifade ediyor.
Şemhani ayrıca, görüşmelerin tehdit dilinden uzak ve hızlı bir şekilde ilerlemesi gerektiğini vurguladı.
ABD’nin ve uluslararası toplumun tutumu
Cuma günü, 2015 Nükleer Anlaşması’nın mimarlarından biri olan Arakçi, Moskova’da Rus mevkidaşıyla yaptığı ortak basın toplantısında, Tahran’ın "ilk turda Amerikalılarda bir ciddiyet sezdiğini" ancak niyetlerinden şüphe duyduklarını ifade etti.
Arakçi, ABD’nin "gerçekçi olmayan taleplerde bulunmaması" hâlinde bir anlaşmaya varılabileceğini belirtti.
ABD Başkanı Donald Trump’ın, İran’a karşı askeri bir seçeneğe acele etmediğini açıklamasının ardından müzakerelerin başlaması, olumlu bir gelişme olarak değerlendirildi.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da İran ile uzun vadeli barışçıl bir çözüme ulaşılmasını umduğunu dile getirdi.
Nükleer anlaşma ve ileriye dönük tartışmalar
ABD'nin Ekim ayında, İran’ın nükleer anlaşmaya uymaması durumunda yaptırımları geri getiren “snapback mekanizmasını” devreye sokması bekleniyor.
İran, mekanizmanın aktif hâle gelmesi durumunda Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'ndan çekilebileceği konusunda uyarıda bulunmuştu.
Analistler, ABD’nin bu müzakere turunda İran’ın balistik füze programı ve bölgedeki direniş gruplarına verdiği desteği de masaya getirmek isteyeceğini öngörüyor.
Ancak Arakçi, İran’ın askeri kapasitesinin yalnızca savunma amaçlı olduğunu ve hiçbir ülkeye tehdit oluşturmadığını vurguladı.
İran ayrıca, nükleer silah üretmeye yönelik bir çaba içinde olmadığını da tekrar ifade etti.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi, nükleer sanayinin durdurulmasının "kesinlikle pazarlık konusu" olamayacağını söyledi.
