Netanyahu'nun ABD ziyaretini erteleten krizde yeni perde

YDH - İsrail'de Başbakan Benyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretini ertelemesine neden olan ultra-Ortodoks Yahudilerin (Harediler) zorunlu askerlik hizmeti krizi, ordunun yeni yaptırım planını devreye sokmasıyla yeni bir boyut kazandı.

İsrailli savaş muhabiri Doron Kadoş'un haberine göre, İsrail ordusu, askerlik çağındaki 54 bin Haredi'ye celp göndererek asker kaçaklarına yönelik bugüne kadarki en kapsamlı denetim mekanizmasını başlattı.

İran ile yaşanan savaş nedeniyle iki hafta gecikmeli olarak açıklanan plana göre, ordu hem Haredi hem de diğer topluluklardan asker kaçaklarına karşı "eşit bir şekilde" yaptırım uygulayacağını taahhüt etti.

Hedefler tutmadı, yaptırımlar sertleşti

İsrail ordusunun bu adımı, geçtiğimiz askerlik yılında hedeflenen Haredi askere alım sayılarının çok altında kalmasının ardından geldi.

Ordu, Temmuz 2024-Temmuz 2025 dönemi için belirlediği 4 bin 800 Haredi'yi askere alma hedefinin yalnızca yüzde 50'sinden biraz fazlasını gerçekleştirerek 2 bin 600 ila 2 bin 700 kişiyi silah altına alabilmişti.

Önümüzdeki yıl için hedefin 5 bin 760 gibi daha iddialı bir rakama çıkarılması, yaptırımların sertleşmesindeki en büyük etken oldu.

Şehir girişlerine kontrol noktaları kurulacak

Asker kaçaklarına karşı derhal yürürlüğe girecek olan yeni yaptırım planı, birkaç kritik unsur içeriyor:

— Asker kaçağı ilanı hızlandırılacak: Bir kişinin yasal olarak "asker kaçağı" ilan edilmesi için gereken ve aylarca süren süreç, birkaç aya, hatta iki aya kadar indirilecek. Bu değişiklikle, yasal olarak "asker kaçağı" tanımına giren ve hakkında yasal işlem yapılabilecek kişi sayısının bir yıl içinde 34 bin 450'ye ulaşması ve çoğunluğunun Haredilerden oluşması bekleniyor.

— Sınır kapıları ve yollarda denetim: Askeri polis, bugüne kadar denetim yapılmayan noktalarda da faaliyete geçecek. Sadece Ben Gurion Havalimanı'nda değil, Batı Şeria'daki geçiş noktaları ve Eilat'a giden yollar gibi kritik mevkilerde de kontrol noktaları oluşturulacak. Bu noktalarda yakalanan asker kaçakları derhal tutuklanarak askeri mahkemeye sevk edilecek.

— Haredi yerleşimlerinin çevresi abluka altına alınacak: Ordu, Haredi nüfusun yoğun olduğu şehirlerin içine girerek gerilimi tırmandırmak yerine, şehirlerin giriş ve çıkışlarına yeni kontrol noktaları kurmayı planlıyor. Ordudan bir yetkilinin, "Arı kovanına çomak sokmak yerine arıları kendimize çekeceğiz," sözleriyle açıkladığı bu stratejiyle, şehir merkezlerindeki olası çatışmaların önüne geçilmesi hedefleniyor. İsrail polisi, bu uygulamanın kitlesel protestolara yol açabileceği endişesiyle 6 Sınır Polisi bölüğünün hazırda bekletilmesini talep etti.

— Askeri polis gücü artırılacak: Yaptırımları etkin bir şekilde uygulayabilmek için askeri polise bağlı yeni bir bölük daha kurulacak.

İsrail ordusu: Bu okyanusta bir damla

İsrail ordusu, yeni plana rağmen mevcut durumun ciddiyetine dikkat çekti. Yetkililer, yaklaşık 80 bin potansiyel Haredi asker kaçağı karşısında bu yaptırımların "okyanusta bir damla" kalacağını vurguladı.

Ordunun asıl talebinin, siyasi iradenin kurumsal yaptırımların ötesine geçerek doğrudan kişileri hedef alan bireysel ve caydırıcı cezaları hayata geçirmesi olduğu belirtildi.

Ayrıca, ordunun cezaevlerindeki yer kapasitesinin (yaklaşık 250-300 kişilik) kısıtlı olması nedeniyle kitlesel tutuklamaların mümkün olmadığı, bu yüzden yakalananların uzun süreli hapis yerine birliklere yerleştirilmesine öncelik verileceği ifade edildi.

Kaçaklara eylül ayında af imkânı

Yaptırım planına paralel olarak İsrail ordusu, eylül ayında "Yeniden Başlıyoruz" adıyla bir "ikna operasyonu" düzenleyecek.

Bu operasyon kapsamında, tüm asker kaçaklarına belirli bir süre boyunca cezasız bir şekilde teslim olup askerlik hizmetine başlama imkânı tanınacak. Bu adımın, askerlikten kaçmaktan vazgeçenler için bir "tövbe kapısı" aralaması hedefleniyor.