İran ile İsrail arasındaki 12 günlük savaş sonrası ateşkes sağlanmasına rağmen gerilimin devam ettiğini söyleyen uzmanlar, yeni çatışmanın kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.
YDH- Filistin merkezli Snd News Agency’nin bildirdiğine göre, İran ile İsrail arasında 12 gün süren savaşın ardından yürürlüğe giren ateşkese rağmen, bölgede tansiyon düşmedi. Karşılıklı açıklamalar, askeri hazırlıklar ve ABD-İsrail ittifakının liderlerinden gelen uyarılar, yeni bir çatışmanın zaman meselesi olabileceğini gösteriyor.
Snd News Agency'nin aktardığına göre, ABD Başkanı Donald Trump yaklaşık bir hafta önce yaptığı açıklamada, gerekmesi halinde ülkesinin İran’ın nükleer tesislerini yeniden hedef alacağını belirtti. Trump’ın bu tehdidi, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi’nin açıklamalarının ardından geldi. Arakçi, İran’ın Haziran ayında ABD saldırılarında ağır hasar gören nükleer programına rağmen uranyum zenginleştirmeyi bırakmayacağını ifade etti.
Trump, Truth Social üzerinden yaptığı paylaşımda bu açıklamalara yanıt verirken, "Gerekirse yeniden saldıracağız." dedi.
İranlı Bakan Arakçi ayrıca, nükleer programlarının "imha edilemez" olduğunu ve Tahran’ın ABD ile dolaylı diplomatik temaslara açık olduğunu kaydetti.
Snd News Agency’nin aktardığına göre, İsrail Genelkurmay Başkanı da kısa süre önce yaptığı açıklamada, İran’la savaşın sona ermediğini söyledi. Gazze’deki savaşın “en karmaşık çatışmalardan biri” olduğunu vurgulayan İsrailli komutan, İsrail’in Suriye ve Lübnan’daki stratejik hedefleri vurmaya devam edeceğini ve bölgedeki hareket serbestisini koruyacağını belirtti.
Snd News Agency’ye konuşan İsrail dosyasına hakim uzmanlar, savaşın yeniden başlamasının ihtimal dahilinde olduğunu, saldırıların kapsamı ve yöntemlerinin değişkenlik gösterebileceğini kaydederken, İran’ın nükleer dosyadaki kararlılığının da ABD-İsrail ittifakını karşısına aldığını ifade etti.
İran’ın nükleer dosyası ve olası çatışma
İsrail meseleleri uzmanı Velid Habbas, İran’a yönelik askeri saldırıların yeniden başlaması ihtimalinin yüksek olduğunu belirtti. Habbas, çatışmanın artık yalnızca nükleer programla sınırlı olmadığını ifade etti.
Snd News Agency’ye konuşan Habbas, İran’ın nükleer programını hızlıca yeniden inşa etme kapasitesine sahip olduğunu, son saldırıların ise İran’ın potansiyel nükleer silah edinme sürecini durdurmadığını belirtti. Habbas, İran’ın elinde bu hedefe ulaşmak için yeterli oranda zenginleştirilmiş uranyum bulunduğunu ve bunun haftalar, hatta günler içinde mümkün olabileceğini kaydetti.
İsrail’in Hizbullah’a uygulanan benzer bir denetim mekanizmasını İran’a karşı da uygulamak istediğini belirten Habbas, buna karşılık İran’ın, nükleer programını "barışçıl amaçlarla" sürdürme hakkını savunduğunu ifade etti. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pizişkiyan’ın açıklamalarına göre, Tahran "kalıcı bir barış" beklemiyor.
Tahran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile yürüttüğü işbirliğini askıya aldığını duyurdu. Bu kararın, ancak açık güvenlik garantileri verilmesi halinde gözden geçirileceği belirtildi.
Habbas, Tel Aviv ve Washington’un İran’ın nükleer programını bölgedeki güç dengelerine tehdit olarak gördüğünü, buna rağmen Tahran’ın nükleer silah geliştirme iddialarını reddettiğini ve uranyum zenginleştirme sürecine devam ettiğini kaydetti.
Savaş sadece nükleerle sınırlı değil
Habbas’a göre, gerilim yalnızca nükleer alana değil, İran’ın Irak, Lübnan ve Yemen’deki nüfuzu ile iç politikadaki muhafazakar-reformcu gerilime de uzanıyor. Washington ve Tel Aviv’in ise İran’ın uzun menzilli füze programını engelleme çabasında olduğu ifade edildi.
Habbas, ateşkesin yalnızca geçici bir mola olduğunu, “İran tehdidini tamamen ortadan kaldırmayan hiçbir çözümün İsrail tarafından kabul edilmeyeceğini” belirtti.
Bölgesel hakimiyet mücadelesi
Snd News Agency’ye konuşan medya uzmanı Faris Sarfandi ise İran’a yönelik yıkıcı bir saldırının şimdilik ABD-İsrail ajandasında olmadığını, ancak ülke içinde “bombalı saldırılar, suikastlar ve etnik kargaşalar” yoluyla operasyonlar gerçekleştirilebileceğini belirtti.
Sarfandi, İran’ın hâlâ kullanılmamış stratejik kozlara sahip olduğunu söyledi. Bu kozlar arasında Hürmüz Boğazı’nı altı ay ila bir yıl süreyle kapatma tehdidi, 2 milyonu aşkın Besic gücünü içeren askeri kapasite ve Devrim Muhafızları’nın etkinliği gösterildi.
Sarfandi, yaşanan çatışmayı “bölge polisi kim olacak” sorusu etrafında şekillenen geniş bir nüfuz mücadelesi olarak tanımladı. İran’ın Körfez, Irak, Lübnan, Gazze ve İsrail’in kuzeyine kadar uzanan etkisine dikkat çekti.
İran, yeni tur için hazırlık yapıyor
Siyasi analist Firas Yaği, ABD-İsrail ittifakının İran’ın nükleer programını sürdürmesini ve füze sistemlerini geliştirmesini kesin olarak reddettiğini ifade etti.
Snd News Agency’ye açıklamalarda bulunan Yaği, İran’ın iç cephesini tahkim ettiğini, hava savunmasını güçlendirdiğini ve stratejik ilişkilerini sağlamlaştırdığını söyledi. İran’ın yaklaşan yeni bir çatışmaya kesin gözüyle baktığını belirtti.
Yaği, İran’ın uydu fırlatmaları ve yeni füze duyurularının bu hazırlığın bir parçası olduğunu söyledi. Savaşın yalnızca nükleerle ilgili olmadığını, İran’ın füze kapasitesinin de hedef alınabileceğini vurguladı. Washington ve Tel Aviv’in, Irak’ta Saddam Hüseyin döneminde olduğu gibi, İran’ın bu kapasitesini de zamanla sökmeye çalışabileceği ifade edildi.
Yaği ayrıca, İran’ın savunma gücünü tartışmaya açacak herhangi bir müzakereyi reddettiğini, buna karşılık bölgesel etkisini artırmaya çalıştığını belirtti. ABD’nin ise İran’ı çevreleme amacıyla, Ermenistan’da 100 yıllığına stratejik bir koridor satın alma girişiminde bulunduğu ve böylece İran’ı “arka bahçesinden” kuşatmak istediği aktarıldı.
Haziran 2025’te İsrail, İran’a yönelik saldırıları başlatarak askeri ve nükleer tesisleri hedef aldı. Bu saldırılarda üst düzey yetkililer ve nükleer bilim insanları öldü. İran ise füze ve İHA’larla karşılık verdi. Savaşın dokuzuncu gününde ABD müdahil oldu.
İran ile İsrail arasındaki ateşkes 24 Haziran sabahı yürürlüğe girdi. Ateşkesten önce İran, Amerikan üslerine saldırı düzenledi.
Ateşkesin ardından ABD Başkanı Donald Trump, "Yıllar sürecek yıkıcı bir savaşı önledik." açıklamasında bulundu. Daha sonra yaptığı paylaşımda İran’ın nükleer tesislerinin tahrip edildiğini iddia eden Trump, ancak “gerekirse tekrar vuracaklarını” belirtti.
