Türkiye, BM’nin İran’a yönelik son yaptırımlarıyla eşzamanlı olarak çok sayıda kişi ve kurumun malvarlıklarını dondurdu. Türkiye, BM yaptırımlarının yeniden uygulanmasına ilişkin son gelişmelerde Batılı ülkelerle uyumlu bir duruş sergiliyor.
YDH- Türkiye, Birleşmiş Milletler’in İran’a yönelik son yaptırımlarıyla eşzamanlı olarak, uranyum zenginleştirme ve nükleer faaliyetlerle bağlantılı çok sayıda kişi ve kuruluşun varlıklarını dondurdu; karar, Çarşamba günü Türkiye Resmî Gazetesi’nde yayımlanarak resmî hâle geldi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yürürlüğe giren karar, İran’ın enerji, denizcilik, bankacılık ve araştırma sektörlerindeki kuruluşları kapsarken Ankara tarafından kara listeye alınan en önemli kuruluşlar arasında İran Atom Enerjisi Kurumu, Bank Sepah ve nükleer yakıt üretimi ile uranyum dönüştürme faaliyetleri yürüten çeşitli şirketler bulunuyor.
Yaptırım uygulanan diğer kuruluşlar arasında İsfahan Nükleer Yakıt Araştırma ve Üretim Merkezi (NFRPC), İsfahan Nükleer Teknoloji Merkezi (ENTC), First East Export Bank, Irano Hind Shipping Company, IRISL Benelux NV, Jaber İbn Hayyan, Karac Nükleer Araştırma Merkezi, Kavoshyar Şirketi, Mesbah Enerji Şirketi, Modern Industries Technique Company, Novin Enerji Şirketi, Tarım ve Tıbbi Nükleer Araştırma Merkezi, Pars Trash Company, Pishgam Enerji Endüstrileri, South Shipping Line Iran ve Tamas Company yer alıyor.
Alınan önlem, Türkiye’nin 2006, 2015 ve 2021 yıllarında hayata geçirdiği, İran’a ilişkin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarını uygulayan önceki adımlarını güncellemiş olurken bu son karar, Ankara’nın Tahran’ın nükleer hedeflerine karşı yürütülen küresel baskı kampanyasına tam uyumunu bir kez daha ortaya koyuyor.
Avrupa ve ABD, İran’ın 2015 nükleer anlaşmasındaki yükümlülüklerini yerine getirmediği iddiasıyla “snapback” mekanizmasını devreye soktu; bu mekanizma, BM yaptırımlarının otomatik olarak yeniden uygulanmasını öngörüyor.
Ancak Moskova ve Pekin, bu mekanizmayı tanımadıklarını belirterek, İran’ın nükleer anlaşmaya taraf olarak yükümlülüklerini ihlal etmediğini savunuyor; bu bağlamda, Amerika Birleşik Devletleri’nin anlaşmadan çekilmesine rağmen İran’ın anlaşmaya uyduğu vurgulanıyor.
Rusya'nın Viyana'daki BM Temsilcisi Mihail Ulyanov, Güvenlik Konseyi'nin önceki kararlarının yeniden uygulanması konusunda resmi X hesabından yaptığı açıklamada, "Fransa, Almanya ve İngiltere, snapback'in başarıyla tetiklendiğini iddia ediyor" ifadelerini kullandı.
Ulyanov "Ancak, ilgili prosedür Avrupa Üçlüsü (İngiltere, Fransa, Almanya) tarafından ağır bir şekilde ihlal edilmiştir ve bu nedenle Rusya'nın, 'snapback'in geçersiz ve etkisiz olduğuna inanmak için tüm gerekçeleri bulunmaktadır" diye vurguladı.
Rusya ve Çin, Batılıların tek taraflı tetikleme adımının BM yaptırımlarını geri getirmeye yetmeyeceğini savunurken uzmanlar, bu girişimin yalnızca Avrupa-ABD'nin yorumu olduğunu ileri sürüyor.
İran da benzer şekilde, Avrupa ülkelerinin adımlarını uluslararası anlaşmaya uygun bulmadığını ve dolayısıyla uranyum zenginleştirme seviyesini %3’ten %60’a çıkarmakta haklı olduğunu belirtiyor.
Batılı ülkeler ise, İran’ın mevcut seviyesinin anlaşmayı ihlal ettiğini iddia ederek “snapback” mekanizmasını uyguladıklarını öne sürüyor.
Ankara ise, Resmî Gazete’de yayımlanan kararla BM yaptırımlarını uygulama yönünde adım atarak, kendi pozisyonunu Batılı müttefiklerle uyumlu hâle getirmiş oluyor.
