Financial Times gazetesinin ele geçirdiğini iddia ettiği belgeler, İranlı nükleer bilim insanlarının nükleer silah tasarımlarını doğrulamak amacıyla Rusya'ya gizli ziyaretler gerçekleştirdiğini ortaya koydu.
YDH - İngiliz Financial Times gazetesinin yayımladığı habere göre, İranlı nükleer bilim insanları nükleer silah uygulamalarında kullanılabilecek teknolojileri temin etmek amacıyla geçen yıl Rusya'ya ikinci bir gizli ziyaret gerçekleştirdi.
Söz konusu ziyaretin, ABD tarafından nükleer silah araştırmalarına liderlik etmekle belirtilen İran askeri birimi SPND ile Rus askeri enstitüleri arasında yapıldığı belirtildi.
Moskova ile Tahran arasında nükleer bilgi trafiği
Öte yandan Eski CIA analisti Jim Lamson, Tahranlı uzmanların amacını değerlendirdi.
Lamson, "Uzmanlar, nükleer patlama testi yapmadan bir nükleer silah tasarımını doğrulamalarına yardımcı olabilecek lazer teknolojisi ve uzmanlığı arayışındaydı" diye konuştu.
ABD ve İsrail'in haziran ayında İran'daki tesislere düzenlediği bombardımandan önce Washington, silahlanma çalışmalarının devre dışı kaldığına inanıyordu.
Ancak Amerikalı yetkililer, muhtemel bir bomba yarımı için gereken sürenin kısaldığına dikkat çekmişti.
Teknoloji transferi
Financial Times tarafından incelenen belgelere göre, SPND'nin "paravan şirketi" olduğu öne sürülen DamavandTec, İranlı lazer uzmanları için geçen kasım ayında St. Petersburg'a bir seyahat organize etti.
Heyet, çift kullanımlı teknolojiler üzerinde çalışan ve ABD yaptırım listesinde bulunan Rus firması Laser Systems ile bir araya geldi.
Gazetenin ağustos ayında yayımladığı araştırmada, Ali Kalvend ve DamavandTec'in diplomatik pasaportlar kullanarak daha önceki görüşmeleri organize ettiği ortaya çıkmıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, geçen ay bu isimleri yaptırım listesine aldı. Bakanlık, söz konusu kişilerin "yabancı tedarikçilerden nükleer patlayıcı cihazların geliştirilmesinde kullanılabilecek ürünleri temin etmeye çalıştığını" ve "İranlı nükleer uzmanların Rusya'ya seyahatini kolaylaştırdığını" açıkladı.
Savunma sanayii bağlantılı akademisyenler devrede
Kalvend, Laser Systems Direktörü Dmitriy Vasilyev'den gelen "teknolojik işbirliği" davetinin ardından bu ikinci seyahati planladı.
Davet mektubu DamavandTec çalışanlarına hitaben yazılmış olsa da kayıtlarda ziyaretçilerin savunma sanayii ile bağlantılı İran üniversitelerinden fizikçiler olduğu görülüyor.
Diğer taraftan Laser Systems yetkilisi Andrey Savin, SPND iştirakleri ile görüşmek üzere Şubat 2025'te Tahran'ı ziyaret etti. Laser Systems firmasının devlet sırları üzerinde çalışmak için Federal Güvenlik Teşkilatı (FSB) iznine sahip olduğu biliniyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı verilerine göre DamavandTec, kısıtlı bileşenler için bir tedarik aracısı olarak faaliyet gösteriyor.
Ayrıca Carnegie Endowment uzmanı Nicole Grajewski, toplantıların niteliğini değerlendirdi.
Grajewski, "Bu görüşmeler, Rusya'nın İran'a nükleer silahlarla ilgili araştırmalarında yardım ettiğine dair güçlü kanıtlar sunuyor. Devlete bağlı Rus kurumları çift kullanımlı teknoloji ve bilgi transferi sağlıyor" ifadelerini kullandı.
Grajewski ayrıca, "Bu faaliyet, hem Rus hem de İran tarafında üst düzeyde devlet onaylı görünüyor" değerlendirmesinde bulundu.
Fransa, Almanya ve İngiltere, eylül ayı sonlarında İran'ın nükleer taahhütlerini "önemli ölçüde yerine getirmediği" gerekçesiyle "snapback" (tetik) mekanizmasını devreye soktu ve cezai tedbirleri uygulamaya başlamıştı.
