Tayvan Dışişleri Bakan Yardımcısı François Wu’nun kamuoyuna açıklanmayan İsrail ziyaretinin, Taipei’nin savunma işbirliği arayışının hızlandığı bir dönemde gerçekleştiği belirtildi.
YDH- Reuters’a konuşan ve konunun hassasiyeti nedeniyle isimlerini açıklamak istemeyen üç kaynak, Tayvan’ın Dışişleri Bakan Yardımcısı François Wu’nun İsrail’e daha önce kamuoyuna açıklanmamış bir ziyaret gerçekleştirdiğini belirtti.
Ziyaret, Tayvan’ın savunma işbirliği için İsrail’e yöneldiği bir dönemde gerçekleşti.
Tayvan’ın, Pekin’in baskısı nedeniyle çok az sayıda resmi diplomatik bağı bulunduğunu belirten Reuters’a göre Pekin, adayı kendi eyaletlerinden biri ve bir ülke olmayan bir bölge olarak görüyor. Çoğu ülke gibi İsrail de resmen Pekin’i tanıyor ve Taipei’yi tanımıyor.
Reuters, üst düzey Tayvanlı diplomatların yurt dışına seyahat edebildiğini ancak İsrail gibi ülkelere yapılan bu tür ziyaretlerin “nadir” olduğunu aktardı.
İsrail’i “önemli bir ortak” olarak gören Tayvan, 7 Ekim Aksa Tufanı Operasyonu’nun ardından İsrail’in Gazze’ye yönelik başlattığı soykırım savaşına güçlü destek vermişti. O tarihten bu yana iki taraf arasında etkileşimlerin arttığı belirtildi.
Kaynaklar, konunun hassasiyeti nedeniyle isim vermeden konuşarak Wu’nun son haftalarda İsrail’e gittiğini Reuters’a bildirdi. Kaynaklardan ikisi, ziyaretin bu ay gerçekleştiğini söyledi.
Görüşmelerin içeriği belirtilmedi
Kaynaklar, Wu’nun kimlerle görüştüğü veya görüşmelerde Tayvan’ın Başkan Lai Ching-te tarafından ekim ayında tanıtılan ve kısmen İsrail’in hava savunma sistemi temel alınarak tasarlanan yeni çok katmanlı hava savunma sistemi T-Dome’un gündeme gelip gelmediği hakkında herhangi bir ayrıntı vermeyi reddetti.
Tayvan Dışişleri Bakanlığı, Wu’nun İsrail’i ziyaret edip etmediği sorusu üzerine yorum yapmayı reddetti. Bakanlık açıklamasında şu ifadeler yer aldı:
“Tayvan ve İsrail özgürlük ve demokrasi değerlerini paylaşmakta ve ticaret, teknoloji ve kültür gibi alanlarda karşılıklı fayda sağlayan değişim ve işbirliğini pragmatik şekilde teşvik etmeye devam edecektir. Daha fazla ‘karşılıklı fayda sağlayan işbirliği’ biçimini memnuniyetle karşılarız.”
Wu daha önce Tayvan’ın Paris’teki fiili büyükelçisi olarak görev yapmıştı ve Taipei’nin uluslararası arenadaki en görünür temsilcilerinden biri olarak kabul ediliyor. Wu’nun kamuya açık son yurtdışı ziyareti 19 Kasım’da Berlin Güvenlik Konferansı’na yaptığı katılımdı.
Geçen ay Taipei’de gazetecilere konuşan Tayvan Dışişleri Bakanı Lin Chia-lung, “Elbette teknoloji ve savunma alanlarında karşılıklı öğrenme ve bazı etkileşimler var.”
ifadelerini kullandı. Lin ayrıca, Tayvan’ın T-Dome sistemi ile İsrail’in Iron Dome sisteminin benzer olduğunu, ancak farklı yönler taşıdığını söyledi.
Savunma sistemleri: T-Dome ve Iron Dome
İsrail’in çok katmanlı savunma sistemi; Iron Dome, David’s Sling, Arrow ve ABD yapımı THAAD’dan oluşuyor.
T-Dome ise ABD yapımı Patriot ve Tayvan yapımı Sky Bow füzeleri ile uçaksavar topçusu gibi mevcut sistemleri entegre ederek daha yüksek imha oranı sağlamak üzere daha verimli bir “sensor-to-shooter” mekanizması kurmayı amaçlıyor.
Tayvan’ın Ortadoğu’da sınırlı diplomatik görünürlüğü bulunmasına rağmen, Tayvan ve İsrail’in Tel Aviv ve Taipei’de karşılıklı fiili elçilikleri mevcut.
Son dönemde artan diplomatik trafik
Reuters’ın bildirdiğine göre Tayvan, İsrailli yetkilileri ve milletvekillerini ağırlamaya devam ediyor. Ekim ayında Wu, Taipei’de İsrail Refah ve Sosyal İşler Bakanlığı Genel Müdürü Yinon Aaroni ile bir araya geldi. Eylül ayında ise Tayvan Devlet Başkanı Lai Ching-te, altı İsrailli milletvekiliyle ofisinde görüştü.
Aynı ekim ayında Lai, Tayvan’daki Amerikan İsrail Halkla İlişkiler Komitesi (AIPAC) yemeğinde yaptığı konuşmada İsrail’in topraklarını savunma konusundaki kararlılığının Tayvan için “değerli bir model” oluşturduğunu söylemiş ve Davud ile Calut hikâyesine atıfta bulunmuştu.
Patlayıcı çağrı cihazları olayı
Tayvan, geçen yıl İsrail’in Lübnan’da gerçekleştirdiği terör saldırısında kullanılan patlayıcı yerleştirilmiş çağrı cihazlarının Tayvan menşeli bir marka taşıması nedeniyle gündeme gelmişti. O dönemde hem Tayvan hem de İsrail bu durumun ikili ilişkilere etkisini küçümseyen açıklamalar yapmıştı.
Tayvanlı çağrı cihazı firması Gold Apollo da yaptığı açıklamada Lübnan'daki patlamalarda kullanılan çağrı cihazlarını Macaristan merkezli BAC Consulting'in ürettiğini söylemiş, söz konusu şirkete sadece marka lisansı verdiğini ve cihazların üretiminde hiçbir rolü olmadığını da sözlerine eklemişti.
İsrail’in 17–18 Eylül 2024’te Lübnan’da gerçekleştirdiği uzaktan müdahale terör operasyonunda, iki gün boyunca binlerce çağrı cihazı ve telsiz patlatılmış; olay sonucunda en az 39 kişi hayatını kaybederken, binlerce kişi ise yaralanmıştı.
