Suriye’nin kuzeydoğusundaki Kürt yönetimi, Şam’ın petrol alımlarını aniden kesmesinin ardından ihracatını Irak Kürdistan Bölgesi’ne yönlendirdi.
YDH- Şam’ın, Kürt kontrolündeki bölgelerden ucuz petrol alımını Kasım ayında durdurması, yalnızca ekonomik bir adım değil; Kürt idaresinin siyasi pozisyonunu baskı altına alma girişimi olarak yorumlandı.
Gelirinin yaklaşık yüzde 75’ini petrolden sağlayan özerk yönetim için bu karar, hem ekonomik hem de askeri-siyasi pazarlık alanlarını doğrudan etkiledi. Suriye Demokratik Güçleri'nin Suriye'deki Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) rejiminin sözde ordusuna entegrasyonu konusunda baskı kurulduğu değerlendirmeleri öne çıktı.
Ancak iki medya kuruluşu—el-Monitor ve National Context— Kurdpress'e dayandırdıkları haberlerde, bu baskının beklenen sonucu üretmediğini bildirdi.
Şam’ın alımları durdurduğu dönemde üretilen petrol kaybolmadı; aksine, hızla yeni bir rotaya taşındı. Ağustos ayında günlük 5 bin – 7 bin varil arasında seyreden ihracatın Irak Kürdistan Bölgesi’ne yönelmesiyle, bugün yaklaşık 20 bin varile ulaşıldığı aktarıldı.
Bu artış, aynı zamanda Humus anlaşması kapsamında resmi olarak belirtilen günlük 5 bin varillik hacmin gerçekte daha yüksek olduğunu da ortaya koyuyor. Bölgeden taşınan petrolün fiyatı yaklaşık 30 dolar seviyesinde sabit kalırken, hacmin üç katına çıkması dikkat çekici bir gelir akışı yarattı.
Kuzeydoğu Suriye’deki başlıca sahalar—Deyr ez-Zor, Haseke ve Ramalan—iki ana güzergâh üzerinden petrol sevkiyatı yapıyor.
Birinci rota, Fişabur-el-Velid sınır kapısından tankerlerle gerçekleştirilen kara taşımacılığı. İkinci güzergâh ise Ramalan’dan Mahmudiye köyüne uzanan kısa, gayriresmî boru hattı; hattın son noktası Kürdistan Bölgesi’nde peşmergelerin kontrolünde bulunuyor.
Günlük yaklaşık 20 bin varillik mevcut sevkiyatın büyük bölümü, Erbil yakınlarındaki Lanaz rafinerisinde işleniyor. Geri kalan kısım ise Erbil ve Dohuk’taki yerel piyasalara dağıtılıyor. İhracat rakamlarının son yıllarda zaman zaman 50 bin varile kadar çıktığı, bazı dönemlerde ise 7 bin varile kadar düştüğü biliniyor.
Bugünkü seviyeler, karşılıklı alımlardaki kesintilere rağmen görece bir istikrar sunuyor.
Kürt yönetimin maliye bakanı Ahmed Yusuf’un el-Monitor’a verdiği bilgilere göre, HTŞ'nin mevcut anlaşmayı sonlandırmasının arkasında Suudi Arabistan’dan ücretsiz petrol tedarik etmeye başlaması yatıyor.
Yusuf, bu kararın özerk yönetim üzerinde siyasi bir baskı amacı taşıdığını belirtiyor; ancak sahadaki sonuç, petrol akışının doğuya kayması ve bölgesel ekonomik ilişkilerin yeniden şekillenmesi oldu.
Sonuç itibarıyla Şam’ın alımları durdurması üretimi azaltmadı; yalnızca yön değiştirdi.
