BBC: İsrail'de 28 Mart'ta yapılacak genel seçimlerde 30 siyasi parti yarışıyor. Geçtiğimiz günlerde bir Arap partisinin orjinal listeden çekildiğini açıklamıştı. Seçimlerde yarışacak partiler hakkında BBC'nin derlediği ayrıntılar şöyle:
Kadima Partisi
Kadima partisi, Başbakan Ariel Şaron tarafından Kasım 2005'te kuruldu.
Şaron'un 4 Ocak'ta geçirdiği beyin kanamasından bu yana komada olmasına karşın, seçimlerden sonra Knesset'te en fazla sandalyeye sahip olacak partinin Kadima olacağı düşünülüyor.
Kadima, sağ kanat Likud ile merkez soldaki İşçi Partisi'nin ılımlı üyelerini bir çatı altında toplayacak bir merkez partisi kurulması yönündeki çabaların son ürünü.
Parti programında işgal altındaki topraklardan çekilmek, ekonomide serbest piyasa politikaları izlemek, parti temelli parlamenter sistemde reforma gidilmesi ve Yahudi Ortodoks dini lobi gruplarının etkisini azaltmak gibi başlıklar bulunuyor.
Merkezde son olarak Şinui partisi kurulmuş; parti 2003 parlamento seçimlerinde iyi bir sonuç elde etmiş ancak orta sınıf tabanı dışındaki kesimlere hitap etmeyi başaramış ve bölünmüştü.
Ancak Kadima, İşçi Partisi'yle bağlantıları sayesinde gerek işçi sınıfına, gerekse Kuzey Afrikalı Mizrahi Yahudi topluluğuna hitap edebiliyor.
Partinin çekirdeğini Likud'un merkezci kanadı ve Ariel Şaron'un sadık müttefikleri oluşturuyor.
Bunlar arasında Maliye Bakanı ve halen Başbakan vekilliğini yürüten Ehud Olmert, Savunma Bakanı Şaul Mofaz ve Adalet Bakanı Tzipi Livni bulunuyor.
İşçi Partisi
İsrail devletinin 1948 yılında kurulmasından bu yana, merkez soldaki İşçi Partisi ülkenin en büyük iki partisinden biri olageldi.
Ancak partinin Şaron karşısında pek şansı olmadı.
Partinin özellikle sol kanadında, Şaron'un ekonomide kemer sıkma politikasını ve güvenlik konularında tek taraflı yaklaşımlarını destekleyen Şimon Peres'in liderliğinden duyulan hoşnutsuzluk sonucunda, parti liderliğine Kasım 2005'te sol kanat bir sendika lideri olan
Amir Peretz seçilmişti.
İsrail'de bir büyük partinin liderliğine getirilen ilk Mizrahi Yahudisi olan Peretz, Mizrahi oylarının çoğunlukla yöneldiği Şas ve Likud gibi partilere giden oyları da çekmeyi planlıyor.
Bu nedenle, sosyal ve ekonomik konular gündeminin baş sıralarında geliyor ve asgari ücret ile sosyal güvenlik ödemelerinde arttırmaları öngören sosyal demokrat politikaları savunuyor.
Ayrıca partinin Şaron'a destek vermesinin ardından sol kanat Yahad Partisi'ne kayan seçmenleri geri kazanmayı da hedefliyor.
Likud Partisi
Likud Partisi, güvenlik konularında sertlik yanlısı bir çizgiyi ve ekonomide serbest piyasa duruşunu benimseyerek köklerine geri dönüyor.
Bu değişim, büyük oranda ılımlı kanadın partiden ayrılması sonucunda gerçekleşti.
Partinin yeni lideri Binyamin Netanyahu'nun popülaritesi, Şaron yönetimindeki Maliye Bakanlığı döneminde uyguladığı kemer sıkma politikaları nedeniyle seçmen nezdinde zarar gördü.
Yerleşimci hareketi de Netanyahu'ya şüpheyle yaklaşıyor.
Netanyahu'nun stratejisi, - muhtemelen - Filistin Yönetimi'nin Kassam füzeleriyle düzenlenen saldırıları, İsrail'in çekilmesi ardından Gazze'de hüküm süren karışıklığı ve Hamas'ın seçim zaferini gerekçe göstererek Batı Şeria'dan geri çekilmeyi gündemine almamak ya da bir Filistin devletinin kurulmasının değerlendirmemek yönünde şekillenecek.
Şas Partisi
Şas Partisi, 1984 yılında İsrail'in Sefarad Baş Hahamı Ovadya Yosef tarafından, aşırı dinci Mizrahi kesimin çıkarlarını korumak amacıyla kurulmuştu.
Bu kesimden büyük destek alan parti, 2003 seçimlerinde 11 sandalye kazanmıştı.
Ancak yapılan son kamuoyu yoklamalarına göre partiye verilen destek düşüyor.
Ulusal Birlik-Ulusal Dinci Parti
Ulusal Birlik, İsrail siyasi hayatının aşırı sağ ucunda yer alıyor.
Programı, Batı Şeria'nın İsrail tarafından tam işgal altına alınmasından önce Filistinlilerin Ürdün'e 'gönüllü transferi'ni öngörüyor.
Yerleşimci hareketinin siyasi kanadı olan Ulusal Birlik, Şubat ayında Ulusal Dinci Parti'yle seçim ittifakına girdi.
Bir zamanlar dini Siyonizm'in ılımlı kesiminin sesi olan Ulusal Dinci Parti, şimdi yerleşimci seçmenler nezdinde Ulusal Birlik partisinin aşırı dinci bir aynası olarak görülüyor.
Ulusal Dinci Parti'nin ılımlı seçmenlerinin - ki partiye verilen oyların yüzde 25'inin bu seçmenlerden geldiği düşünülüyor - oylarının Likud, hatta Kadima'ya kayabileceği belirtiliyor.
İsrail Beytenu Partisi
İsrail Beytenu Partisi'nin seçmen tabanı genellikle laik, toplum içinde büyük oranda kimliğini korumuş olan Rusça konuşan kesime dayanıyor.
Parti, Ulusal Birlik'le oluşturan blok altında faaliyet gösteriyordu ancak Ulusal Birlik'in Şaron'la kurduğu koalisyon ortaklığında oynadığı rol nedeniyle bloktan çekilmişti ve bu seçimlerde de tek başına yarışmaya karar verdi.
Programı Ulusal Birlik'inkinden farklılık gösteriyor.
Zira 2005'ten sonra hazırlanan program, İsrain'in işgal altındaki toprakları ilhak etmesi karşılığında ülkede Arap nüfusunun yaşadığı bazı bölgelerin Filistin Yönetimi'ne devredilebileceğini öngörüyor.
Yahad Partisi
Ülkenin en büyük radikal sol partisi olan Yahad, bir zamanlar çok etkili olan Barış Şimdi hareketinin siyasi kanadı olarak görülüyor.
parti, İsrail'in 1967 sınırlarına geri çekilmesi ve Oslo sürecinin yeniden canlandırılması çağrısında bulunuyor.
Ayrıca, sosyal demokrat bir ekonomik gündemi var.
Parti, Aralık 2003'te aralarında Meretz de olan birkaç sol kanat partinin biraraya gelmesi sonucu kuruldu.
Geri çekilme stratejisine verilen destek ve İşçi Partisi'nin yeni hazırladığı sosyal demokrat gündemi Yahad'ı iki koldan sıkıştırıyor.
Yine de partinin 2003 seçimlerinde olduğu gibi, bu kez de 5-6 sandalye kazanması bekleniyor.
Bu da Yahad'ın idealist, orta sınıf seçmen nezdinde desteğini koruduğunu gösteriyor.
Şinui Partisi
Şinui, 30 yıldır liberal ekonomik politikaların ve laikliğin başlıca savunucusu olagelmişti.
Parti, aynı zamanda televizyon habercisi olan yeni lideri Yosef Lapid'in yürüttüğü kampanya sonucunda 2003 seçimlerinde patlama yapmış, parlamentoda 15 sandalye kazanarak üçüncü büyük parti haline gelmiş ve Şaron'un ana koalisyon ortağı olmuştu.
Kadima'nın kurulması, Şinui'nin doğal seçmen tabanının kaymasına neden oldu.
Ocak ayından bu yana da parti çeşitli küçük gruplara bölündü.
Bu grupların hiçbirinin Knesset'e girmek için gerekli seçim barajını aşabilecekleri sanılmıyor.
Birleşik Tevrat Yahudiliği
1992 yılında iki Aşkenazi dinci grup arasında bir ittifak olarak kurulan Birleşik Tevrat Yahudiliği partisinde 2004 yılında Şaron'un koalisyon hükümetine dahil olup olmama konusunda yaşanan anlaşmazlık sonucu bölünmeler oldu.
Ancak ittifakı kuran Tevrat'ın Bayrağı ve Agudat İsrael bu seçimlerde birlikte yarışmaya karar verdi.
Genellikle dinci eğitim kurumlarının korunması gibi konularda Şas partisiyle aynı doğrultuda hareket ediyorlar.
Arap partiler
Araplar İsrail nüfusunun yüzde 20'sini oluşturuyor.
Likud, İşçi Partisi ve Yahad gibi İsrail partilerinin yanısıra; Hadaş, Balad ve Birleşik Arap Listesi gibi özellikle Arap ya da Siyonizm karşıtı partilere de oy veriyorlar.
Hadaş, Balad ve Birleşik Arap Listesi'nin oyları sabit kalmış ve son seçimlerde de Knesset'te 9-10 sandalye kazanmışlardı.
Seçimlerde bu başlıca partilerin yanı sıra çok sayıda küçük parti de yarışacak.
