İsrail'deki muhalefet Netanyahu'yu devirecek ilk adımı atmaktan bile acizken ve İsrail ordusunun ölümcül hataları artık sayılamaz hale gelmişken, işgalci rejimin utançtan örülmüş bir sergi olduğu ulusal bir aydınlanma ile daha net farkediliyor.
YDH- İsrail gazetesi Haaretz'in askeri analisti Amos Harel, ''Even When Israel's Deadly Rafah Op Is Over, We'll Still Be Asking: What Next?'' başlıklı makalesinde, İsrail'in devam eden askeri operasyonlarının kamuoyu gündeminden rehineleri uzaklaştırdığını ve konu hakkında doğru dürüst bir soruşturma için son umudun sivil toplumda olduğunu savunuyor.
***
Önümüzdeki hafta sonu, Hamas'ın sınır bölgesindeki topluluklara yönelik terör saldırısıyla başlayan Gazze savaşının üzerinden sekiz ay geçmiş olacak. Çarşamba günü Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi savaşın en az yedi ay daha süreceği tahmininde bulundu. Umarız bu dönem İsrail için daha iyi sonuçlarla biter.
Hanegbi kehanette bulunurken ordu, Gazze ile Mısır arasındaki sınır boyunca uzanan dar şerit olan Philadelphi güzergahında tam kontrol sağladığını açıkladı. Bazı medya kuruluşları oldukça coşkulu haberlerle karşılık verdi: İsrail Gazze'nin en güney köşesini kontrol ediyor; çok sayıda tünel ve silah ortaya çıkarıldı; Hamas'ın Mısır'dan Gazze'ye silah ve malzeme kaçırdığı oksijen tankı ortadan kaldırıldı.
Refah operasyonu konusunda Biden yönetimiyle aylarca çekişen Başbakan Bünyamin Netanyahu istediğini aldı. Askerler şimdiden kentin büyük bölümünde faaliyet gösteriyor. Şu anda İsrail ordusunu kimse durdurabilecek gibi görünmüyor. Son dört aktif taburu kentte bulunan Hamas bile durduramaz. Bunların nispeten zayıf birimler olduğu düşünülüyor, üstelik militanlarının çoğunun Refah'ı terk ettiği ve İsrail askeri harekatı başlar başlamaz kaçan yaklaşık bir milyon siville birlikte hareket ettiği görülüyor.
Ancak İsrail ordusunun buradaki görevlerini tamamlamak istemesi halinde Refah operasyonunun oldukça uzun sürmesi bekleniyor. Operasyon, hafta başında olduğu gibi, Filistinli sivillerin daha büyük ölçekli ölümlerine yol açma ihtimali göz önüne alındığında, İsrail'i ciddi şekilde zora sokma potansiyeline sahip. Ne yazık ki ilave askeri kayıplar da muhtemel. İlla ki şu soru sorulacak: Bundan sonra ne olacak?
Netanyahu destekçilerini Refah operasyonuna hazırladığı aylar boyunca onlara birbiriyle bağlantılı iki mesaj iletti: Refah yok edilecek ve orada Hamas'a karşı kazanılacak zafer İsrail'i, eğer hemen tam olarak başarılamazsa, tam zaferden bir adım öteye taşıyacak. Ancak geçtiğimiz iki hafta içinde başbakan, önceki aylarda yaptığı her konuşmada yer alan, danışmanlarının ve medya destekçilerinin şapkalarına bile işlediği bu sloganı nadiren dile getirdi.
Netanyahu'yu çoğumuzdan daha iyi anladığı anlaşılan Kanal 12 Haber yorumcusu Amit Segal, Çarşamba günü Netanyahu'nun sözünün “kampanya amaçlı” olabileceğini açıkladı. Muhtemelen başbakanın en sıkı takipçileri bile nihai zaferin çok yakında olmadığından ve Hanegbi'nin değerlendirmesinin patronunun vaatlerinden daha gerçeğe yakın olduğundan şüphelenmeye başladı.
Bakan David Amsalem Perşembe günü savaşın zafere kadar “gerektiği kadar, hatta 10 yıl” süreceğini söyleyerek herkesi aştı. Zaferin, başbakanı içinde bulunduğu zor durumdan kurtararak elde edilip edilmeyeceğini belirtmedi. Bunun yerine ve bir zaferin yokluğunda, başarısızlığın suçunu görevi yerine getirmeyen ya da ona müdahale eden diğerlerine - generallere, Amerikalılara, sola, medyaya - ve etkili bir şekilde hepsine birden yüklemek her zaman mümkün olacaktır. Ne de olsa 7 Ekim'deki hatalarla ilgili olarak bunlar zaten söylenmişti.
Medya ve uluslararası toplum bu hafta daha çok Refah'ın batısındaki Tel el-Sultan'da bulunan yerinden edilmiş kişiler kampında İsrail Hava Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen ve raporlara göre 45 sivilin öldüğü olayla meşguldü. Nispeten küçük, hassas güdümlü iki bomba, operasyonun hedeflerini öldürdü: Batı Şeria'daki terör eylemlerini yönlendiren ve teşvik eden Hamas karargahından, Batı Şeria komutanlığınden iki üst düzey yetkiliydi bunlar.
Ancak bir şekilde bitişikteki kampta yangın çıktı ve siviller öldürüldü. Ertesi gün, Refah'tan kaçan yüz binlerce insanın sığındığı kıyıdaki güvenli bölge olan Muwasi bölgesinde toplu katliam yapıldığına dair bir haber yayıldı. Bu iddia, başka bir olayın meydana geldiğine ya da İsrail'in böyle bir olaydan sorumlu olduğuna dair herhangi bir kanıt sunulmadan birkaç saat içinde medyadan kayboldu.
Tel el-Sultan olayı unutulup gitmedi. Sosyal medyada yanmış ceset parçalarının dehşet verici görüntüleri yayınlanırken, “normal” medya kuruluşları İsrail'i sert bir şekilde eleştirdi. Yabancı medya nezdinde (koşullar göz önünde bulundurulduğunda) yüksek itibar kazanan İsrail ordu Sözcüsü Daniel Hagari, ellerimizin bu kanı dökmediğini kanıtlamak amacıyla ayrıntılı bir brifing düzenledi. İsrail'in sadece kısmi kanıtlarla desteklenen tahminine göre olay yerinde Hamas'a ait bir mühimmat deposu bulunuyordu. Bir bombanın şarapneli isabet ettiğinde alev almış ve sivillerin ölümüne yol açmıştır. Belki de İsrail'in açıklamalarını anlayışla karşılayan Biden yönetimi dışında, dünyada kimse için bir fark yaratıp yaratmadığı şüpheli.
Aksine, iki temel argüman ortaya atılıyor. Birincisi, sivillerin yakınına saldırdığınız için suç sizde İsrail'de; ikincisi, isimleri çoktan unutulmuş iki orta düzey komutanı öldürmek istemek, sivillerin bu kadar büyük ölçüde öldürülmesini haklı gösteremez. Üstelik bu olay, Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı'nın Refah operasyonu sırasında soykırımın bir parçası olarak yorumlanabilecek hareketler konusunda İsrail'i uyarmasından birkaç gün sonra, dünyanın gözünün üzerinde olduğu bir bölgede meydana geldi.
Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant için talep edilen tutuklama emirlerinin gerçekten çıkarılması olasılığı da dahil olmak üzere Lahey tehdidi İsrail'in üzerinde asılı durmaya devam ediyor.
Dünya mahkemelerinin atacağı adımların Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde rehine anlaşması olmasa bile Gazze'deki savaşın devam etmesini yasaklayan ve İsrail'i yaptırımlarla tehdit eden bir karara yol açacağı tehlikeli bir gidişat hayal edilebilir. Amerika Birleşik Devletleri'nin böyle bir kararı veto edeceğinden emin olmak zor.
Refah'ta devam eden operasyon, buradaki ve Kuzey Şeridi'ndeki Cebalya operasyonundaki asker kayıpları, rehineleri bir kez daha kamuoyunun gündeminden düşürdü. Nahal Oz üssündeki katliamdan kısa bir süre sonra esir alınan beş kadın gözcüyü gösteren video İsrail kamuoyunu birkaç gün meşgul ettikten sonra daha yeni kötü haberlerin ağırlığı altında kayboldu. Görünüşe göre müzakerelerin kendisi de tıkanmış durumda. Heyetler gelip gidiyor ama şu ana kadar ana engeli aşabilecek bir ilerleme kaydedilemedi. Hamas'ın bir anlaşmanın savaşı sona erdireceği yönündeki uzlaşmaz talebi ve Netanyahu'nun buna izin vermeyi kararlılıkla reddetmesi birbiri ardına sürüp gidiyor.
İsrail ordusunun savaşta ne kadar başarılı olduğuna ilişkin olarak Çarşamba günü N12 sitesinde ilginç bir makale yayınlandı, belki de savaşın başlangıcından bu yana yayınlanan en sert makale.
Yazar Albay Hanoch Dauba, 7 Ekim'de üst düzey komutanların performansına ve o tarihten bu yana savaş durumuna ölümcül eleştiriler yöneltiyor. Katliamın stratejik düzeyden taktiksel düzeye kadar her düzeyde “muazzam bir başarısızlık” olduğunu yazıyor. İstihbarat yokluğu, İsrail'in gafil avlandığı sabah savunma hattının aşılmasında Gazze Tümeni'ni sorumluluktan muaf tutamaz. Ancak Dauba şimdi de İsrail ordusunun gerekenleri yapmadığını savunuyor.
“Düşman tarafından yenilgiye uğratılan ve savaşçılarını cehenneme göndermeye devam ederek kişisel utançlarını her gün, her saat düzeltmeye çalışan komutanların ve liderlerin içinde bulunduğu gerçeklik, Siyon'da yaşayan halk tarafından kabul edilebilir mi?” diye soruyor.
Dauba'ya göre, sürpriz saldırının ardından “Güney Komutanlığı'nın muhteşem toparlanma efsanesi” su götürmez.
Dauba arkada kalmış bir emeklinin konfor alanından yazmıyor.
Kendisi savaştan önce kariyer ordusundan emekli olmak üzere olan, yedek kuvvetlerde görev yapmış eski bir zırhlı tugay komutanıdır. İsrail ordusu Genelkurmay Başkanı'ndan ve İsrail ordusu Sözcü Birimi'nden izin almadan bu makaleyi yayınlamaya karar vermesi, ordudaki iç mayalanmanın ve disiplinin bir göstergesidir.
2006 yılındaki İkinci Lübnan Savaşı'nda bir tank bölüğünün komutanı olan Dauba, Bint Jbeil kasabasındaki yaralı askerleri kurtarma operasyonu sırasında yaralanmasının ardından cesaret madalyası ile ödüllendirilmişti. Mevcut savaşta, öldürülen Zırhlı Birlikler tabur komutanı Yarbay Salma Habaka'nın yerine gönüllü oldu. Dauba'nın hepsi de Kibbutz Ein Tzurim'den olan üç erkek kardeşi savaşta üst düzey subay olarak görev yapmış, bunlardan biri Lübnan sınırındaki bölgesel bir tugayın komutanı olmuş. Askeri sicilinde bir görevden daha bahsetmek gerekir. O da, on yılı aşkın bir süre önce Genelkurmay Başkan Yardımcısı Gadi Eisenkot'un büro şefi olduğudur.
Bunca aydan sonra hala burada
Dauba'nın makalesinin yayınlandığı gün Eisenkot siyasi planları hakkında ilk kez kamuoyu önünde konuştu. Eski Mossad şefi Meir Dagan onuruna Netanya Akademik Koleji'nde düzenlenen yıllık konferansta konuşan savaş kabinesi bakanı İsrail'in bir an önce seçime gitmesi gerektiğini söyledi.
Dagan, Netanyahu'nun hükümeti kurarken belirlediği tüm hedeflerde, özellikle de İran'ın nükleer projesini engellemede başarısız olduğunu sözlerine ekledi. Suudi Arabistan'la normalleşme ve hayat pahalılığının azaltılması da gerçekleşmedi, güvenlik ve yönetimin yeniden tesis edilmesinden bahsetmeye bile gerek yok. Ulusal Birlik Partisi'nden Eisenkot'a göre hükümet büyük bir başarısızlığa uğradı. Partinin savaş kabinesindeki temsilcilerinin, kendisi ve parti lideri Benny Gantz, bu forumdaki etkisinin çok azaldığını itiraf etti.
Netanyahu'nun tüm bunlar karşısında şoke olduğunu düşünmek zor. Başbakan bir süredir Ulusal Birlik Partisi'nin koalisyondan ayrılması için hazırlık yapıyordu ve sanki gitmesine üzülmeyecekmiş gibi davranıyor. Netanyahu'nun en büyük hedefi, ceza davasının sonuçlarından kaçarken kişisel olarak hayatta kalmak. Bunun için de iktidarda kalması ve seçmenlerin kendisiyle hükümetin başarısızlıklarının, özellikle de katliam sürprizinin ve savaşın kusurlu bir şekilde yürütülmesinin hesabını sorabileceği bir erken seçimi mümkün olduğunca ertelemesi gerekiyor.
Bunu sağlamanın yolu, farklı yoğunluklarda ebedi bir savaş ateşini sürdürmektir. Bu nedenle, mevcut koşullarda bir rehine anlaşması onun bakış açısından gerçekten söz konusu değildir, çünkü bu savaşın sona ermesi ve seçim önündeki engellerin kaldırılması anlamına gelecektir. Savaşın sona ermesi ise muhtemelen aşırı sağdaki ortaklarının hükümeti düşürmesiyle sonuçlanacaktır.
Benzer şekilde, savaş sonrası Gazze için teşvik etmeye çalışacağı herhangi bir düzenleme, özellikle de Filistin Yönetimi'ne bağlı personeli içeriyorsa. Muhalefetinin ve oyalama taktiklerinin arka planında ilkesel, ideolojik çekincelerden çok bu yatmaktadır.
Hanegbi'nin öngördüğü yedi ayın başka bir tarihe denk gelmesi belki de tesadüf değil: 20 Ocak 2025, ABD'nin bir sonraki başkanının göreve başlayacağı tarih. Netanyahu'nun Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönmesini arzuladığı bir sır değil. Bu umut yersiz olabilir çünkü ne yapacağı belli olmayan Trump Gazze'deki sonuçsuz savaştan bıkıp Netanyahu'dan geri çekilmesini isteyebilir ya da İsrail'e yapılan yıllık 3,8 milyar dolarlık savunma yardımının boşa gittiğine karar verebilir.
Bu arada hükümet, savaşın başarısızlıklarını araştırmak üzere bağımsız bir devlet soruşturma komisyonu kurulması ihtimaline karşı da çaba harcıyor. Netanyahu bu hafta bir felaket uyarısında bulundu.
Eğer birisi bize 7 Ekim'de Netanyahu'nun bir şekilde hayatta kalacağını, görevde kalacağını ve herhangi bir ayrılma belirtisi göstermeyeceğini söyleseydi, kesinlikle bunu korkunç bir fantezi olarak reddederdik.
7 Ekim'deki gibi başka bir felaket değil, emekli Yüksek Mahkeme Başkanı Yargıç Esther Hayut'un devlet soruşturma komisyonunun başkanı olacağı bir felaket. Netanyahu'nun teşvikiyle devlet müfettişi, katliam olaylarının kontrollü bir şekilde soruşturulması kapsamında, hedefleri önceden açıkça belirlenmiş askeri belgeleri araştırmaya devam ediyor. Ordunun soruşturmaları kamuoyunun ve medyanın gözünden uzakta gerçekleşiyor ve şimdilik manşetlere çıkmıyor.
Eğer gerçek bir soruşturmayı mümkün kılacak bir yol varsa, o da vatandaşlardan gelebilir. Bu hafta Nahal Oz üssünde kadınlı erkekli onlarca askerle birlikte öldürülen gözcü Roni Eshel'in ailesi bir devlet soruşturma komisyonu kurulması için girişimde bulunduğunu açıkladı. Çoğu öldürülen, bir kısmı da Gazze'ye kaçırılan gözcülerin aileleri neredeyse ilk andan itibaren gerçeğe ulaşmak ve adaletin yerini bulmasını sağlamak için tavizsiz bir mücadele verdiler. Belki de kurtuluş onlardan gelecektir.
Felaketin korkunç boyutlarına rağmen, hükümeti devirme mücadelesi hala onu ateşleyecek ve insanları harekete geçirecek bir kıvılcıma ihtiyaç duyuyor. Muhalefet lideri milletvekili Yair Lapid, bu hafta Knesset'te yaptığı bir konuşmada Netanyahu'ya dönüp sahte bir şaşkınlıkla hala burada ne aradığını sorarak bunu çok iyi ifade etti.
Eğer birisi bize 7 Ekim'de Netanyahu'nun bir şekilde hayatta kalacağını, görevde kalacağını ve herhangi bir ayrılma belirtisi göstermeyeceğini söyleseydi, kesinlikle bunu korkunç bir fantezi olarak reddederdik. Ancak Netanyahu kararlı, hesaplı ve rakiplerinden daha sofistike. Ve bu arada hayatta kalmayı da başarıyor. Hatta son anketler, muhalefet partileri hala önde olsa bile koalisyonun ve Likud'un gücünde kademeli bir artış olduğunu gösteriyor.
Siyasi müjdeler beklenirken, mevcut hükümet ülkeyi harabeye çeviriyor. İşte geçen haftadan kısmi bir seçki: Kanal 13'ün Ulaştırma Bakanı Miri Regev'in maskaralıkları hakkındaki araştırma raporu; Guardian'ın eski Mossad şefi Yossi Cohen'in Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin eski savcısına yönelik tehditleri hakkındaki araştırma raporu; Ulusal Güvenlik Troll'ünün polis müdürünü görevden almaya yönelik beceriksiz girişimi; bir Netanyahu destekçisinin üniformalı iken çektiği ayaklanma videosu; ve Kanal 14'ün 7 Ekim katliamında çoğunlukla sol görüşlü seçmenlerin öldürüldüğünü kanıtlamaya çalışan asılsız bir “soruşturma” yayınlaması.
Elbette bunun alt metni şudur: Bunu hak etmişlerdi.
Bu hükümet sadece savaşta işe yaramamakla kalmıyor, aynı zamanda diğer her alanda devam eden hasara neden oluyor. Netanyahu havada çok fazla top tutmaya çalışıyor. Önümüzdeki hafta, Haredi genç erkeklerin bu kez yasal olarak askere alınmasını sağlayacak bir yasayı geçirme girişimlerine ilişkin Yüksek Adalet Divanı'nın vereceği kararla, bu toplardan özellikle ağır olanı kafasına düşebilir.
Eisenkot'un baskısı altındaki Gantz, Yüksek Mahkeme görüşmelerini partilerinin savaşın zorunlu kıldığı acil durum koalisyonundan çıkışının başlangıcı olarak işaretledi. Hedeflenen tarih 8 Haziran. Şu anda bu fikre hiç de sıcak bakmayan Gantz, partisindeki atmosfer göz önüne alındığında bunu bir kez daha ertelemekte zorlanacak gibi görünüyor.
Birçok İsrailli, yıpratma savaşının ortasında bir seçim kampanyası fikrinden açıkça ve anlaşılır bir şekilde rahatsız. Bu kez başka bir seçenek yok gibi görünüyor, gerçi Gantz ve Eisenkot'un koalisyondan ayrılması bile seçimi garantilemeyecek. Pek çok şey sokaklardaki protestolarla etkileşimlerine bağlı.
***
Çeviri: YDH
