İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, ABD’nin İran’la yürüttüğü nükleer görüşmelerin ortasında Bakü’ye gidiyor. Ziyaretin gündeminde Azerbaycan’ın İbrahim Anlaşmaları’na katılımı var.
YDH- İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, İsrail ile Azerbaycan arasındaki giderek derinleşen diplomatik ve stratejik ilişkiler çerçevesinde önümüzdeki hafta Bakü’ye resmi bir ziyaret gerçekleştirecek.
Ziyaretin, ABD’nin İran ile yürüttüğü yeni nükleer müzakerelerin hassas bir aşamaya girdiği döneme denk gelmesi dikkat çekiyor.
Netanyahu’nun 8 Mayıs’ta Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile bir araya gelmesi, ertesi gün ise ülkedeki Yahudi topluluğuyla görüşmesi planlanıyor.
Başbakanın Şabat’ı Bakü’de geçirmesi de ajandasında yer alıyor.
İsrail’in Azerbaycan Büyükelçisi George Deek, ziyaret öncesinde yaptığı açıklamada, “Azerbaycan, İbrahim Anlaşmaları öncesinde dahi İsrail’le ilişkileri normalleştirme konusunda Müslüman dünyada lider konumdaydı,” diyerek Bakü yönetiminin bölgesel barış ve istikrar açısından oynadığı rolü vurguladı.
Deek, Azerbaycan’ın “refah, kalkınma ve İslamcı aşırılığa karşı mücadele” temelinde şekillenen ılımlı ülkeler bloğunun aktif bir üyesi olma niyetinde olduğunu belirtti.
İsrail-Azerbaycan ilişkilerinde yeni dönem
Azerbaycan’ın İsrail ve ABD ile ilişkilerini geliştirme arayışı, 2020 yılında imzalanan ve İsrail’in Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Sudan ve Fas ile diplomatik ilişkilerini normalleştirdiği İbrahim Anlaşmaları’na katılma yönündeki isteğiyle daha görünür hale gelmişti.
İsrail, İran’la 688 kilometrelik sınırı paylaşan Azerbaycan’ı yalnızca siyasi değil, aynı zamanda güvenlik açısından da stratejik bir ortak olarak görüyor.
İran sınırında yaşayan milyonlarca etnik Azeri’nin varlığı, Bakü-Tel Aviv hattındaki ilişkilerin jeopolitik boyutunu daha da derinleştiriyor.
Aynı zamanda Azerbaycan, İsrail’in en büyük petrol tedarikçilerinden biri konumunda.
İsrail’in petrol ihtiyacının yaklaşık üçte birinden fazlası Bakü’den karşılanıyor.
Enerji alanındaki iş birliği, geçtiğimiz ay Kudüs’te imzalanan ve Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR’a İsrail’de doğalgaz arama ruhsatı verilmesini öngören anlaşmayla yeni bir boyuta taşındı.
Askerî ve diplomatik ittifak
Askerî açıdan da iki ülke arasındaki iş birliği derinleşmiş durumda.
Azerbaycan, İsrail’den büyük miktarda savunma sistemleri ve silah alımı yaparak, özellikle 2020’deki İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nda bu ekipmanlardan büyük ölçüde faydalandı.
Bu bağlamda İsrail’in savunma teknolojileri, Azerbaycan’ın savaş kapasitesini önemli ölçüde artırdı.
Diplomatik düzlemde ise Azerbaycan, 2023 yılında İsrail’de büyükelçilik açarak, bunu yapan ilk Şii Müslüman ülke oldu.
Bu adım, İran’dan gelen sert tepkilere ve baskılara rağmen gerçekleşti.
Bölgesel rol ve Türkiye ile denge politikası
Azerbaycan, İsrail ile Türkiye arasında son dönemde yaşanan diplomatik gerilimlerde arabulucu bir rol üstlenmeye başladı.
İsrail’in 7 Ekim 2023’te yaşanan Hamas saldırılarına karşılık olarak Gazze’ye başlattığı askerî operasyonlar, Ankara ile Tel Aviv arasında ilişkilerin yeniden gerilmesine yol açarken, Bakü bu süreçte diplomatik denge sağlayan bir aktör olarak öne çıkıyor.
George Deek’e göre Azerbaycan, Arap olmayan Müslüman ülkeleri de kapsayacak şekilde İbrahim Anlaşmaları Forumu’nun genişletilmesi konusunda öncülük yapabilir.
“Bu süreci tam anlamıyla destekliyoruz,” diyen Deek, Azerbaycan’ın bu yöndeki potansiyelini hem İsrail hem de Batı dünyası açısından bir fırsat olarak değerlendiriyor.
