ABD Başkanı Trump, GBU-57 bombalarının dahi yeterli olmayacağı gerekçesiyle Fordo nükleer tesisine yönelik saldırı planını askıya aldı. Pentagon’a göre, tesisin tamamen yok edilmesi yalnızca taktik nükleer silahla mümkün, ancak Trump bu seçeneğe de cesaret edemiyor.
YDH- The Guardian gazetesinin edindiği bilgilere göre, ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın Fordo’daki uranyum zenginleştirme tesisine yönelik bir askeri saldırıyı, “sığınak delici” GBU-57 bombasının yeterli etkinliği konusunda şüpheleri olduğu gerekçesiyle onaylamadı.
Gazete, Trump’ın görev süresi boyunca İran’a yönelik askeri seçenekleri değerlendirdiğini ancak Fordo gibi yüksek güvenlikli yer altı tesislerine yapılacak bir saldırının başarıya ulaşacağına ikna olmadığını yazdı.
Konuya yakın kaynaklara göre Trump, ABD Savunma Bakanlığı’na, olası bir saldırının yalnızca GBU-57 bombalarının tesisi tamamen imha edebileceği yönünde güvence verilmesi halinde başlatılması talimatını verdi.
13.6 ton ağırlığındaki GBU-57 bombaları, yaklaşık 90 metre derinliğe inşa edilmiş dağ içindeki Fordo tesisine yönelik planlarda kilit rol oynuyordu ancak Trump, bu silahın hedefi yok etmede yeterli olmayabileceği yönündeki uyarılar üzerine askeri seçeneği rafa kaldırdı.
Bunun yerine, İran’a karşı uygulanan askeri baskının, Tahran yönetimini müzakere masasına çekebileceğini umarak beklemeyi tercih etti.
Pentagon: Konvansiyonel bombalar yetersiz
The Guardian, Pentagon içinde GBU-57’nin etkinliği konusunda uzun süredir ciddi bir görüş ayrılığı bulunduğunu belirtiyor.
Konuyla ilgili bilgi sahibi iki savunma yetkilisi, yalnızca taktik nükleer bir silahın bu derinlikteki bir tesisi yok edebileceğini ancak Trump’ın nükleer seçeneği hiçbir şekilde değerlendirmediğini aktardı.
Gazeteye konuşan kaynaklar, Beyaz Saray’daki Kriz Odası toplantılarında Savunma Bakanı Pete Hegseth ve Genelkurmay Başkanı General Dan Keane’e nükleer saldırı seçeneğinin sunulmadığını doğruladı.
Gizli askeri brifinglerde, birden fazla GBU-57 bombasının kullanılacağı geniş çaplı bir saldırının dahi tesise tam anlamıyla nüfuz edemeyeceği; yalnızca tünellerin çökmesine ve geçici işlevsizliğe neden olabileceği bildirildi.
Savunma Tehditlerini Azaltma Ajansı (DTRA) tarafından yapılan değerlendirmelerde, bu tür yer altı tesislerinin imhası için öncelikle geleneksel bombalarla yüzeyin yumuşatılması, ardından taktik bir nükleer bombanın B-2 bombardıman uçağıyla bırakılması gerektiği ifade edildi. Ancak bu senaryo da Trump tarafından kabul edilmedi.
Olası saldırı İran’ın nükleer programını durdurmaz, sadece geciktirir
Gazete, Fordo’ya yönelik olası bir saldırının, İran’ın nükleer programını sadece birkaç yıl geciktirebileceği; tamamen sona erdirme ihtimalinin ise oldukça düşük olduğuna dikkat çekti.
Emekli Tümgeneral Randy Manner, GBU-57’nin “kesin bir sonuç” doğurmayacağını belirterek, “Tesis kısa sürede yeniden inşa edilebilir. En iyi ihtimalle program altı ay ile bir yıl arasında ertelenmiş olur,” dedi.
Manner ayrıca, “Bu tür bir saldırı televizyonda etkileyici görünebilir ama gerçeklikten uzaktır,” ifadelerini kullandı.
Saldırının başarısı için İran’ın hava savunma sistemlerinin ve elektronik karıştırma kabiliyetlerinin önceden devre dışı bırakılması gerektiği, aksi takdirde GBU-57’nin hedefi isabetle vurmasının mümkün olmayacağı da bildirildi.
İsrail tek başına Fordo’yu vuramaz
Haberde, Fordo tesisinin yok edilmesinin hem Washington hem de Tel Aviv’de nükleer silah ediniminin önlenmesi açısından stratejik bir hedef olarak görüldüğü kaydedildi.
Ancak İsrail’in, bu derinlikteki bir tesisi vurabilecek bombalara ya da bu bombaları taşıyacak hava araçlarına sahip olmadığı ifade edildi.
İsrail, ABD desteği olmadan Fordo’ya yönelik çeşitli operasyonel senaryolar geliştirdi.
Bunlar arasında, komando birliklerinin helikopterle bölgeye indirilerek içeriden patlayıcı yerleştirmesi gibi seçenekler de yer aldı. Ancak bu tür planlar da Trump tarafından reddedildi.
Fordo’nun konumu ve tarihsel farklılık
İran, Fordo tesisini hava saldırılarına karşı korumak amacıyla Kum kenti yakınlarındaki bir dağın içine inşa etti.
The Guardian bu bağlamda, İsrail’in 1981’de Irak’taki Osirak nükleer tesisini bombalamasını hatırlattı ancak Fordo’nun konumunun ve koşulların tamamen farklı olduğuna dikkat çekti.
Osirak yer üstünde bulunuyordu; Fordo ise derin yer altına inşa edilmiş, iyi korunan bir hedef.
Gazete, haberle ilgili olarak Beyaz Saray ve Pentagon’dan yorum talebinde bulunmasına rağmen yanıt alamadığını belirtti.
Fordo’nun konumu, derinliği ve koruma düzeyi göz önüne alındığında, ABD-İsrail ittifakının teknik olarak bu tesise karşı etkili bir çözüm üretememesi, Batı’nın askeri kapasitesinin İran’ın nükleer kararlılığı karşısında sınırlarını açıkça ortaya koyarken GBU-57 gibi en gelişmiş konvansiyonel bombaların dahi Fordo tesisini yok etmekte yetersiz kalması, ABD’nin İran’ın yer altı nükleer altyapısına karşı etkili bir askeri seçenek sunamadığını gözler önüne seriyor.
