7 Ekim sonrası yapılan anketler, Arap kamuoyunun İsrail’le normalleşmeye desteğinin keskin biçimde azaldığını ve İsrail’in başlıca tehdit olarak görüldüğünü ortaya koydu.
YDH- El-Meyadin’in bildirdiğine göre, İsrail’in Filistin’i işgalinden yaklaşık 80 yıl sonra, Arap kamuoyunun büyük çoğunluğu İsrail ile normalleşmeyi reddetmeye devam ediyor.
Habere göre, 7 Ekim 2023 Aksa Tufanı Operasyonu sonrası Gazze’ye yönelik savaşın ardından yapılan yeni anket verileri, normalleşme desteğinde keskin bir düşüş olduğunu ortaya koydu.
2023-2024 yılları arasında gerçekleştirilen son Arab Barometer anketlerine göre, Arap ülkelerinde İsrail rejimiyle normalleşmeye verilen destek tarihî düşük seviyelere geriledi. Ankete dahil edilen Batı Asya ve Kuzey Afrika’daki sekiz ülkenin hiçbirinde kamuoyu desteği %13’ü aşmadı.
Arab Barometer’in sekizinci dalga araştırmaları Irak, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Moritanya, Fas, Filistin ve Tunus’u kapsadı ve bölge genelinde normalleşme eğiliminde “tutarlı bir düşüş” yaşandığını gösterdi. Fas’ta 2022’de %31 olan destek, 7 Ekim sonrası %13’e düştü; Lübnan’da %17’den %12’ye, Irak’ta %14’ten %13’e, Moritanya’da %8’den %4’e ve Ürdün’de %5’ten %3’e geriledi.
2020’de imzalanan normalleşme anlaşmalarından önce de İsrail ile normalleşmeye verilen destek sınırlıydı. 2018–2019 anketinde Sudan %32 ile “en yüksek” oranı verirken, Yemen %5 ile “en düşük” desteği göstermişti.
İsrail, bölgesel istikrar için başlıca tehdit olarak görülüyor
Bölge genelinde İsrail, “en çok belirtilen bölgesel tehdit” olarak öne çıktı. Lübnan’da katılımcıların %79’u İsrail’i ana tehdit olarak tanımlarken, bu oran Filistin’de %63, Mısır’da %54, Ürdün’de %42 ve Fas’ta %27 oldu. Mısır ve Ürdün’de genç katılımcılar, İsrail’i “başlıca tehdit” olarak görme oranında daha düşük çıkarken; Filistin’de gençler arasında endişe oranı daha yüksekti.
Protesto hareketleri
Foreign Affairs’e göre, normalleşmeye karşı kamuoyu tepkisi, bölge genelinde protesto hareketlerine de yansıdı. 2025 Nisan’ında Fas’ın en büyük işçi sendikası, hükümete İsrail bağlantılı gemilerin Fas karasularına girişini yasaklama çağrısında bulundu ve Gazze’yle dayanışma için bir dizi protesto düzenledi.
Ürdün’de 7 Ekim’den bu yana her gün protestolar düzenlenirken, hükümet İsrail’deki büyükelçisini geri çağırdı ve Müslüman Kardeşler’e yönelik bir yasak uyguladı.
Kuveyt’te protestolar kısıtlı olsa da halkın %84’ü İsrail yanlısı şirketleri boykot etti, %62’si Gazze’ye bağış yaptı ve çok sayıda kişi sosyal medya üzerinden dayanışma mesajları paylaştı.
İsrail’in Batılı müttefiklerine yönelik destek de azaldı
İsrail’in Batılı müttefiklerine yönelik kamuoyu desteği de “keskin” şekilde düştü. ABD’nin onay oranı Ürdün’de 23 puan, Moritanya’da ise 19 puan azaldı. Fransa’ya yönelik olumlu görüşler Lübnan’da 20, Moritanya’da 17 puan düştü.
İngiltere, Fas’ta en büyük düşüşü yaşadı: 38 puanlık gerileme kaydedildi. Buna karşılık Çin’e yönelik “olumlu” görüşler arttı: Ürdün’de 16, Fas’ta 15, Irak’ta 10 ve Lübnan’da 6 puanlık artış yaşandı.
Arab Barometer’in sekizinci dalga verileri, Eylül 2023 ile Temmuz 2024 arasında dokuz ülkede toplandı ve anketlerin çoğu Mart 2024 itibarıyla tamamlandı. Bu zamanlama, verilerin İsrail’in Lübnan’a ve ardından İran’a yönelik savaşı ile Suriye’ye yönelik saldırıları gibi önemli gelişmeler öncesinde toplandığı anlamına geliyor.
Dolayısıyla anket verileri, 7 Ekim 2023’ü takip eden ilk dokuz ayda Arap kamuoyunun tutumunu yansıtsa da sonrasındaki gerilimlerin kamuoyundaki etkisini kapsamıyor.
