ABD’nin ‘liman’ oyunu

YDH- Amerikan The Washington Post gazetesinde Sammy Westfall imzasıyla yayımlanan makalede, ABD’nin liman planının gerçekçi bir çözümden öte bir oyalama taktiği olduğu uzmanların görüşleri ışığında ortaya konuluyor.

The Washington Post’ta On Gaza aid, U.S. seeks complex workarounds to straightforward problem başlığıyla yayımlanan yazıyı Keda Bakış çevirdi.

***

İkinci Dünya Savaşı’nın kaderini değiştirmeye yardımcı olan 1944 D-Day çıkartmasını planlarken, Manş Denizi’ni geçmeye hazırlanan Müttefik Kuvvetler neredeyse aşılamaz bir mühendislik ve lojistik sorunuyla karşı karşıya kaldı: Fransa’nın Normandiya sahillerinde her gün binlerce ton malzeme ve ekipmanla işgalci bir kuvvete nasıl hızlı bir şekilde ikmal yapılacağı.

Yenilikçi bir çözüm geliştirdiler: Mulberry limanları, derin su limanları olarak hizmet vermek üzere İngiltere’den Fransa’ya bölümler halinde yüzdürülen iki prefabrik beton ve çelik liman.

Yaklaşık seksen yıl sonra, Başkan Biden’ın Gazze’ye yardım ulaştırmak için geçici bir liman kurma girişimi, iş arkadaşım Michael E. Ruane tarafından detaylandırıldığı üzere Normandiya’daki çabayı akla getiriyor.

Ancak önemli bir fark göze çarpıyor: Gazze Şeridi’nin etrafı, ABD’nin sadık müttefiklerinin kontrolünde olan ve kamyonlarla büyük miktarda yardımın ulaştırılabileceği mevcut güzergahlarla çevrili.

Biden geçen hafta yaptığı Ulusa Sesleniş konuşmasında, “dayanılmaz bir insani krizle” karşı karşıya olan Gazze’ye daha fazla yardım ulaştırmak için ABD’nin bir “acil durum operasyonu” gerçekleştirmesi gerektiğini söyledi. Gazze Sağlık Bakanlığı’na göre savaşın başlamasından bu yana Gazze’de en az 31 bin 341 kişi öldü ve 73 bin 134 kişi yaralandı ve yardım örgütleri açlık krizi ve yakın bir kıtlık konusunda uyarıda bulunuyor.

Ancak ABD, 1.000 asker ve iki ay sürecek, maliyeti henüz hesaplanmamış, hava yoluyla randımansız ve pahalı yardım sevkiyatının yanı sıra kaynak açısından da ağır olan bu işi üstleniyor  —yasaklı bir coğrafyanın etrafından da dolaşmıyor. Analistlerin temelde basit bir sorun olduğunu söylediği bir konuda lojistik açıdan karmaşık bir geçici çözümün peşinde: Gazze’ye karadan yardım ulaştırmak.

İsrail aylardır Gazze’ye girişine izin verilen kamyon sayısını arttırması için yardım gruplarının baskısı altında. Halihazırda Refah sınır kapısının Mısır tarafında bekleyen kamyonlar var, ancak bunlar savaş öncesindeki seviyelerin çok altında. Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e saldırmasından önce Gazze’ye günde yaklaşık 500 kamyon giriyordu. Ancak BM verilerine göre Şubat ayında 7 gün boyunca sınırdan sadece 20 ya da daha az kamyon geçti.

ABD merkezli bir insani yardım kuruluşu olan Refugees International, tarafından yayımlanan rapor, İsrail’in kısıtlamalarının yardım ulaştırma sürecinin her aşamasında insani yardım çabalarını engellediğini ortaya koydu.

İsrail Gazze’ye girmesine izin verilen yardım miktarına herhangi bir sınırlama getirmediğini iddia ediyor ve bunun yerine teslimatların yavaş olmasından Birleşmiş Milletleri sorumlu tutuyor. Ancak aralarında meslektaşım Claire Parker’ın da bulunduğu insani yardım örgütleri hem Mısır’dan Refah hem de İsrail’den Kerem Şalom geçişlerinin gerekli yardım hacmini karşılayamadığını savunuyor.

Ayrıca İsrail’in denetim sürecinin karmaşık ve şeffaflıktan yoksun olduğunu, ürünlerin görünüşte rastgele reddedildiğini vurguluyorlar. Save the Children’ın CEO’su Janti Soeripto Washington Post’a yaptığı açıklamada sürecin hantal ve şeffaf olmadığını söyledi. ABD merkezli bir insani yardım kuruluşu olan Refugees International, geçtiğimiz günlerde bölgede yürüttüğü saha araştırmasına dayanan bir rapor yayınladı.

Rapor, İsrail’in kısıtlamalarının yardım ulaştırma sürecinin her aşamasında insani yardım çabalarını engellediğini ortaya koydu. Bu kısıtlamalar arasında meşru insani yardım mallarının keyfi olarak reddedilmesi, karmaşık ve tutarsız bir denetim süreci, ülke içi insani yardım hareketlerinin sık sık engellenmesi ve kritik altyapıya yönelik saldırılar yer alıyor. Bu politikalar insan eliyle yaratılmış bir insani krize yol açmıştır.

Başkan Biden ayrıca İsrail’e Gazze’ye daha fazla kamyonun geçişine izin vermesi çağrısında bulundu. Ancak eleştirmenler, deniz ve hava yolları üzerinden yardım sağlama girişimlerinin, diplomatik yollarla çözülmesi daha muhtemel olan siyasi bir sorunu atlatmaya çalışmak olduğunu savunuyor.

Rapor üzerinde çalışan Uluslararası Mülteciler Örgütü Orta Doğu kıdemli savunucusu Jesse Marks, Suriye ve Yemen gibi uzun süreli çatışmalarda defalarca yardım ulaştıran uzmanların Gazze’de bir yardım operasyonunu hayata geçirememesinin “insani yardım operasyonunun hayata geçirilmesini kısıtlayan ve zorlaştıran engelleri temsil ettiğini” söyledi.

Marks, Biden yönetiminin havadan indirme ve deniz koridorları gibi son çare seçeneklerini benimsemesinin “Gazze’deki krizin ciddiyetini ve yardım yapılmazsa kıtlık koşullarının daha da kötüleşeceğine olan inancı” gösterdiğini söyledi.Yaklaşan kıtlığa yanıt vermek üzere bir iskele inşa edilmesi için altmış gün beklemek çok az, çok geç anlamına gelebilir. “Gazze’deki insanların iki ayı yok. Şu anda açlıktan ölüyorlar,” diyor Marks.

ReliefWeb’e göre, geçmeyi bekleyen yüzlerce kamyondan sadece beş tanesi 100 tondan fazla gıda paketini hemen getirebilir.Amerikan Yakın Doğu Mülteci Yardımı Başkanı Sean Carroll New Yorker’a verdiği demeçte, “Muhtemelen ilk geminin getireceğinin yirmi ila elli katı arasında bir miktar sınırdaki kamyonlarda bekliyor,” dedi.

“Bu işte bir tür çılgınlık var: ABD daha fazla yardım sokmak için iskele inşa edileceğini duyuruyor, çünkü zaten var olan kara geçişlerine malzeme sokmakta başarısız oluyoruz” dedi.

Gazze’ye ulaşmaya çalışırken aşılması gereken çok sayıda engel var, özellikle de yardımların yoğun olarak etkilenen kuzey bölgesine ulaştırılması söz konusu olduğunda. Malların kamyonlarla taşınması, İsrail güçlerinin devam eden bombardımanı gibi lojistik risklerle doludur.

Yardım uzmanları iskele planının en iyi ihtimalle bir yara bandı çözümü, en kötü ihtimalle de bir oyalama olduğunu söyledi.

Filistinli yetkililere göre, yardıma muhtaç çaresiz Gazzeliler yüklü kamyonlara hücum ederek 29 Şubat’ta 100’den fazla kişinin ölümüyle sonuçlanan yardım konvoyu trajedisi gibi trajik olaylara yol açtı. Buna ek olarak, yağmalama da daha yaygın hale geldi. Bununla birlikte, alternatif yardım ulaştırma yöntemleri, daha yüksek bir maliyetle de olsa aynı zorluklarla karşı karşıyadır. ABD’nin iskele planının da benzer vahim koşullar altında yardımın boşaltılması, tasnifi ve dağıtımı için bir sistem geliştirmesi gerekecektir.

Carroll New Yorker’a verdiği demeçte, uluslararası toplumun bazen şiddeti tetikleyen çaresizliği yardımın önünde bir engel olarak gördüğünü, oysa bunun “tam tersi” olarak anlaşılması gerektiğini söyledi. “Gıda yardımında gerçekten bir artış yaparsanız, bu çaresizliği ve şiddeti azaltabilirsiniz.”

Diğer yardım uzmanları ise iskele planının en iyi ihtimalle bir yara bandı çözümü, en kötü ihtimalle de bir oyalama olduğunu söyledi.

“İnsani yardım için karadan sınırsız erişime ihtiyacımız var. Bunun dışında herhangi bir şey kesinlikle mantıklı değil,” diyor BM gıda hakkı özel raportörü Michael Fakhri. Denizcilik planı “aşağılayıcı bir performans –ve kimse kandırılamaz” dedi.

Fakhri, bunun insani açıdan ya da insan hakları açısından “kesinlikle hiçbir anlam ifade etmediğini” söyledi. “Mevcut ABD yönetiminin hissettiği iç baskıyı yatıştırmak ve karşılamak için mantıklı. Bu, ABD’nin bir şeyler yaptığını göstermek için yapılıyor.”

Sadece son çatışma sırasında yüz milyonlarca dolarlık silah satışının kaynağı olan uzmanlar, ABD’nin alternatif rotalar tasarlamak yerine İsrail’e kamyonların geçişine izin vermesi için daha anlamlı bir baskı uygulayarak daha büyük bir etki yaratabileceğini öne sürüyor.

Fakhri, “Bu bir seçim gerektirir,” dedi.