Trump ile Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman arasındaki görüşmede, Trump’ın İsrail’le “normalleşme” konusunda ısrar etmesi ve Bin Selman’ın bunun şu anda mümkün olmadığını belirtmesi üzerine tansiyonun yükseldiği bildirildi.
YDH- Amerikan haber sitesi Axios'un aktardığına göre, ABD Başkanı Donald Trump ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman arasında geçen hafta yapılan görüşme, “Suudi Arabistan’ın İbrahim Anlaşmaları’na katılması ve İsrail’le ilişkileri normalleştirmesi olasılığı” konuşulurken gerildi. İki ABD yetkilisi ve konuya vakıf bir kaynak, görüşmenin bu bölümünün tansiyon yarattığını aktardı.
Habere göre, Gazze’deki savaşın sona ermesinin ardından Trump, Bin Selman ile yaptığı görüşmenin Suudi Arabistan–İsrail normalleşmesinde bir “kırılma anı” yaratmasını umuyordu.
Her iki lider de kamuoyu önünde birbirini övdü ve aralarında herhangi bir görüş ayrılığı izlenimi vermedi; ancak kapalı görüşmenin bazı kısımlarının gergin geçtiği aktarıldı. Yetkililer, Trump’ın Bin Selman’dan gelen itirazlar nedeniyle hayal kırıklığı yaşadığını belirtti.
İbrahim Anlaşmaları baskısı
Habere göre, Beyaz Saray yetkilileri görüşmeden önce Veliaht Prensi bilgilendirerek “Trump’ın Suudi Arabistan ile İsrail arasında normalleşme konusunda ilerleme beklediğini” iletti.
Axios'a göre, 18 Kasım’daki görüşmede “normalleşme” konusunu gündeme getiren taraf Trump oldu ve Bin Selman’a İbrahim Anlaşmaları’na katılması için yoğun baskı yaptı. Yetkililer, bu noktada görüşmenin gerildiğini kaydetti. Trump bastırdıkça Bin Selman karşılık verdi.
Üç kaynağın Axios’a aktardığına göre Bin Selman, “İsrail’le normalleşmeyi ilerletmek istediğini ancak Gazze savaşının ardından Suudi kamuoyunun son derece İsrail karşıtı bir noktada olduğunu, bu nedenle böyle bir adımı şu anda atamayacağını” ifade etti. Kaynaklar, Suudi toplumunun “şimdilik böyle bir adıma hazır olmadığını” aktardı.
Konuya hakim bir kaynak ve bir ABD yetkilisi, “Trump ile Bin Selman’ın medeni bir üslup sürdürdüğünü ancak görüşmenin zorlu geçtiğini” belirtti.
Kaynaklardan biri, “Bunu en iyi ‘hayal kırıklığı ve rahatsızlık’ olarak tanımlayabilirim. Başkan, Suudilerin İbrahim Anlaşması'na katılmasını gerçekten istiyor. Onu ikna etmek için çok uğraştı. Bu dürüst bir tartışmaydı. Ancak Bin Selman güçlü bir adam. Duruşunu korudu.” dedi.
Bin Selman’ın Filistin şartı
Habere göre Bin Selman, Suudi Arabistan ile yapılacak bir barış anlaşması karşılığında İsrail’in “Filistin devleti için geri dönüşü olmayan, güvenilir ve takvime bağlanmış bir yol” kabul etmesi gerektiğini talep etti. Bin Selman, bu talebini görüşme sonrasında kamuoyu önünde de açıkladı.
İsrail hükümeti ise Filistin devletine giden herhangi bir yolu reddediyor.
Bir ABD yetkilisi, “Bin Selman normalleşmeye hiç ‘hayır’ demedi. Kapı, daha sonra yapılabilecek bir anlaşmaya açık. Ancak iki devletli çözüm konusu ortada duruyor.” dedi.
Beyaz Saray'ın yaklaşımı
Trump’ın “refah içinde bir Ortadoğu” vizyonunu dile getirdiğini iddia eden bir Beyaz Saray yetkilisi, “bu vizyonun İbrahim Anlaşmaları’nın genişletilmesini içerdiğini” belirtti.
“İran’ın nükleer programı tamamen ortadan kaldırılmış ve Gazze’deki savaş sona ermişken, Ortadoğu’daki tüm ülkelerin İbrahim Anlaşmaları’na katılması Başkan Trump için büyük önem taşıyor.” diyen yetkili, bunun, “bölgedeki barışı ileriye taşıyacağını” öne sürdü.
F-35 tartışması
Habere göre Trump, geçen hafta basına yaptığı açıklamalarda, Suudi Arabistan’a İsrail’in sahip olduğu aynı gelişmiş model F-35 savaş uçaklarını sağlayacağını söyledi; bu açıklama İsrail’den itiraz aldı.
Ancak ertesi gün ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile görüşerek, bunun doğru olmadığını bildirdiği aktarıldı. ABD ve İsrail yetkilileri, Rubio’nun Netanyahu’ya, Suudilere daha düşük seviye bir F-35 modelinin verileceğini söylediğini ifade etti.
Yetkililer, Rubio’nun, “İsrail ordusunun ABD yasalarında güvence altına alınan ‘nitelikli askeri üstünlüğünün’ (QME) zarar görmemesini sağlamak için” İsrail ile ek görüşmeler yapacağını belirtti. Bir ABD yetkilisi, “İsraillilere QME’ye bağlı olduğumuzu ve bunu ihlal etmeyeceğimizi söyledik” dedi.
Görüşmede 11 Eylül davası gündeme gelmedi
Axios’un aktardığına göre Trump, Bin Selman ile görüşmesinde 11 Eylül saldırılarında hayatını kaybedenlerin ailelerinin Suudi Arabistan’a açtığı terör davasını gündeme getirmedi.
Bir yargıcın, saldırıda 2.977 kişinin öldüğü olaya ilişkin “krallığın saldırıya karıştığına dair ezici deliller” bulunduğunu belirterek davanın devam etmesine izin verdiği hatırlatıldı.
