Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi, İran'la denetimlerin yeniden başlaması için yeni bir anlaşmaya varıldığını ve belgenin gizli tutulacağını açıkladı. İran'ın UAEA Daimi Temsilcisi Rıza Necefi ise Grossi'nin raporlarını eleştirerek, ajansın tarafsız ve profesyonel davranması gerektiğini vurguladı.
YDH - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi, çarşamba günü Guvernörler Kuruluna yaptığı konuşmada, İran'la güvence denetimlerinin uygulanmasına yönelik mekanizmalar üzerinde anlaşmaya varılarak doğru yönde önemli bir adım atıldığını bildirdi.
Grossi, kendisi ve İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi tarafından imzalanan anlaşmaya atıfta bulunarak, "Bu belge, güvence denetimlerine yönelik bir uygulama belgesi olduğu için kamuya açık değildir," dedi.
Grossi'ye göre, teknik nitelikteki bu belge, denetim prosedürleri, bildirimler ve bunların uygulanması konusunda net bir çerçeve sunuyor.
Belgenin, Kapsamlı Güvenlik Denetimleri Anlaşması'nın ilgili hükümleriyle tam uyumlu olduğunu belirten Grossi, bunun İran'daki tüm tesisleri kapsadığını ve saldırıya uğrayan tüm tesisler ile buralardaki nükleer materyaller hakkında gerekli raporlamayı ele aldığını açıkladı.
Tahran'ın yakın zamanda onayladığı kendi iç prosedürlerini izleyeceğini ve bunun ilgili denetimler ile erişimin önünü açacağını kaydeden Grossi, her tesis için güvence denetimi yaklaşımlarının teknik düzeyde gözden geçirileceğini ifade etti.
Grossi, bu adımların Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) kapsamındaki mevcut anlaşmayı değiştirmediğini vurguladı.
Grossi, "İran ve Ajans, işbirliğine saygılı ve kapsamlı bir şekilde yeniden başlayacak," diye konuştu.
İşbirliğinin yeniden başlamasının basit bir bürokratik süreç olmayacağını belirten Grossi, haziran ayında nükleer tesislere düzenlenen saldırılar nedeniyle işbirliğinin "kaçınılmaz olarak" askıya alındığını hatırlattı.
Grossi, İran'ın NPT'den çekilmeme ve uluslararası yayılmayı önleme sistemi çerçevesinde çalışmaya devam etme yönündeki beyanını "cesaret verici" olarak nitelendirdi.
Ajansın, Tahran tarafından dile getirilen endişeleri dinleme ve bu endişeleri İran'ın yeni yasası ve mevcut yasal yükümlülükleriyle uyumlu bir şekilde ele almanın yollarını bulma görevi olduğunu teyit etti.
Konuşmasının sonunda Grossi, UAEA'nın denetim faaliyetlerinin İran'da yeniden başlamasının, anlaşmalara varılabileceğine dair iyi bir işaret olmasını umduğunu dile getirdi.
Grossi, uluslararası sorunlara kalıcı çözümler bulmak için diyaloğun yerini hiçbir şeyin tutamayacağını sözlerine ekledi.
Tahran'dan Grossi'nin raporlarına eleştiri
Öte yandan, İran'ın UAEA nezdindeki daimi temsilcisi Rıza Necefi, Grossi'nin Guvernörler Kuruluna sunduğu raporları eleştirdi.
Necefi, raporların "bir kez daha yasal ve mesleki bağlamın dışında olduğunu, çarpıtılmış bir anlatıya dayandığını ve feci sonuçlara yol açan önceki yapıcı olmayan yaklaşımın devamı niteliğinde olduğunu" savundu.
Necefi, ajansın gerekli tedbirleri almamasının, İran'ın önceden yaptığı uyarılara rağmen denetim altındaki nükleer tesislerinde hasara ve ciddi can kayıplarına yol açtığını belirtti.
Ajans müfettişlerinin davranışlarına da değinen Necefi, müfettişlerin tesislerden son derece gizli belgeleri çıkarıp İran dışına götürmesinin yasa dışı olduğunu ve ülkenin güvenlik protokollerini ihlal ettiğini söyledi.
Necefi, ajans müfettişlerinin atanmasına itiraz etme hakkının anlaşmanın 9(a)(ii) maddesinde açıkça tanındığını hatırlattı.
İranlı temsilci, ülkesinin NPT'ye ve Kapsamlı Güvenlik Denetimleri Anlaşması'na bütünüyle bağlı olduğunu yineledi.
Fakat Necefi, Tahran'ın aynı zamanda ajanstan siyasi baskılara boyun eğmemesini, tarafsız ve teknik kalmasını beklediğinin altını çizdi.
Necefi, "İran'a yönelik haksız askeri saldırganlık, manzarayı kökten değiştirdi ve güvence denetimleri anlaşmasının uygulanma şekli de dahil olmak üzere pek çok alanı etkiledi," ifadelerini kullandı.
Necefi, "Bu sorunu çözmek için İran ve Ajans müzakerelere başladı. Müzakereler her iki tarafça adil ve profesyonel bir şekilde sonuçlandırılırsa, işbirliğinin devam etmesinin yolu açılacaktır," diye ekledi.
Uranyum zenginleştirme seviyesi için bir sınır olmamasına rağmen Genel Direktör Grossi'nin, İran'ın denetim altındaki zenginleştirme faaliyetleri hakkında defalarca yasal dayanaktan yoksun endişelerini dile getirmesini eleştiren Necefi, Grossi'nin, İran'ın denetim altındaki nükleer tesislerine yönelik bariz saldırılar için herhangi bir üzüntü belirtmekten kaçınmasına şaşırdığını ifade etti.
Necefi, konuşmasını, ajanstan İran'la müzakerelerini yapıcı bir şekilde sürdürmesini ve henüz tamamlanmamış metnin içeriğinin bir kısmını seçici bir şekilde yansıtarak bu süreci tehlikeye atabilecek her türlü eylemden kaçınmasını beklediklerini belirterek sonlandırdı.
İran, salı günü yaptığı açıklamada, UAEA ile işbirliği ve denetimlerin yeniden başlamasına yönelik mekanizmaları belirleyen ve Tahran'ın meşru haklarını ve egemenliğini güvence altına alan yeni bir anlaşmaya varıldığını duyurmuştu.
