İran'ın Direniş Ekseni'yle yaklaşan uzun savaşta İsrail

YDH- Amerikan dış politika dergisi Foreign Affairs’te yer bulan makalenin yazarı, İsrail Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nden kıdemli araştırmacı Assaf Orion'a göre, İran ve Direniş Ekseni operasyonel koordinasyonla kabiliyetlerini geliştirerek Orta Doğu'da yedi cephede savaşan İsrail'i çok yıkıcı bir sona hazırlıyorlar.

Hamas lideri İsmail Heniye'nin Tahran'da, Hizbullah'ın üst düzey komutanı Fuad Şukur’un da Beyrut'ta öldürüldüğü Temmuz sonundan bu yana geçen zamanda, Ortadoğu'da daha geniş çaplı bir çatışmanın patlak verebileceğine dair pek çok spekülasyon yapıldı. İran ve Hizbullah, İsrail'e doğrudan büyük saldırılarla misilleme yapmayı seçerse, İsrail'in Gazze'deki mevcut harekâtını bölgesel bir savaşa dönüştürebilirler. Bu senaryoda İsrail kuvvetleri birden fazla cephede birden fazla silahlı gruba, terörist milislere ve uzun menzilli füzeler ve insansız hava araçlarından oluşan devasa bir cephanelikle donatılmış nükleer eşikteki bir devletin ordusuna karşı yüksek yoğunluklu bir savaşa girecektir.

Bazı açılardan bu daha geniş çaplı bölgesel savaş çoktan başlamış durumda. Başından beri “Gazze savaşı” yanlış bir isimlendirmeydi. Hamas'ın yaklaşık bir yıl önce 7 Ekim'de gerçekleştirdiği iğrenç saldırıdan bu yana İsrail, kuruluşundan bu yana en uzun savaşlardan biri haline gelen bu savaşta bir değil çok sayıda düşmanla karşı karşıya kaldı.

Hamas'ın Gazze'den başlattığı saldırının ertesi günü Hizbullah Lübnan'dan İsrail'e saldırmaya başladı ve Gazze'deki çatışmalar devam ettiği sürece saldırılarını sürdüreceğini ilan etti. Kısa bir süre sonra Yemen'deki Ensarullah da saldırıya katılarak Kızıldeniz ve Umman Denizi'ndeki uluslararası gemilere sürekli saldırılar düzenlediler ve İsrail'e, biri Tel Aviv'in merkezinde patlayan füzeler ve insansız hava araçları fırlattılar.

Bu arada Irak'taki ve bazen de Suriye'deki Şii milisler de İsrail'i insansız hava araçları ve roketlerle tehdit etti. Nisan ortasında İsrail'in Şam'daki İran diplomatik kompleksi yakınlarında ölümcül bir hava saldırısı düzenlemesinin ardından İran İsrail'e 350'den fazla balistik füze, seyir füzesi ve insansız hava aracı fırlatarak misilleme yaptı ve iki ülke arasında doğrudan ve açık bir savaş için yeni bir emsal oluşturdu. Aynı zamanda, İsrail'e karşı terörist saldırıları teşvik etmek ve İsrail'in kendi içindeki güvenliği zayıflatmak için, İran Batı Şeria'yı fon ve silahlarla doldurmaktadır.

Yine de şu ana kadar bu çok cepheli savaşın şiddeti sınırlı kaldı. İsrail ya da düşmanları diğer cephelerden herhangi birinde gerilimi tırmandırmaya karar verirse, bunun İsrail'in güvenliği ve stratejisi üzerinde derin etkileri olacaktır. 1973 Arap-İsrail savaşından bu yana İsrail aynı anda birden fazla cephede tam teşekküllü bir savaş yürütmedi. Ne de başka bir bölgesel gücün büyük bir saldırısıyla karşı karşıya kaldı.

İsrail onlarca yıldır bunun yerine devlet dışı silahlı grupların tehdidiyle mücadele etmeye odaklandı. Kurulduğu 1948 yılından bu yana İsrail'in güvenlik konsepti, düşman topraklarında kısa süreli savaşlara dayanmaktadır; bu yaklaşım, askeri gücünü en üst düzeye çıkarmasına ve temel dezavantajları olan küçük toprakları ve nüfusunun yanı sıra uzun süreli kampanyaları destekleyecek stratejik derinlik ve iç kaynak eksikliğini telafi etmesine olanak tanır.

Gazze'de yaklaşık bir yıldır süren yüksek ve orta yoğunluklu çatışmalar ile Lübnan'ın kuzey sınırındaki sınırlı yoğunluklu çatışmalar bu paradigmayı ciddi şekilde zorladı. İsrail'in kendi içinde yıllardır süren siyasi çalkantılar ülkenin gücünü tehlikeye attı. İran, Hizbullah ve İran destekli diğer gruplar diğer cephelerde de yüksek yoğunluklu savaşa yönelirse, İsrail'in güvenlik stratejisini daha güçlü bir zemine oturtması büyük önem taşıyacaktır.

Gerçek birçok cepheli savaşta zafer kazanmak için İsrail, müttefiklerinin ve ortaklarının hayati yardımlarıyla ulusal gücünün tüm araçlarını -siyasi, askeri, ekonomik, teknolojik, enformasyonel ve diplomatik- birleştirmek zorunda kalacaktır. Ve daha uzun, yoğun bir mücadeleye dayanmak için yeni yollar bulması gerekecektir. İsrail'in siyasi-askeri liderliği daha da tehlikeli bir geleceğe bakmalı ama aynı zamanda İsrail'in çok daha sınırlı askeri kaynaklarla aynı anda birden fazla saldırganla karşılaştığı ve galip geldiği kendi erken tarihinden de ders almalıdır.

Yedi cepheli bir savaş

İsrail'in şu anki savaşı başından beri son on yıllardaki öncekilere benzemiyor. Hamas'ın 7 Ekim'deki barbarca ve canice saldırısının ertesi günü -ki bu saldırıda örgüt bin 200'den fazla sivil ve askeri öldürdü ve 200'den fazla kişiyi rehin aldı- İsrail 50 yıl sonra ilk kez resmen savaş ilan etti. Başından beri bu savaşın İsrail'in Gazze'deki önceki operasyonlarından farklı olacağı açıktı. Tehdidi ortadan kaldırmak ve bu tür saldırıların tekrarlanmasını önlemek için Hamas'ın terör ordusunu yok etmek, Gazze Şeridi üzerindeki kontrolünü sona erdirmek ve gelecekte yeniden silahlanmasını ve dirilmesini önlemek gerekiyordu.

Bu zor görevleri başarmak için İsrail, Hamas'ın ordu birimlerini ve yönetim organlarını dağıtmalı; silahlarını, üretim tesislerini, tünellerini ve komuta merkezlerini yok etmeli ve Hamas'ın savaş gücünü azaltmalıdır. Ayrıca Mısır ve diğer ortaklarıyla koordinasyon içinde Gazze'nin sınırlarını uzun vadede korumalıdır. İsrail aynı zamanda İran'ın Direniş Ekseni’nin Hizbullah ve Ensarullah gibi diğer üyelerinin de savaşa tam anlamıyla katılmasını engellemeye çalışmak zorunda.

İsrail'in saldırısı ilerledikçe, ülke kısa süre içinde kendisini Orta Doğu'da yedi cephede mücadele ederken buldu. İsrail güçleri Gazze'de Hamas'ın ordu birliklerini dağıtmak ve hareket serbestisi sağlamak için hava saldırıları ve kara manevralarını birleştirdi. Lübnan'la olan kuzey sınırı boyunca, İsrail'e düzenli füze, insansız hava aracı ve roket saldırılarına başlayan Hizbullah'a karşı savunma operasyonlarına başladılar. Takip eden aylarda İsrail, Beyrut da dâhil olmak üzere Lübnan genelinde Hamas ve Hizbullah'ın üst düzey isimlerine yönelik hedefli operasyonlar düzenledi. Zaman içinde İsrail İran ve Yemen'de saldırılar düzenledi, Batı Şeria'da terörle mücadele operasyonları yürüttü ve Suriye'de İran destekli grupları ve gelişmiş silah tesislerini hedef aldı. ABD'nin ve bölgedeki ve Batı'daki diğer ortaklarının desteğini alan İsrail ayrıca her yönden gelen tehditlere karşı etkileyici çok uluslu ve çok katmanlı hava savunması kurmayı başardı.

Kayda değer askeri başarılara rağmen savaşın yüksek insani, ekonomik ve siyasi maliyetleri oldu. Yaklaşık bir yıl süren savaşın ardından İsrail'in daha fazla silah, mühimmat ve yedek parçaya ihtiyacı var. Bu da kısa vadede ABD'ye daha fazla bel bağlamak anlamına gelirken orta ve uzun vadede savunmaya çok daha fazla yatırım yapılmasını gerektirecektir.

Ayrıca 7 Ekim saldırılarından bu yana İsrail ordusu 700'den fazla askerini kaybetti ve binlercesi de yaralandı. Yedek askerler üzerindeki yük zaten ağır. Bu çerçevede, İsrail toplumunun diğer kesimlerinin, özellikle de çoğunlukla hizmetten muaf olan ve yeni bir zorunluluğa şiddetle karşı çıkan ultra-Ortodoksların orduya alınması yönünde çağrılar artmaktadır.

Bu mevcut zorluklara, geniş çaplı bir bölgesel savaş yeni baskılar ve daha da yüksek maliyetler ekleyecektir. Buna hazırlanmak için İsrail'in güvenlik stratejisini daha kapsamlı bir şekilde yeniden düşünmesi ve bazı açılardan varlığının ilk on yıllarında izlediği yaklaşımı yeniden canlandırması gerekiyor.

Her şey olabilir

Gazze'deki savaş yüksek yoğunluklu bölgesel bir çatışmaya dönüşme tehdidini taşırken, İsrail'in kuruluşu ve ilk on yılları boyunca maruz kaldığı tehdide geri dönüşü işaret ediyor. O yıllarda İsrail defalarca Arap güçlerinden oluşan bir koalisyona karşı savaştı. O zamanın İsrail ordusu “her şey mümkün” olarak bilinen ve ülkenin aynı anda birden fazla cephede birden fazla düşman tarafından saldırıya uğradığı bir durumla başa çıkmak üzere inşa edilmiş ve hazırlanmıştır.

Nispeten küçük bir nüfusa ve toprağa sahip olan çiçeği burnunda İsrail devleti, kendisinden çok daha büyük Arap ülkelerinin düzenli ordularıyla çevriliydi. Bu nedenle savunmasının anahtarı, küçük düzenli kuvvetleriyle düşman saldırılarını durdurma; daha büyük yedek kuvvetlerini hızla harekete geçirme; mümkünse düşman topraklarında saldırıya geçme, her seferinde bir cephede yerel üstünlük sağlayarak kesin zaferler kazanma ve birleşik düşman ordularını kısa sürede yenilgiye uğratma becerisiydi.

İsrail ile düşmanları arasındaki insan ve askeri potansiyel farklılıkları göz önüne alındığında, İsrail'in genel güvenlik konsepti de düşman topraklarında yapılan kısa ve belirleyici savaşları vurgulama eğilimindeydi. İsrail'in askeri etkinliğini en üst düzeye çıkarırken İsrail'in iç cephesine yönelik riski azaltan bu tür savaşlar, İsrail ordusunun güçlü yönlerine oynadı ve ülkenin ekonomisini ve toplumunu hızla normale döndürmesini sağladı.

Bu stratejiyi mümkün kılmak için, yazılı olmayan bu güvenlik konsepti üç sütun üzerine inşa edilmiştir: caydırıcılık, erken uyarı ve mutlak zafer. Sonradan bunlara iki sütun daha eklendi: koruma/savunma ve büyük bir gücün desteğini alma zorunluluğu. Caydırıcılık, herhangi bir düşmanı ülkeye saldırmaktan caydırmak için İsrail'in mutlak zafer ve düşman yenilgileri sicilini kullanmak anlamına geliyordu. Erken uyarı, yedek kuvvetlerin hızlı bir şekilde çağrılmasını sağladı ve böylece İsrail'in geniş vatandaş-asker havuzunun aktif görev için seferber edilene kadar ekonomiye ve topluma katkıda bulunmaya devam etmesine izin verdi. Askeri düzeyde de İsrail ordusuna savaş düzenini hızlı bir şekilde yükseltme kabiliyeti kazandırmıştır. Kesin zafer mevcut tehditleri ortadan kaldırmayı ve caydırıcılığı daha da güçlendirmeyi amaçlıyordu.

Strateji başarılı oldu. 1948 Bağımsızlık Savaşı'nda, yaklaşık iki yıl süren çatışmaların ardından İsrail, altı Arap devletinin ve Filistin güçlerinin birleşik ordularının üstesinden geldi. 1967'de İsrail, Altı Gün Savaşı'nda Mısır, Ürdün ve Suriye ordularının yanı sıra Irak ve Lübnan hava kuvvetlerini yenerek yine çok yönlü Arap tehdidiyle karşı karşıya kaldı. Ve 1973'te İsrail, sürpriz Yom Kippur saldırısının ardından Mısır ve Suriye'yi geri püskürttü ve yenilgiye uğrattı.

Ancak tam da bu başarı nedeniyle ulusal orduların İsrail'e karşı güçlerini birleştirme tehdidi ortadan kalktı. Mısır ve Ürdün İsrail ile barış anlaşmaları imzaladı ve Arapların en büyük hamisi olan Sovyetler Birliği'nin çöküşü, ardından ABD'nin Irak'ı işgali ve Arap Baharı olarak adlandırılan süreçle birlikte diğer devletlerin göreceli gücü zayıfladı. 1973'ten sonra İsrail bir daha asla bir Arap koalisyonuyla karşılaşmadı. Bunun yerine, Lübnan'daki Hizbullah ve Filistinli gruplar; Gazze ve Batı Şeria'daki Hamas, Filistin İslami Cihadı ve diğer örgütler; ve bölgedeki el-Kaide ve IŞİD gibi küresel terörist cihat grupları da dahil olmak üzere çoğunlukla devlet dışı örgütlerle savaştı. Bu düşmanlar gerçekten de İran ve Irak gibi bölgesel güçler tarafından destekleniyordu, ancak Irak diktatörü Saddam Hüseyin'in İsrail'e balistik füzeler fırlattığı 1991 Körfez Savaşı dışında, İsrail ile bu ülkeler arasında, Lübnan'da ve Lübnan üzerinde Suriye dışında, doğrudan çatışma yaşanmadı.

Bu arada, Irak'ın füze ve roketlerinin İsrail'in iç cephesine yönelik balistik silah tehdidi, İsrail'i güvenlik konseptine koruma sütununu eklemeye teşvik etti. Son yirmi yılda, Demir Kubbe, David's Sling ve Arrow sistemleri de dahil olmak üzere çok katmanlı füze ve roket savunmaları geliştirdi ve yeni lazer sistemleri de geliştiriliyor. Yıllar içinde İsrail savunma çabalarını devlet dışı düşman gruplarına odakladı ve orijinal savunma unsurlarından bazılarını bu daha zayıf ama aynı zamanda konvansiyonel olmayan düşmanlarla mücadele etmek için uyarladı. Örneğin, erken uyarı sistemleri düşman işgallerinden ziyade terör saldırıları hakkında alarm vermek için çok daha sık kullanıldı.

Askeri strateji düzeyinde, İsrail ordusu planlamacıları İsrail'i aynı anda birden fazla potansiyel saldırgana karşı savunurken tek bir saldırgana karşı kararlı bir saldırı operasyonu yürütme yeteneğini korumaya çalıştılar. Bu bağlamda, bu yüzyılın ilk yıllarından itibaren İsrail birincil kara cephesini bölgedeki en ağır silahlı devlet dışı örgüt olan Hizbullah'ın üslendiği güney Lübnan olarak gördü. Gazze Şeridi'ndeki Hamas ikincil olarak görülürken, İsrail ile sınırı olmayan İran benzersiz bir tiyatro olarak görülüyordu. İsrailli stratejistlerin temel varsayımı, savaş başladığında Hamas'la uğraşmanın İsrail Lübnan'da kesin bir zafer elde edene kadar bekleyebileceğiydi.

Kısa savaşların sonu

Gazze'deki mevcut savaşta, mevcut güvenlik çerçevesinin yetersizliği açıkça ortaya çıkmıştır. İlk olarak, 7 Ekim 2023'te İsrail dört sütundan üçünü uygulamada yetersiz kaldı: caydırıcılığının etkisiz olduğu kanıtlandı, erken uyarı sistemleri başarısız oldu ve zayıf kara savunması büyük Hamas işgali karşısında çöktü. Aynı derecede önemli olarak, savaş ilerledikçe mevcut güvenlik doktrini ve planlamasının altında yatan ilke ve varsayımların birçoğu çelişti: İsrail kendi topraklarında başlayan bir savaşta savaşıyor ve kuzey ve güneydeki sınır toplulukları yerlerinden edildi; ana cephe çok daha zorlu Hizbullah'ın kalesi olan Lübnan'a değil Hamas'a karşı Gazze'deydi; İsrail kısa bir savaş yerine uzun bir savaşı seçti; ve büyük bir bölgesel güç olan İran'ın kendisi de dahil olmak üzere İran tarafından desteklenen çok sayıda düşman katıldı.

Kesin zafer konseptini benimseyen İsrail, Hamas'ın terörist ordusunu yenmek için yola çıktı. Yaklaşık bir yılın ardından, yüksek istihbarat ve operasyonel kabiliyetler sergileyerek, yoğun yerleşim alanlarında, yerin altında ve üstünde şiddetli bir şekilde savaşarak bu hedefe doğru önemli ilerlemeler kaydetti. Hamas'ın ordu birliklerinin çoğu yenilgiye uğratıldı ve dağıtıldı, roket ve üretim tesislerinin çoğu imha edildi ve güçlerinin yarısından fazlası -tahminen toplam 30 bin savaşçıdan en az 17 bini- öldürüldü. Ancak İsrail'in bu tehdidi bertaraf etmesine daha çok var, zira Hamas şimdiden yeniden canlanma belirtileri gösteriyor, saflarına yeni üyeler katıyor ve sahadaki hakimiyetini inatla sürdürüyor.

Geçmişte İsrail, askeri harekâtları için kısa iç ve dış zaman ufuklarının, “kum kadranları”nın bilincindeydi ve bu nedenle ABD ve diğer güçler tarafından durdurulması için baskı yapılmadan önce kazanımlarını hızla maksimize etmeye çalıştı. Buna karşın, kısmen İsrail'in tercihiyle mevcut savaşın uzaması orduya, topluma ve ekonomiye yüksek maliyetler yükledi. Gazze Şeridi'ndeki büyük yıkım ve Hamas tarafından bildirilen büyük sivil kayıplar İsrail'in itibarını ve konumunu zayıflatmakta, artan uluslararası eleştirilere ve ilk cezalandırıcı adımlara neden olmaktadır. İsrail'in 7 Ekim'den bu yana süren uzun savaşı, kendi yükümlülükleri nedeniyle, İsrail'in kısa savaşları tercih eden önceden var olan ilkesinin önemini vurgulamıştır.

Savaşın uzamasının yanı sıra genişlemesi halinde mevcut güvenlik varsayımları daha da zorlanacaktır. Topyekûn bir bölgesel savaşta İsrail sadece İran tarafından desteklenen terörist ordular ve milislerle değil, aynı zamanda İran'ın kendisiyle de savaşıyor olacaktır. Bu düşmanlar birlikte İsrail'e Gazze'den, kuzey sınırından ve Batı Şeria'dan, ayrıca doğudan ve güneyden uzaktan saldıracaklardır. Nasıl ki İsrail'in Arap koalisyonlarının tehdidini bertaraf etmesi birkaç savaş ve on yıllar aldıysa, İran eksenine karşı zafer de uzun süreli bir mücadele gerektirecektir.

Yaklaşmakta olan fırtına

Daha geniş çaplı bir savaş şu ana kadar görülenlerden çok daha yıkıcı olacaktır. İran ve eksen muhtemelen çok daha fazla operasyonel koordinasyonla hareket edecektir. Eksen güçleri bölgedeki ABD güçlerinin yanı sıra Ürdün ve Suudi Arabistan ile Birleşik Arap Emirlikleri gibi Körfez ülkelerine de saldırabilir. En azından siyasi ve lojistik düzeyde, Çin ve Rusya da işin içine çekilebilir ve böylece Batı'ya karşı büyük güç rekabetinde bir başka aktif alan açılabilir.

Bir yanda İsrail, diğer yanda Hizbullah, İran ve belki de diğerleri, henüz kullanılmamış silahlar da dahil olmak üzere çok daha geniş bir kabiliyet yelpazesinden yararlanacaklardır. Saldırıların hızı da katlanarak artacaktır. Geçtiğimiz on bir ay içinde Hizbullah İsrail'e 7 bin 600'den fazla roket fırlattı ve İsrail Lübnan'da 7 bin 700'den fazla Hizbullah hedefine saldırdı. Topyekûn bir savaşta bu ölçekte bir değişim birkaç gün içinde gerçekleşebilir. İran tarafından ateşlenen binlerce balistik füze, seyir füzesi ve insansız hava aracıyla birlikte Hizbullah'ın geniş cephaneliği İsrail'in hava savunmasını önemli ölçüde zorlayacaktır. Buna ek olarak, İsrail muhtemelen Lübnan topraklarına bir kara saldırısı düzenleyecek ve Hizbullah İsrail'e sınır ötesi operasyonlar düzenlemeye çalışacaktır. İran'ın milislerinin İsrail'e hem Lübnan hem de Suriye'den ve eğer başarılı olurlarsa Ürdün üzerinden saldırmaları beklenebilir.

İsrail ve düşman kayıplarının niteliği de değişecektir. Savaşçıların yanı sıra Hamas'ın canlı kalkan olarak kullandığı Gazze'deki ve İsrail ile Lübnan'ın sınır bölgelerindeki sivil halk da savaşta hayatını kaybetti. Ensarullah’ın Kızıldeniz'deki saldırıları da uluslararası deniz taşımacılığının yönünü değiştirerek Mısır ve Ürdün'e önemli ekonomik darbeler vurdu ancak nispeten az sayıda can kaybına neden oldu. Geniş çaplı bir savaşta, insani maliyet muhtemelen savaşan ülke ve bölgelerdeki nüfusun daha geniş kesimlerine yayılacak ve hayati enerji ve petrol tesisleri de dahil olmak üzere nüfus merkezlerine ve ulusal altyapıya çok daha fazla zarar verecektir.

Aktörlerin çokluğu kendi başına çalkantılı bir girdap yaratacaktır. Nasıl ki İran'ın eksenindeki ikincil bir aktör olan Hamas'ın kararı mevcut olaylar zincirini tetiklediyse, Irak ve Suriye'deki milisler ve Hizbullah da dahil olmak üzere savaşa doğrudan ilave aktörlerin dahil olması, ortaya çıkan çatışmayı öngörmeyi ve yönlendirmeyi daha da zorlaştıracaktır. Birden fazla düşman ve ortağın yarattığı ilave karmaşıklık, sadece ortak bir stratejinin formüle edilmesi ve uygulanmasını değil, aynı zamanda tırmanmanın kontrol altına alınmasını ve savaşın sona erdirilmesini de zorlaştıracaktır.

Tüm bu konularda askeri ve ekonomik kaynakların korunması hayati önem taşıyacaktır. İsrail'in sınırları boyunca çoklu tehditler söz konusu olduğundan, İsrail ordusunun Mısır ve Ürdün ile olan barışçıl sınırlarını güvence altına almaya devam ederken bile Lübnan, Gazze, Batı Şeria ve belki de Suriye'de faaliyet göstermesi gerekebilir. İnsan gücüne olan talep daha da artacaktır. İsrail'deki eleştirel sesler, önceki yıllarda rejimin İsrail'in savunma bütçesinde büyük kesintilere yol açan bütçe açıklarıyla karşı karşıya kalmasını, tank tugaylarının, hava filolarının ve diğer birimlerin kapatılmasını kınadı. Şimdi ise İsrailli askeri liderler, İsrail ordusunun mevcut ve bekleyen görevlerini yerine getirebilmesi için 15 ek tabura ya da yaklaşık 10 bin askere ihtiyacı olduğunu söylüyor. Şu an itibariyle Gazze'de konuşlanmış olan İsrail ordusu kara kuvvetlerine savaşın genişlemesi halinde Lübnan'da ihtiyaç duyulacak ve zaten zor durumda olan yedek askerlerin daha da ağır bir yükü omuzlamaları gerekecek.

İsrail'in dayanıklılığı, belirleyici bir askeri yumruk atma yeteneği kadar önemli hale geliyor. İsrail ordusu, birkaç hafta süren çok yüksek yoğunluklu çatışmalar için optimize edilmiştir. Mevcut uzun süreli savaş durumunda İsrail kuvvetleri sadece daha fazla insan gücüne ve savaş düzenine değil, aynı zamanda çok daha fazla silah, mühimmat ve yedek parça stokuna ihtiyaç duymaktadır. İsrail şimdilik ABD'den daha fazla malzeme temin edebilmektedir ancak orta ve uzun vadede savunma bütçesini önemli ölçüde arttırması ve savunma sanayisini genişletmesi gerekecektir. İsrail ekonomisi, kredi notunun düşürülmesi ve tedarik zincirindeki aksamalar da dahil olmak üzere savaştan şimdiden önemli ölçüde etkilenmiş durumda. Küçük işletmeler ve yüksek teknoloji endüstrisi de aylardır seferber olan işletme sahipleri ve işçilerle uğraşmak zorunda kaldı. Bu etkiler, İsrail'in iç cephesinde önemli düşman saldırıları potansiyeli ile birlikte büyük ölçekli bir bölgesel savaşta daha da artacaktır.

Tünel vizyonu

İsrail rejimi şimdiye kadar Gazze'deki hedeflerine odaklanmaya devam etti: Hamas'ı yenmek, oluşturduğu tehdidi ortadan kaldırmak ve İsrailli tutukluları eve getirmek. Savaşın diğer alanlarıyla ilgili olarak rejimin ana direktifleri sadece gerilimi tırmandırmaktan kaçınmak ve güneydeki ana çabayı sekteye uğratacak eylemleri engellemek oldu. Birden fazla cepheden gelen saldırılara rağmen İsrail, savaş alanının tamamını kapsayan bu geniş kapsamlı zorluklarla başa çıkmak için henüz kapsamlı bir strateji oluşturmuş değil. Kuzey sınırını ele alalım: İsrailli liderler bölgenin güvenliğini sağlamak ve yerinden edilmiş sivillerin güvenli bir şekilde evlerine dönmelerine izin vermek için sözde çaba sarf etseler de, rejim henüz bu hedefi resmi bir savaş hedefi olarak benimsemedi.

İsrail rejiminin savaşın hukuki ve siyasi boyutlarını ele almakta büyük ölçüde başarısız olması sorunu daha da derinleştiriyor. Savaş uzadıkça, Gazze ve Tahran arasındaki düşman kampa yönelik olumsuz uluslararası görüşler oldukça sabit kalsa bile, İsrail daha fazla siyasi izolasyon ve operasyonlarının meşruiyetine ilişkin sorularla karşı karşıya kalıyor. Bunun bir nedeni de İsrail rejiminin Hamas'ın yenilgisinin ötesinde savaşın “ertesi günü” için olumlu bir vizyon ortaya koymayı reddetmesidir. Geniş çaplı bir bölgesel çatışmada bu sorun diğer alanlara da yayılabilir: özellikle Lübnan'da İsrail'in net bir nihai oyunu olması ve İran'ın tehditlerini göz önünde bulundurarak Orta Doğu'daki ilişkileri ve güvenlik mimarilerini nasıl şekillendireceğini açıklaması çok önemli olacaktır.

İsrail'in karşı karşıya olduğu stratejik meydan okumanın tüm boyutlarının farkına varması aciliyet arz etmektedir. Hamas 7 Ekim'deki saldırısının zamanlamasıyla eksen ortaklarını şaşırtmış olsa bile, mevcut savaş ve yakında onu takip edebilecek bölgesel savaş, İran'ın İsrail'in kanını akıtmaya ve yok etmeye yönelik daha büyük, uzun vadeli projesiyle bağlantılı olarak görülmelidir.

İran ve müttefikleri İsrail'e saldırma konusundaki istekliliklerinde giderek artan bir yüzsüzlük gösterdiler. İsrail için ciddi bir tehdit oluşturan füzeler, insansız hava araçları ve gelişmiş tanksavar füzeleri de dahil olmak üzere yeni silah sistemleri geliştirdiler ve İsrail'in göreceli gücünü en üst düzeye çıkarmasını zorlaştıran bir dizi savaş stratejisi (tünel savaşı, sivil nüfusun arasından savaşma, bilgi ve yasal savaş) uyguladılar. Yüksek yoğunluklu bir savaşa geçmek eksen kampanyasında bir başka önemli adım olacaktır.

Bu daha geniş kapsamlı tehdidi kontrol altına almak için İsrail artık sadece ham askeri gücüne güvenemez. Ulusal gücün çeşitli araçlarının yanı sıra müttefik ve ortaklarının, hatta belki de bir güçler koalisyonunun yardımını kullanmalıdır. Böyle bir destek İsrail'in, birleşik düşman kaynaklarını dengelemek ve stratejik derinlik eksikliğini telafi etmek de dahil olmak üzere bazı zayıflıklarını azaltmasını mümkün kılacaktır. Koalisyon yaklaşımının potansiyeli, İsrail ve ortaklarının Nisan ortasında İran'ın füze ve insansız hava aracı saldırısını büyük bir yenilgiye uğratmasıyla güçlü bir şekilde ortaya konmuştur.

Böyle bir koalisyonun merkezinde, benzer düşünen ülkeler ve bölgesel ortaklarla birlikte Orta Doğu'nun güvenlik mimarisine liderlik eden ABD yer almalıdır. İsrail'in komşu ülkelerle ilişkileri de Suudi Arabistan ile normalleşmeden büyük fayda sağlayacaktır, ancak böyle bir adım İsrail-Filistin ilişkilerinde önemli ilerleme kaydedilmesini gerektirecektir. Bununla birlikte, İsrail'in Washington ile stratejik ilişkisi ulusal güvenliğinin temel direğidir ve öyle kalmalıdır. Geniş çaplı bir bölgesel savaş durumunda bu ilişki daha da kritik hale gelecektir.

Sekizinci cephe

İran'ın direniş ekseninin çekirdeğini oluşturduğu ve Hizbullah'ın İsrail sınırlarındaki en ciddi askeri tehdit olduğu düşünüldüğünde, İsrail'in stratejisi bu tehditleri ciddiyet ve aciliyet sırasına göre ele almalıdır. İlk olarak İsrail Gazze'deki savaşı sona erdirmeye çalışmalı ve buradaki çatışmaları uzun bir harekâta dönüştürmelidir. Bu noktada, askeri operasyonlar zaten daha sınırlı hale geldiğinden, bu daha çok siyasi bir adımdır. Elbette İsrail'in Hamas'la savaşmaya ve onu kalıcı bir yenilgiye uğratmaya devam etmesi gerekecektir ancak bu rehinelerin serbest bırakılmasından sonra gerçekleşebilir.

Uluslararası örgütlerin ve Arap devletlerinin yardımıyla Gazze'de Hamas'ın yerine alternatif bir Filistin rejimi, belki de her seferinde bir bölge olmak üzere, yavaş yavaş kurulmalıdır. Hamas'ın Batı Şeria'yı ele geçirmesini önlemek için İsrail, hem kendi polisi hem de Filistin Yönetimi'nin güvenlik güçleri aracılığıyla hesap verebilir yönetimi destekleyerek, ekonomiyi destekleyerek ve hukukun üstünlüğünü teşvik ederek bölgede istikrarı sağlamalıdır. Ve İsrail, Batı Şeria'nın ilhakına ve tek devletli bir gerçekliğe yol açacak adımlardan kaçınırken, çatışmanın uzun vadede çözülmesi için elverişli koşulları geliştirmelidir.

Er ya da geç İsrail de Lübnan'daki Hizbullah tehdidini, tercihen diplomasi yoluyla ama daha büyük olasılıkla savaş yoluyla ele almak zorunda kalacaktır. En iyisi, bunu mevcut çatışmaların kontrolsüz bir şekilde tırmanması ya da kötüleşmesi yoluyla değil, kendi seçeceği bir zamanda, dikkatle planlanmış, önleyici bir saldırı yoluyla yapmasıdır. Böyle bir adım atılana kadar İsrail diplomasi yoluyla Lübnan'daki çatışmaları sona erdirmeye ve Hizbullah'ı sınırdan uzaklaştırmaya çalışmalı, ancak bunun sorunu çözeceği yanılsamasına kapılmamalıdır. Hizbullah'ın İsrail'e yönelik büyük bir saldırı hazırlığında olduğu anlaşılırsa, İsrail'in bir başka önleyici saldırıyı düşünmesi akıllıca olacaktır, ancak bu sefer daha geniş bir hedef yelpazesine yönelik ölümcül güç de dahil olmak üzere çok daha güçlü sinyallerle.

İsrail'in ayrıca İran'ın ortaklarını ve müttefiklerini silahlandırma çabalarını ve nükleer silah arayışını sekteye uğratmaya devam etmesi gerekecektir. Bu da İsrail'in başta ABD olmak üzere Batı'daki ve bölgedeki diğer benzer düşünen ülkeler de dahil olmak üzere ortaklarıyla daha güçlü bir işbirliğini gerektirecektir. Ensarullah'ın uluslararası çıkarlara karşı oluşturduğu tehdidi gerçekten sona erdirmek için sorunu kaynağında ele alan kolektif bir yaklaşım gerekecektir: İran'ın Ensarullah'a destek ve silah teknolojisi sağlayan tedarik zincirini ele alarak ve rakiplerini güçlendirerek Ensarullah'ın Yemen'deki gücünü zayıflatarak.

Uzun vadeli, yoğun ve çok cepheli bir savaşı kazanmak için İsrail'in savunma bütçesini arttırması; yeni mühimmat üretim hatları açması; enerji ve iletişim gibi kritik ulusal altyapısını güçlendirmesi ve İsrail ordusu asker alma havuzunu İsraillilerin diğer kesimlerine de yayması gerekecektir. Ancak en önemlisi, ülkenin direncini zayıflatan, düşmanlarını cesaretlendiren ve İsrail'in ihtiyaç duyduğu daha geniş stratejiyi geliştirmesini engelleyen siyasi krizi çözmesi gerekecek.

Savaşın en hayati cephesi sekizinci cephedir: iç cephe. İsrail'in ulusal güvenliği evde başlar ve rejim bölünmüş evini bir araya getirip İsrail'in birliğini yeniden tesis edene kadar İsrail'de ve bölgede güvenlik ve barışı yeniden tesis etmek mümkün olmayacaktır.

Çeviri: YDH